Benaderingen in kwalitatief onderzoek een inleiding

In de laatste decennia is binnen de kwalitatieve onderzoekstraditie een variëteit aan benaderingen ontstaan. Deze benaderingen tonen overeenkomsten, maar kennen ook verschillen. De aard van de verschillen kan vaak worden herleid tot de wetenschapstraditie waarbinnen een benadering is ontstaan. Kennis van die wetenschapstraditie of achtergrond van een kwalitatieve benadering is van belang bij het uitvoeren van kwalitatief onderzoek. Het kan ertoe leiden dat kennis, verkregen volgens een bepaalde kwalitatieve onderzoeksbenadering, beter kan worden gesitueerd en begrepen. Daarnaast kan de reikwijdte van de verkregen kennis beter worden vastgesteld.

Dit boek biedt een overzicht van verschillende kwalitatieve onderzoeksbenaderingen. De aard van de bespreking van een benadering verschilt daarbij. De bijdragen in dit boek zijn daarom gerangschikt naar de aard van de bespreking van een kwalitatieve onderzoeksbenadering.
Ten eerste kan de auteur vooral ingaan op de uitgangspunten van wetenschapsfilosofische aard van een benadering. Het accent ligt op het soort wetenschappelijke kennis dat men beoogt te bereiken en over normatieve aspecten van een benadering. De invalshoek ligt op de metatheoretische benadering van een kwalitatieve onderzoekbenadering. In deze bundel komen op dit vlak onder meer aan de orde: narratief onderzoek, discoursanalyse, fenomenologie, handelingsonderzoek, participatief onderzoek en constructivisme.
In andere bijdragen ligt het accent vooral op het bespreken van de methodologie van een kwalitatieve benadering. Dan kan het gaan over de aard van een probleem-en vraagstelling, de methoden voor verzamelen en analyseren van gegevens en kwaliteitseisen. Vanuit deze methodologische invalshoek worden de gefundeerde theoriebenadering, etnomethodologie, conversatieanalyse, etnografisch onderzoek, empirisch fenomenologisch onderzoek en narratief onderzoek besproken.
Een derde vorm van bespreking van een kwalitatieve onderzoeksbenadering is dat vooral de wijze van kwalitatieve analyse wordt getoond. Daarvan komen in deze bundel aan de orde: Membership Categorization Analysis (MCA), kwalitatieve inhoudsanalyse of frame-analyse en de kwalitatieve survey.

Kennis van deze kwalitatieve onderzoeksbenaderingen is van belang om een goed doordachte keuze te maken bij het uitvoeren van een kwalitatief onderzoek. Voorafgaand aan het uitvoeren van een kwalitatief onderzoek is deze kennis zeker ook van belang. Dit boek biedt de beginnende onderzoeker houvast om te reflecteren op het soort wetenschapskennis dat hij/zij wil verkrijgen en welke kwalitatieve onderzoekstraditie geëigend kan zijn om die kennis te verkrijgen.

Fijgje de Boer promoveerde op een medisch-sociologisch kwalitatief onderzoek. Zij is als wetenschappelijk docente verbonden aan de afdeling Metamedica, VUmc en geeft les in kwalitatief onderzoek aan bachelor- en masterstudenten.
Adri Smaling is emeritus hoogleraar Methodologie en Onderzoeksleer aan de Universiteit voor Humanistiek, waar hij jarenlang onderwijs gaf in kwalitatief onderzoek en promovendi begeleidde die onderzoek verrichtten naar methodische aspecten van kwalitatief onderzoek.Fijgje de Boer en Adri Smaling zijn beiden redacteur van Kwalon, tijdschrift voor kwalitatief onderzoek.