De reddingsboot

Aan het begin van ‘De reddingsboot’ is het alsof je in een slotscène van ‘Titanic’ bent beland. Een groep mensen in een overvolle reddingsboot staart naar de zinkende oceaanstomer en jeremieert over het wel of niet teruggaan om drenkelingen te redden. Maar net als in de film denkt ieder aan zijn eigen hachje. ”Roeien tot je erbij neervalt, of willen jullie soms meegezogen worden, je ondergang tegemoet!” schreeuwt de stuurman. Het is kenmerkend voor de sfeer waarin negenendertig mensen drie weken lang op een krappe 15 m2 in doodsangst op de grote zee ronddobberen. De 57-jarige Charlotte Rogan schreef een imponerende roman, gebaseerd op een waargebeurd scheepsverhaal uit 1841 toen de kapitein besloot twaalf personen overboord te gooien om de overige passagiers te sparen. Het toevoegen van spannende elementen completeert dit ongemeen sterke debuut.
Reddingsvesten vereist!

De 22-jarige Grace maakt met haar kersverse echtgenoot een huwelijksreis op de Empress Alexandra. Het luxeschip is minder groot dan de twee jaar eerder gezonken Titanic, maar overdadige grandeur en klassenverschillen zijn eender. Het door haar huwelijk met de jonge bankier Henry verkregen aanzien maakt Grace hooghartig en naïef. Haar wereld van geromantiseerde schijnveiligheid wordt ruw verstoord als de Empress Alexandra door een explosie tot zinken komt. Grace krijgt nipt een plek in een van de weinige reddingsboten, Henry blijft achter. Te midden van doden, drijvend wrakhout en gillende overlevenden probeert het door het lot bijeengebrachte gezelschap, onder de autoritaire leiding van volmatroos Hardie, aan de zuigkracht van het zinkende schip te ontkomen. Redding moet nabij zijn, er is immers een noodsignaal uitgegaan? Maar hulp blijft uit, godvruchtige zegeningen en prediking van Bijbelverhalen door de diaken ten spijt. Het eerst zo rustige weer slaat om en beurtelings hoost men om te overleven. De sanitaire stops zijn gênant, droge opgezwollen tongen en bloederige blaren eisen hun tol. De bedreigingen zitten hem echter niet alleen in lichamelijke ontberingen of de zwaarbeladen boot op een wisselvallige zee, maar vooral in de onderlinge verhoudingen. De al zo alarmerende situatie verergert wanneer men te kampen krijgt met de psychische bijwerkingen van uitdroging: desoriëntatie en hallucinaties. En dan vraagt Hardie wie zichzelf wil opofferen, want de boot is te vol. De rebellerende Ursula en Hannah pikken Hardies tirannieke gedrag niet langer, maar Grace lijkt een geraffineerd spel te spelen in deze hel op zee.

Verwacht geen spectaculaire plotwendingen of een jachtig spanningsveld zoals in doorsneethrillers. De spanning zit hem vooral in wie weet te overleven of wie als volgende ‘het haasje is’. Roddel en achterklap, jaloezie, gemanipuleer en de psychische gevolgen van groepsdruk geven ‘De reddingsboot’ een waarheidsbevinding mee over de menselijke aard, die als bij toverslag verandert bij tegenslag en rampspoed. Rogan legt het meedogenloos bloot.

‘De reddingsboot’ verdient lezers die geduld en rust kunnen opbrengen voor Rogans tienjarige, haast filosofische bouwwerk. Een ware inspiratiebron voor aspirant-schrijvers, want gedurende die tien jaar wist Rogan ‒ binnen de reuring van banen en gezinsleven ‒ zichzelf in het schrijven te bekwamen. Het is billijk om te zeggen dat haar vertelstijl diverse elementen bevat van de eenvoud van Claudel, de filosofie van Márai en de verbeeldingskracht van Martel. In de herfst van haar leven vond Rogan nog een bereidwillige uitgever. Veel spijt zal ‘Little, Brown and Company’ niet hebben van deze literaire tewaterlating.

Hoewel ik deze recensie schreef voor Crimezone.nl (op 24 april 2012) plaats ik hem ook hier, omdat ‘De reddingsboot’ geen specifieke thriller maar eerder een literaire roman met spannende elementen is.

Het boek begint als Grace met haar advocaten gaat lunchen. Zij is ergens voor aangeklaagd en lijkt nogal hysterisch. Na dit korte hoofdstuk vertelt Grace over de reddingsboot waarin zij een paar weken heeft moeten overleven nadat het cruiseschip waar zij en haar man mee reisden, geexplodeerd was.

Elke dag en elke nacht is een nieuw hoofdstuk. Je leert als lezer de belangrijkste mensen op de boot kennen, hun eigenaardigheden en hun meningen over de situatie. Er zitten teveel mensen aan boord, moeten er mensen vrijwillig overboord springen, moeten er mensen aangewezen worden, of is dat allemaal niet nodig omdat ze toch al heel snel gered zullen worden? Allianties beginnen zich te vormen en behalve de fysieke ongemakken, begint Grace ook psychisch te leiden onder de situatie.

Later komt de rechtszaak weer ter sprake en ontdekken we waarom Grace terechtstaat, en hoe het met haar afloopt.

Het verhaal speelt zich af aan het begin van de eerste wereldoorlog en dat merk je aan het mooie taalgebruik. Hoewel ik wist dat Grace gered zou worden - ze was tenslotte bij een rechtzaak betrokken aan het begin van het boek - bleef het spannend wanneer en hoe de boot gevonden zou worden, en hoeveel mensen er nog over zouden zijn.

Er zitten een stuk of 40 mensen aan boord bij het begin van het verhaal en langzamerhand leert de lezer een aantal van deze mensen kennen. Maar omdat men weinig van plaats verwisseld (dan zou de boot gaan schommelen), weten wij als lezer niet zo goed, net zomin als Grace, wie de meeste van die andere mensen zijn. Dat vond ik mooi gedaan: doordat ze fysiek niet bij deze mensen kon komen, deden ze er niet (veel) toe en werden ze ook niet genoemd. Totdat ze later in het boek evt. een grotere rol kregen toebediend.

Ik vond het verhaal aan boord heel mooi en spannend. De rechtzaak en het verhaal eromheen vond ik veel minder interessant.

Het boekje zelf was een beetje een vreemd model: een hardback in pocketformaat. Toch bleek dit lekker handzaam. Het boek was grotendeels een dagboek en wat dat betreft pastte het formaat daar ook goed bij.

Nadat de Empress Alexandra, de oceaanstomer waarop Grace haar huwelijksreis doorbrengt, explodeert en zinkt, komt ze op een overvolle reddingsboot terecht.
Wat volgt is een verslag van de eenentwintig dagen daarna. Nu klinkt dit saai maar dat is het allerminst. In het begin gaat iedereen er nog vanuit dat ze snel gered zullen worden omdat er voor het zinken van het schip een noodsignaal is verzonden. Maar al snel ontstaat twijfel daarover en gaande de dagen lijkt het er steeds meer op dat ze helemaal op zichzelf zijn aangewezen. Daarnaast is bijna iedereen iemand kwijt, een kind of een partner, en hebben ze geen idee of die in een van de andere reddingsboten zit.
Het is een fraai staaltje van hoe mensen zich gedragen als hun leven op het spel staat. En als er onmogelijke keuzes gemaakt moeten worden om te overleven.
Langzamerhand ontvouwen zich patronen, vriendschappen, verbindingen. Het is benauwend om te lezen hoe alle kleine (en vaak) lelijke dingen van de mensheid zich op microniveau herhalen: roddels en samenzweringen, leugens en onbaatzuchtige acties wisselen elkaar af. Zelfs een strijd om de ‘macht van het leiderschap’ speelt zich af in de boot.
Mooi is ook dat je in het begin helemaal niets weet over Grace maar door haar reacties op het gedrag van de anderen leer je haar heel goed kennen. Zo leer je bijvoorbeeld dat ze dan weliswaar wel aan de ‘Captains Table’ zat, maar pas door haar recente huwelijk met Henry (die achterblijft op de Empress Alexandra en dus hoogstwaarschijnlijk dood is), weer in betere financiële omstandigheden is gekomen. Grace blijkt duidelijk een overlever, op alle fronten.
Een gedeelte bestaat uit het dagboek dat Grace achteraf schrijft ten behoeve van de rechtszaak die aangespannen wordt tegen een paar overlevenden nadat ze gered zijn, omdat de omstandigheden waaronder een aantal van de passagiers het leven heeft gelaten dubieus zijn.
Ik realiseerde me dat dit boek in het verleden moest spelen omdat vandaag de dag met alle GPS-systemen en mobiele telefoons, boten vol mensen, ook boten vol telefoons zijn die makkelijk te traceren zijn. Het is een interessant, spannend boek waarop ik geen etiketje wil plakken. Het is literair zondermeer de moeite waard en ik zou het zeker aanraden voor lezers die houden van de wisselwerkingen tussen mensen onderling onder levensbedreigende omstandigheden.

Grace Sachs is een jonge vrouw, die onschuldig opgroeit in een gelukkig gezin. Totaal onverwacht verliest haar vader al zijn kapitaal en pleegt zelfmoord. Ze blijft alleen achter met haar moeder en zus. Haar zus heeft geen keuze en wordt gouvernante. Grace zoekt haar toekomst in een rijke jonge man, Henry. Ze gaan op huwelijksreis en net als een tijdje daarvoor de Titanic is gezonken, zinkt ook hun schip. Ze komt zonder haar kersverse echtgenoot terecht op een reddingsboot.

Op deze redingsboot wordt ze niet alleen bedreigd door de natuurkrachten, maar ook door de medepassagiers. Ze zitten met te veel mensen op de reddingsboot en de groep moet kleiner worden willen ze overleven. Gedurende de eerste dagen op de boot wordt de groep geleid door meneer Hardie, een rauwe zeeman. Hij weet precies wat moet gebeuren en zorgt dat de boot niet zinkt en de voedselratsoenen verdeeld worden. De dagen op de reddingsboot zijn loodzwaar en langzaam brokkelt de autoriteit van de meneer Hardie af. 's Avonds wordt de tijd verdreven met verhalen, waarvan het waarheidsgehalte niet erg hoog is. Langzaam wordt de sfeer op de boot grimmig en vinden er keuzes en acties plaats die gaan om leven en dood.

In dit boek leef je mee met Grace. Je voelt wat de barre omstandigheden in haar los maken en hoe moeilijke keuzes tot stand komen. Haar confrontatie met al de pijn, angst en de overwinning op de dood laten hun sporen achter. Je verwacht een spannend, maar toch enigzins voorspelbaar verhaal. Spannend is het boek zeker, voorspelbaar niet. Het is ontroerend, maar vooral vlot geschreven. Gewoon een heerlijk, spannend boek om te lezen.

‘De Reddingsboot’ van Charlotte Rogan
“Het was niet de zee die wreed was, het waren de mensen. Waarom moeten we daar nog verbaasd over doen?” Blz.267
In 1914, twee jaar na de ramp met de Titanic, lijdt de oceaanstomer Empress Alexandra schipbreuk.
Reddingsboot 14, formeel berekend op 40 opvarenden maar met een werkelijke opvangcapaciteit voor 32 personen, biedt plaats aan 39 personen.

John Hardie die op de Empress Alexandra orders in ontvangst nam van kapitein Sutter, neemt het bevel over de reddingsboot met aan boord een ruime meerderheid aan vrouwen. Onder hen bevinden zich Grace Sachs en mevrouw Grant.
Uit het dagboek van Grace Sachs die met haar kersverse echtgenoot Henry Winter op weg is om voorgesteld te worden aan haar schoonfamilie, vernemen we wat er is voorgevallen tijdens 21 ongekend zware dagen op zee.
Grace schrijft het dagboek op advies van haar advocaat William Reichmann terwijl zij haar dagen doorbrengt in de gevangenis in afwachting van de hoorzitting die volgt op de aanklacht moord met voorbedachten rade.

21 dagen op zee in een reddingsboot beschreven in sobere maar doeltreffende bewoordingen zijn synoniem aan een zinderend debuut van Charlotte Rogan.

Grace Sachs heeft als belangrijkste doel in het leven gesteld om haar bestaan in redelijke welstand veilig te stellen. Zij schroomt hierbij niet om het welzijn van anderen ondergeschikt te maken aan haar eigen belang. Het huwelijk met Henry Winter, een bemiddelde bankier is haar beloning.
Nadat de Empress Alexandra schipbreuk geleden heeft en Grace voor het moment gered is, ziet zij zich gedurende de 21 dagen in de reddingsboot voor vraagstukken gesteld, waarop zij geen eensluidend antwoord heeft. Zij vraagt zich voortdurend af wie aan boord de sterkste troeven in handen heeft en onder welk bevel haar toekomst gewaarborgd is. Niet alleen de reddingsboot schommelt hevig, ook Grace en haar medepassagiers schommelen om het hardst.
Onderhevig aan een zorgvuldig opgevoerde spanning kan ook de lezer niet voorbij gaan aan de vraag onder welke omstandigheden bepaald menselijk gedrag nog gewenst te noemen is, welke te maken keuzes nog acceptabel zijn als het gaat om overleven.
Charlotte Rogan heeft met ‘De Reddingsboot’ veel meer gedaan dan een spannend debuut schrijven. Met fijnzinnig taalgebruik, waarmee zij niettemin huiveringwekkende momenten van tastbare wreedheid weet neer te zetten, beschrijft zij de verschillende karakters in hun wens tot overleven en een daarmee gepaard gaande psychische naaktheid. Haar beschrijving van de diaken op blz. 28 is voor mij een van de vele voorbeelden van haar schrijftalent.
Misschien had ik het moeten voorvoelen, maar ik ben volledig verrast door de keuze die Grace in het laatste hoofdstuk maakt met het oog op haar toekomst.

‘Ik vroeg me af of illusies en geluk de enige dingen waren waarop je kon hopen, want ik moest wel concluderen dat de wereld vol fundamentele, ontstellende gevaren zat. Het was een les die ik nooit zou vergeten.” Blz.75

Het is aan Kees Mollema te danken dat de vele mooie zinnen ook in de Nederlandse vertaling mooi gebleven zijn.

Grace Winter is een jonge vrouw en pas getrouwd. Wanneer ze met haar man Henry op huwelijksreis gaat, slaat het noodlot toe en komt de cruise waarop zij verblijven te zinken. Op het laatste moment weet zij een plaats in een reddingsboot te bemachtigen, haar man blijft tot de dood verdoemd achter. In het water om haar heen kijken mensen haar smekend aan, hen laten drijven betekent hun dood, hen aan boord nemen betekent dat ze zullen zinken. Kleine kinderen dobberen huilend rond op vloten en mannen proberen zich aan boord te hijsen. De kinderen worden achtergelaten en de mannen worden met roeispanen weggeslagen. Is de mens egoïstisch of is er sprake van een oerkrachtige overlevingsdrang die in ons schuilt?

Op de reddingsboot is slechts een kleine voorraad rantsoen. Bij het te water laten van een reddingsboot, kuipt de boot om waardoor de passagiers en tonnen met water in de oceaan vallen. Het hoofd van Grace’s reddingsboot, Hardie, weet een aantal tonnen te waarborgen. Paniek heerst op de boot, maar met hulp van Hardie komt er orde. Vriendschappelijke en vijandige relaties ontstaan. Achterdocht begint parten te spelen en uitspraken worden verdraaid tot beschuldigingen en roddels. Wie kan er vertrouwd worden en is Hardie werkelijk de geschikte leider?

Er is plaats voor veertig man in de boot, althans dat zegt het voorschrift. Al snel blijkt dat het aantal personen dat werkelijk aan boord kan lager is. Een psychologische strijd begint: met veertig man wachten tot de groep tijdig gered wordt of jezelf opofferen om anderen te redden?

De reddingsboot is een psychologisch roman van Charlotte Rogan waarbij een spel wordt gespeeld met de lezer. Deze wordt geconfronteerd met tegenstrijdige gevoelens, die in botsing komen met de waarden die men heeft geleerd. Enerzijds begrijp je de overlevingsdrang van de mensen, anderzijds walg je van het egoïsme dat is ons schuilt. De reddingsboot is een verhaal over een ambitieuze jonge vrouw, met een vastberadenheid om te overleven.

Hoe verander je als mens wanneer je door een scheepsongeval wordt gedwongen gedurende zo’n drie weken in een overvolle reddingsboot door te brengen met mensen van allerlei soort en aard en je vervolgens wordt geteisterd door angst, honger en dorst?

Het overkomt Grace Sachs, die tijdens haar huwelijksreis op een oceaanstomer in een reddingsboot terecht komt nadat er een of meer explosies op de stomer hebben plaatsgevonden. Over het lot van haar kersverse echtgenoot is niets bekend anders dan dat hij voor een tegenprestatie gezorgd zou hebben opdat zij een plek in de reddingsboot kreeg.

Meer nog dan in het verhaal over de Titanic werd ik in “De Reddingsboot” geconfronteerd met een indringende beschrijving van de vele vragen waarvoor een mens in een dergelijke situatie komt te staan. Het verhaal heeft mij vanaf het begin tot het eind geboeid door de afwegingen die moeten worden gemaakt, de verdachtmakingen, die op een gegeven moment uit de situatie voortkomen en het steeds groter wordende wantrouwen onderling.
Geleidelijk aan zie ik het moreel besef achteruit gaan culminerend in moord op meneer Hardie, de ruwe zeebonk, die de eerste weken wegens zijn kennis van de zeevaart en van het overleven als onbetwiste leider wordt erkend, maar later van zijn troon wordt gestoten.

Nadat de resterende schipbreukelingen zijn gered worden Grace en twee andere vrouwelijke passagiers verdacht van moord op meneer Hardie. Na een spannende beschrijving van de rechtspraak in Amerika en de rol van de jury daarbij, doet de rechter een opmerkelijke uitspraak jegens Grace.

Kortom, in het jaar dat wordt herdacht dat 100 jaar geleden de Titanic verging, is “De Reddingsboot” een meer verdiepend, aangrijpend verhaal van schipbreukelingen na het vergaan van hun schip. Een roman, zeker het lezen waard.

Grace en Henry zijn pas getrouwd en vieren dit met een huwelijksreis op het schip de Empress Alexandra en zijn onderweg naar de ouders van Henry om Grace aan hun voor te stellen.
Ze zijn zielsgelukkig maar dan gebeurt er iets verschrikkelijks, de Empress Alexandra krijgt schipbreuk door een explosie. Grace komt in een reddingsboot terecht nadat Henry een gesprek heeft gehad met Hardie die op de Empress Alexandra werkzaam is.
De advocaat William Reichmann heeft aan Grace voorgesteld om een dagboek te gaan schrijven over de 21 zware dagen op zee en wat voor gruwelijkheden er toen zijn voorgevallen.

Op de reddingsboot neemt Hardie de leiding omdat hij ervaring heeft met het varen en constateert al snel dat de reddingsboot veel te vol is en dat er ballast overboord moet, anders zullen ze het niet overleven.
Dan begint het pas goed tot de drenkelingen door te dringen dat het er nu op aan komt om dit avontuur te overleven.
Ze proberen zo goed als het kan met alle ongemakken die er zijn om te gaan en sommigen klampen zich letterlijk aan elkaar vast.
De tijd brengen ze door met geroddel en om de haverklap is er weer een ruzie over iets.
Ook krijgen ze te maken met barre weersomstandigheden zoals de regen en de kou en dan is er natuurlijk de dorst en honger die ze hebben en ze zijn dan ook heel erg bang.
De drenkelingen denken er dan ook vooral aan hoe ze dit allemaal kunnen overleven.

Ik vond het een meeslepend boek om te lezen en toen ik er eenmaal in begon kon ik het moeilijk weer opzij leggen.

ik lees ze. En wow, wat is dit boek een juweeltje. Ik las een halve bladzijde in de boekwinkel en ik had onmiddelijk al een gevoel van DIT IS MIJN BOEK. Ik heb het meteen gekocht en heb er geen spijt van gehad. Toevallig boekte ik ook een cruise naar de Middellandse zee en dan is het goed te weten, hoe het leven aan boord van een reddingsboot is. Je weet ten slotte maar nooit met cruiseschepen... kijk maar wat er gebeurd is met de Costa Concordia. Maar om op het boek terug te komen, ik vond het een schitterend boek. Ik zat meteen al na de eerste bladzij in het verhaal en heb het boek in 5 avonden uitgelezen. Kon het moeilijk wegleggen. Ik had het graag 6 sterren willen geven, maar het maximum is 5.

Exact 100 jaar na de ondergang van het grote en beroemde cruiseschip de Titanic lees ik De Reddingsboot, de debuutroman van de Amerikaanse Charlotte Rogan, een schrijfster afkomstig uit een familie van zeezeilers.

Mijn verwachtingen van het boek waren hooggespannen, dit gezien het feit dat dit debuut zo goed ontvangen is dat er al vrij snel na het uitkomen ervan diverse vertalingen zijn verschenen. Dat zegt toch wel wat.

Het boek is klein maar ziet er erg mooi uit, gebonden en met leeslint.

Over de inhoud:

Kort na het uitbreken van de eerste wereldoorlog scheept de hoofdpersoon, Grace Sachs, zich samen met haar nieuwbakken echtgenoot Henry in voor haar huwelijksreis op een grote oceaanstomer , de Empress Alexandra.

De reis gaat van Engeland naar Amerika, waar Grace voorgesteld zal gaan worden aan de moeder van Henry.

Midden op zee gebeurt er een ramp met het schip waarna Grace, dankzij Henry, samen met nog een aantal passagiers in een reddingsboot belandt.

Na verloop van tijd manifesteren zich allerlei menselijke tekorten en zwakheden en treden er irritaties op tussen de opvarenden, die behalve aan elkaar ook nog blootgesteld worden aan andere extreme omstandigheden, zoals honger en dorst, storm en regen.

Er zijn morele dilemma’s , mensen worden geteisterd door angst, frustraties en irritaties naar elkaar toe. Er moeten beslissingen genomen worden over leven en dood.

De boot is niet berekend op het aantal overlevenden , het zijn er teveel.

John Hardie , de oude matroos die vanaf het begin de leiding genomen heeft over de groep, beveelt dat er ballast overboord moet.

Er breekt een machtsstrijd uit tussen enerzijds de twee sterkste vrouwen aan boord, waaronder Grace en anderzijds John Hardie.

In de rechtszaak waarmee het boek begint, kijkt de hoofdpersoon Grace , die terecht staat op verdenking van moord, mede dankzij dagboekfragmenten die ze over die periode heeft bijgehouden - op advies van haar advocaat William Reichmann - terug op alle

gebeurtenissen die hebben geleid tot het feit dat ze voor de rechtbank staat en beleeft het op die manier allemaal opnieuw.

Door dit terugkijken is Grace in staat nieuwe inzichten over zichzelf op te doen, waardoor haar kijk op de gebeurtenissen en op zichzelf verandert.

Ik heb het boek met veel genoegen en interesse gelezen, waarbij ik in het begin moeite had met het feit dat er, mede dankzij diverse recensies, voor het lezen al zoveel bekend was over de inhoud van het boek.

Maar gaandeweg kwam ik erachter dat het bij het lezen eigenlijk niet zoveel uitmaakt te weten dat Grace uiteindelijk terecht staat, omdat het boek over hele andere zaken gaat, over menselijke keuzes genomen in een extreme situatie.

Het boek stemt tot nadenken. “Wat zou je zelf doen als je in zo’n extreme situatie terecht zou komen?”

Ik vind het boek heel goed, een echte aanrader en waardeer het met 5 sterren.