Goede mensen

Goede mensen, zo luidt de titel van deze nieuwe, schitterende, roman van de Israëlische schrijver Nir Baram. Maar veel goede mensen heb ik in het boek niet in kunnen ontdekken. Wel een fascinerend en dramatisch verhaal dat zich afspeelt in Duitsland, Polen en Rusland in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog (vanaf de Kristallnacht) en de eerste jaren van die oorlog (tot de Duitse inval in Rusland).

Centraal staan de gebeurtenissen van twee mensen, de Duitser Thomas en de Joodse Russin Sasja, die zich staande proberen te houden terwijl twee totalitaire systemen hun land, hun families en hun leven overweldigen. Elk op hun eigen manier proberen ze te overleven en ze maken daarbij keuzes waardoor ze zelf overleven maar de mensen die hen dierbaar zijn moeten verraden. Ze worden verblind door eerzucht en door het verlangen hun familie te redden. En dat niet alleen: uiteindelijk worden ze onderdeel van het systeem dat hen wil vernietigen, en ze dragen zo bij aan de dood van nog veel meer anderen. Thomas, doordat de resultaten van zijn werk door de Nazi's worden gebruikt om hele groepen in de Duitse en Poolse samenleving te vermoorden en Sasja omdat zij in dienst staat van de zuiveringsacties van Stalin.

Het boek laat op aangrijpende manier zien hoe machteloos Thomas en Sasja elk op hun manier zijn om zich te verzetten tegen de gebeurtenissen om hen heen. Elk stap die ze zetten brengt schade in hun omgeving, terwijl ze wanhopig proberen de gebeurtenissen te rationaliseren en een uitweg uit de rampspoed te rationaliseren. Maar om hen heen stort de wereld in. De gruwelijkheden volgen elkaar op. Wat knap is in de beschrijvingen van Baram is dat hij die niet expliciet beschrijft, maar flitsen toont. Juist door de afwezigheid van expliciete beschrijvingen komen die situaties hard binnen. De paniek onder de Joden in Duitsland voor de oorlog en de onmogelijkheid te ontsnappen. De angst onder de Joden in Polen na de bezetting, weergegeven in een beeld van joodse vrouwen in verschoten kleren en kale schoenen, die proberen een visum te krijgen. Een schijnwerper die kort schijnt op naakte gevangenen. En Thomas die het ziet maar alles ontkent, en zich blijft rechtvaardigen, zich wentelt in zijn eigen leed en niet wil zijn dat om hem heen duizenden worden vermoord. Evengoed Sasja, die bereid is honderden naar Siberisch kampen te sturen om haar broer te redden - iets wat uiteraard niet lukt.

Is dit dan een somber boek? Gek genoeg niet per se, het is gewoon heel goed en meeslepend geschreven. Om en om een hoofdstuk waarin dan weer Sasja, dan weer Thomas centraal staat. Uiteindelijk ontmoeten ze elkaar in een laatste onmogelijk plan om te overleven - zonder succes uiteraard. Het is een boek dat je beetpakt en niet loslaat, dat je aan het denken zet en dat op een unieke manier een beeld schetst van hoe gewone mensen proberen te overleven in een dictatuur. Lezen dus!

Moeilijk om achter elkaar te lezen,zeer aangrijpend Absoluut de moeite waard.

boeiend boek, interessant met historische achtergrond. Goed geschreven een verhaal met diepgang, Een echte aanrader

Geschreven bij Goede mensen

Net niet statuur en diepte van Amos Oz. Met een zekere verwachting door de aanbevelingen van o.a. Amos Oz aan het boek begonnen, maar vond sommige stukken geen vaart hebben. verzandt in details die er uiteindelijk niet doen. Maar verder een sterk verhaal

Begin was wat moeilijk, vooral door russische namen, maar later was het een boek wat je
Steeds maar door wilde lezen.

Geschreven bij Goede mensen

Thomas Heiselberg is een ambitieuze jonge marktonderzoeker voor een Amerikaans bedrijf Milton dat zijn Europese hoofdkantoor in het Berlijn van de jaren '30 heeft. Door bestudering van "volkskarakters" proberen ze de beste manieren te identificeren om producten aan de man te brengen. Als Milton zich terugtrekt uit Hitler Duitsland wordt Heiselberg automatisch een verdacht persoon, maar ook iemand die iets kan waar de Duitsers behoefte aan hebben: het gedrag van volkeren verklaren en de beste manier identificeren om impopulaire maatregelen te implementeren, handig als je Polen binnen valt. Dus stelt Heisenberg zijn "Model van de Poolse nationale mens" ter beschikking en houdt daar een baan in Warschau bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken aan over. Maar hij schat de intriges niet goed in, heeft een oude vijand in de vorm van een klasgenoot die nu bij de SS is en verliest uiteindelijk alles. Hij wordt overgeplaatst naar Lublin, waar hij moet werken aan een gezamenlijke vriendschapsparade met de Sovjet Unie, waar Hitler Duitsland op dat moment nog een verdrag mee heeft.

Sasja Vajsberg is de volwassen dochter van een joodse natuurkundige met veel contacten in kunstzinnige kringen in het Leningrad van Stalin, niet bepaald een te benijden positie. Gelukkig heeft ze verkering met Maksim Podolski, een hoge ambtenaar bij de geheime dienst NKVD. Als haar ouders en de hele kunstenaarskring om hen heen gearresteerd worden gaat Sasja voor de KNVD werken en wordt één van hun beste ondervraagsters. Haar verborgen agenda is dat ze op deze manier haar twee jongere broertjes die in een weeshuis zijn geplaatst wil beschermen. Dat lukt ten dele: haar ene broer sneuvelt in het leger, de andere belandt in Brest, waar ook Sasja wordt gestationeerd, net aan de andere kant van de grens met Brest. Ook zij wordt, net als Thomas, uitgerangeerd en moet werken aan de gezamenlijke vriendschapsparade met Hitler Duitsland, waar de Sovjet Unie op dat moment nog een verdrag mee heeft. En zo komen de verhalen bij elkaar, maar zonder happy ending, want nog voor de parade plaats kan vinden valt Duitsland de Sovjet Unie aan.

Een verhaal dat mooi bij elkaar komt, vragen stelt bij de keuzevrijheid die mensen hebben en ook nog een inkijkje geeft in het dagelijks leven van mensen onder twee verschillende dictaturen. En toch kon het me net niet helemaal boeien, en misschien omdat de karakters net niet echt tot leven komen.