Marie Bonaparte 1882-1962 freuds prinses zoekt haar dode moeder

Marie Bonaparte, draagster van een grote naam, is in Nederland maar magertjes bekend; hooguit meent iemand te weten 'dat zij met haar geld en relaties Freud uit handen van de nazi's wist te houden en hem naar Londen begeleidde.' De hechte band tussen Freud en de puissant rijke en gulle prinses is inderdaad intrigerend. Maar een biografie verdient 'de laatste Bonaparte' allereerst om haar eigen moeizaam en moedig leven. Haar moeder stierf toen zij een maand oud was, en Marie - kind, echtgenote, moeder, minnares - zocht haar overal, altijd. Zij groeide uit tot een vroege royal met een vak: vandaag psychoanalytica, morgen prinses, in gala met tiara aanwezig bij een kroning.

In Nederland heeft slechts een enkeling gehoord van Marie Bonaparte: 'de Franse prinses die Freud hielp vluchten voor de nazi's'. Dat wekt verbazing, want de hechte band tussen Freud en de rijke Marie Bonaparte is intrigerend. De rijke en rusteloze prinses belandde op haar 43ste op de divan van Freud. Ze raakten innig bevriend. 'Marie Bonaparte 1882-1962' vertelt het verhaal van een vrouw die worstelt met haar vrouwelijkheid en haar ambities.

FRIGIDE PRINSES
Marie Bonaparte had een negatief zelfbeeld wat deels het resultaat was van de omstandigheden waarin zij opgroeide. Haar moeder stierf toen zij een maand oud was, en Marie zou haar overal en altijd blijven zoeken. Haar vader verwaarloosde haar schromelijk, en bovendien werd zij op haar 24e uitgehuwelijkt aan een Griekse prins die homoseksueel bleek te zijn.

Even intrigerend is het element van vrouwelijke seksualiteit in het levensverhaal van Marie. Zij was openhartig over haar vermeende frigiditeit en haar verlangen, middels dubieuze cosmetische ingrepen, ervan te genezen. "Het deed me denken aan de verschrikkelijke hedendaagse mode tot een designer-vagina" aldus Nelleke Noordervliet tijdens de presentatie die donderdag 10 november plaatsvond.

CARRIÈREVROUW
De tegenstelling tussen vrouwelijkheid en ambities bleef haar leven beheersen, ook toen zij psychoanalyticus was geworden. In een tijd waarin vrouwen nauwelijks kans hadden op een carrière kreeg zij een serieuze positie in de psychoanalytische beweging, zeker in Frankrijk Marie Bonaparte groeide uit tot een royal met een vak, een in haar tijd bijzondere combinatie.

Hanna Stouten is voormalig hoogleraar Nederlandse Letterkunde aan de Sorbonne in Parijs, Frankrijk.