Mijn vader was een NSB'er

Op een mooie dag besluit Elsa haar kinderen en kleinkinderen het verhaal van hun familie in de Tweede Wereldoorlog te vertellen. Een gevoelig onderwerp, want haar vader zat bij de NSB.

Cover
Je ziet een foto van een meisje dat wordt tegengehouden door een soldaat, terwijl een jeep wegrijdt.
Deze cover is een duidelijk beeld van een cruciale gebeurtenis in het verhaal.
Ik weet niet of ik op basis van deze cover het boek gepakt zou hebben. De titel maakt me wel nieuwsgierig.

Tja, en nu mijn mening over dit boek. Ik vind dat in dit geval lastig.
Het is geen boek dat me uit de schoenen blaast. Maar het is ook niet dat ik moeite had om mezelf aan het lezen te houden. Ik noem zulke boeken voor mezelf meestal "kabbelboeken". Niet goed en niet slecht.

De schrijfstijl is prettig, het leest lekker door.
De beelden die het bij mij opriep deden mij denken aan een documentaire van Michiel van Erp, en dat bedoel ik positief.
In de delen die zich afspelen in de oorlog, en die je dus leest vanuit het perspectief van een meisje van tussen de 12 en 17, vind ik de taal soms wat ouwelijk.

Het onderwerp vind ik interessant. Veelal gaan boeken over de oorlog over de kant van het verzet, maar bijna nooit over een NSB-gezin.
Ik had gehoopt wat meer inzicht te krijgen waarom iemand de beslissing neemt om voor die kant te kiezen. Maar dat blijft, wat mij betreft, teveel op de achtergrond. Misschien komt dat doordat de hoofdpersoon niet degene is die zich bij de NSB aansluit.
Wat voor mij wel uit de verf komt is het geworstel met de vraag: wat is goed en wat is fout? De beslissing van Elsa, met betrekking tot haar vader, getuigd van moreel besef. ( zeg ik nu, als iemand die de oorlog niet heeft meegemaakt ).

Bepaalde gebeurtenissen zijn wel indrukwekkend, bv de stoet Joden die naar het station lopen en daar met de trein vertrekken.

Aan het eind vind ik het jammer dat er bepaalde dingen nog weer bijgehaald worden.
Zonder teveel te verklappen: ik heb het over het gedrag van Helmut aan het eind van de oorlog en dan ook nog de gevolgen daarvan. En het toeval van de echtgenoot ( wat is de wereld toch klein? ).
Ik vond dat teveel van het goede en verpestte een beetje het einde van het boek voor mij.

Ik zou zelf niet gekozen hebben om een oudere vrouw het verhaal, terugkijkend, te laten vertellen. Grotendeels heeft het geen toegevoegde waarde. Laat het meteen in de voordagen van de oorlog beginnen.

Dit alles gezegd hebbende:
Het is een aardig boek, en een niet voor de hand liggend onderwerp. Zou ik het boek aanraden? Aan mensen die geïnteresseerd zijn in de oorlog wel.

Mijn vader was een NSB’er is het verhaal van Elsa Aaldering. Een verhaal over haar vader en hun leven tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een vader die ervan overtuigd was de juiste beslissing te hebben genomen voor zijn gezin, maar misschien niet genoeg heeft stil gestaan bij de eventuele gevolgen van zijn beslissing.
Na de oorlog lukt het Elsa om haar leven opnieuw op te bouwen. Ze trouwt met Willem en samen met hun kinderen hebben ze een goed leven. Alleen het verleden is een taboe, daar mag niet meer over gesproken worden. Na een jarenlang schuldgevoel besluit Elsa dat het tijd is geworden om haar verhaal te vertellen. Willem is inmiddels overleden en bij Elsa beginnen de jaren te tellen.
Tijdens een familiefeestje komt voor Elsa het moment om eindelijk, na al die jaren, de waarheid over haar ‘foute’ vader te onthullen.

'Alleen door mijn verhaal te vertellen zal ik rust vinden.'

De inleiding van het boek begint met een voorwoord van Maarten van Rossem, gevolgd door de proloog. Een proloog die zich kenmerkt door de vele emoties die beschreven worden.
Dan begint het verhaal van Elsa, verdeeld in vierenveertig hoofdstukken.

Zodra Elsa begint te vertellen is het net of ik in diezelfde kamer zit, te midden van haar kinderen en kleinkinderen. Zittend op een stoel, luisterend naar haar verhaal. Ik werd door de levendige schrijfstijl van de auteur volkomen meegesleept in het verhaal met alle bijkomende emoties. De Tweede Wereldoorlog is veel besproken en beschreven, maar dit boek heeft net iets anders in zich. Natuurlijk zijn veel dingen die in de oorlog gebeurd zijn niet goed te praten, maar dit verhaal laat wel een andere kant zien. Een bijzondere roman waar meerdere historische feiten in zijn verweven.

Elsa haar vader had zijn redenen en hij dacht op zijn manier het beste te doen voor zijn gezin.
Gewetenloos? Misschien wel, misschien ook weer niet. En ook al was hij ‘fout’, waarom de kinderen te blijven straffen voor iets waarop zijzelf geen invloed hebben gehad.

'Walging vulde mijn binnenste en ik keek van vader weg.'

Datgene wat verteld wordt door Elsa is pittig en heftig. Toen ik op een gegeven moment dacht het ergste te hebben gelezen kwam er nog het een en ander tevoorschijn waarvan Elsa al die jaren geen weet van heeft gehad. Verrassend maar ook schokkend voor Elsa. De laatste bladzijde van het verhaal van Elsa laat mij achter met een vraag…

'Waren we dan ontdaan van de ketens van het schuldgevoel als we elkaars geheimen hadden geweten?'

Mijn grootouders heb ik nauwelijks gekend en ook mijn ouders zijn niet meer in leven, dus van hun geen verhalen over de oorlog waar ik lering uit zou kunnen halen. Maar het is nog steeds belangrijk dat dit allemaal niet vergeten wordt. Mijn vader is een NSB’er is vloeiend en enerverend geschreven wat dit boek uitermate toegankelijk maakt voor elk type lezer, jong en oud. Een boek die een andere kant belicht, maar die mij ook even stil liet staan en tot heeft gezet. De auteur heeft een heel mooi en indrukwekkend verhaal op papier gezet en daarmee een geweldige debuutroman gecreëerd!

Indrukwekkend en aangrijpend, een verhaal wat pakt en niet loslaat.

Na het verhaal zijn er in het boek feiten en cijfers, originele foto’s uit de periode van en na de Tweede Wereldoorlog en vier waargebeurde verhalen te vinden die zeker de moeite waard zijn om te bekijken en te lezen.

Morgen Elmer. Heb het boek gisteravond uitgelezen. Wat een geweldig boek ook die extra verhalen er bij! Ik zat er helemaal in.
Ik kan niets anders zeggen dan. Niets is wat het lijkt te zijn!
Ja je had echte foute mensen die het maar dan ook echt geweldig vonden en zich aansloten bij NSB of SS enz
Maar er waren ook mensen die onder dwang keuzes moesten maken als stonden ze er niet achter zoals in dit verhaal.
En met 1 foute persoon in de familie wil niet zeggen dat gelijk ieder gezinslid fout is zeker de kinderen niet! e familie wil niet zeggen dat gelijk ieder gezinslid fout is zeker de kinderen niet!
Je gaat echt nadenken als je dit verhaal leest en nadenken hoe zou jij het doen!
Bij de musical van soldaat van oranje staat zo'n hoekje met de vraag 'wat zou jij doen! Ook een denk moment net als dit boek!
Niet te vlug oordelen maar eerst kijken waarom! Zie Schindler'sList zie de mensen die dwangarbeid moest doen in Duisland enz enz
Sta er open voor en bekijk de situatie hoe en waarom dit zo is gebeurd!
Nogmaals je boek las heel goed weg, je wil maar door blijven lezen. Kan nu nog alleen maar zeggen bedankt ook voor het nadenken!
Nogmaals je boek las heel goed weg, je wil maar door blijven lezen. Kan nu nog alleen maar zeggen bedankt ook voor het nadenken!

Er zijn veel boeken over de tweede wereldoorlog, maar nog niet veel over de andere kant, de NSB-families. En wat dat doet met de mensen en nazaten. De meeste mensen hebben er nooit zo bij stilgestaan dat ook kinderen (en zelfs soms kleinkinderen) enorm hebben geleden onder de keuzes van hun ouders/grootouders in de oorlog. Deze roman maakt duidelijk hoezeer iemand eronder geleden heeft.

De hoofdpersoon, Elsa Aaldering, heeft het NSB-verleden van haar vader lang geheimgehouden en op een dag gaat ze het vertellen aan haar familie.... Fascinerend en eye-opening.. Meer mensen dan we wisten hebben geleden onder die oorlog. De oorlog is nooit meer een kwestie van fout of goed.
In 1 ruk uitgelezen op de Ereader en zo onder de indruk dat ik ook de papieren versie heb aangeschaft, voor in de boekenkast. Bijzonder zijn ook de waargebeurde verhalen van lezers achterin. Ik verheug me nu al op het volgende werk van Den Braber

Dit boek heeft een bijzondere invalshoek: de dochter van een NSB-lid vertelt op late leeftijd haar verhaal aan kinderen en kleinkinderen. De oorlog bezien door de ogen van de aan het eind 17-jarige Elsa, afwisselend in het heden verteld en beschreven alsof je er in het verleden bij bent. Elsa heeft een goede vriendin Anna, wiens vader in het verzet zit. Beide meisjes hebben geen geheimen voor elkaar, wat gevaarlijk kan zijn voor de gezinnen waartoe zij behoren. Het verhaal geeft een goed beeld van de enorme hoeveelheid grijstinten die bestaat tussen het zwart en het wit. Keuze's moeten worden gemaakt zonder de gevolgen te kunnen overzien. De beste bedoelingen worden soms verkeerd uitgelegd of niet begrepen. Het verhaal leest boeiend en is zeker ook voor de iets oudere jeugd geschikt. Wanneer oma en moeder Elsa in het heden uitverteld is, blijkt het oorlogsverhaal nog door te gaan. Haar oudste zoon heeft iets uit het verleden, waarvan Elsa nooit geweten heeft. Dat geeft een mooi eind aan het verhaal. Heel jammer is het van de slordige fouten in het boek: zinnen lopen soms totaal niet, woorden zijn weggevallen of er staat een verkeerd woord. Verder leest het boek vlot door. Behalve een voor- en nawoord, staan er achterin het boek ook nog vier verhalen van mensen die een NSB-lid in hun familie hadden, of iemand die op een andere manier 'fout in de oorlog' was.

Weer een oorlogsboek… Zijn er daar nu onderhand niet genoeg van? ‘Mijn vader was een NSB'er’ is echter een origineel boek. Er zijn maar weinig boeken verschenen vanuit dit gezichtspunt, ik ken ze tenminste niet. Een verhaal over afrekenen met schuld en schaamte… decennia lang beheerste de oorlog stilzwijgend het leven van veel mensen. En waarom? Doordat ouders ooit een foute beslissing namen…

“Vader was blind geworden voor de waarheid en doof voor de feiten. Hij had zich laten verleiden door de zoete broodjes van welbespraakte NSB-mannen.”

Elmer den Braber schrijft beeldend en levendig, de lezer ziet de taferelen voor zich. Zijn taalgebruik en zinsopbouw doet hier en daar wat ouderwets aan. Zo gebruikt hij woorden als ‘terstond’. Deze stijl past echter goed bij de sfeer van het verhaal. Het grootste deel speelt zich af in de oorlogsjaren, daar past geen modern taalgebruik bij.
De schrijver is er goed in geslaagd om emoties over te brengen. Vooral in het begin van het boek lijkt het alsof je aan de kant staat mee te kijken.
Het perspectief ligt tijdens het hele verhaal bij Elsa, de ik-persoon. Dat maakt dat de lezer haar goed leert kennen. Nadeel kan zijn dat we alleen haar kant van het verhaal horen. Of vader misschien worstelingen of twijfels gekend heeft, onzichtbaar voor zijn kinderen, komen we niet te weten.
Het personage Elsa wordt dus goed uitgediept. Ik vond haar wel een beetje wijs voor haar leeftijd, ze merkt dingen op en trekt conclusies die ik twijfelachtig vind voor een meisje van 12, 13 jaar.
Het boek is opgebouwd uit heel veel korte hoofdstukken, afgewisseld in heden en verleden. Dit maakt het verhaal goed leesbaar. De wisselingen in tijd zorgen nergens voor verwarring. Het geheel is zeker geloofwaardig. Het is te merken dat de schrijver zijn onderzoek goed gedaan heeft. Het einde van het verhaal is mooi en verrassend, maar er komen wel heel veel toevalligheden bij elkaar.

Het verhaal is indrukwekkend en aangrijpend. Dit wordt versterkt door het feit dat het zomaar echt gebeurd had kunnen zijn. Er lopen ongetwijfeld nog steeds mensen rond, na 70 jaar, bijna een mensenleven, met schuldgevoelens en angst voor de reactie van buitenstaanders. Mensen die de verkeerde keuzes gemaakt hebben. En erger nog, kinderen en kleinkinderen die afgerekend worden op de fouten van hun (groot)ouders. Het is goed om daar eens bij stil te staan.

“Die verdomde oorlog heeft ook ná die vijf jaar zoveel kapot gemaakt; onzichtbaar voor de buitenwereld, onzichtbaar voor ons. Pas een jaar of tien later merk je dat iedereen vanbinnen is veranderd, maar het is zo langzaam gegaan dat het niet opvalt.”

Mijn vader was een NSB’er verteld het verhaal van de 17 jarige Elsa Aaldering . Tijdens de nadagen van de oorlog wordt haar vader opgepakt en naar een concentratiekamp gebracht en komt daar op onverklaarbare wijze om het leven. In de nadagen van het leven van Elsa roept ze haar kinderen en kleinkinderen bij één . Ze wil nog één keer haar verhaal verteld hebben hoe het daadwerkelijk is gebeurd . Tijdens de oorlog had Elsa een hartsvriendin Anna en tijdens de oorlog gebeurd er iets en vanaf die tijd hebben ze elkaar niet meer gezien of gesproken.
Elmer beschrijft het verhaal vanuit Elsa en hoe zij de oorlog heeft beleefd en ervaren. Elsa is nog een puber als de oorlog begint en wordt heen en weer geslingerd met haar gedachten Aan de ene kant is ze nog het onschuldige naïeve meisje en aan de andere kant weet ze heel goed wat er zich allemaal afspeelt. Gedurende de oorlog loopt Elsa tegen dilemma’s en geheimen op en worstelt er enorm mee. Maar tegelijkertijd zie je ook hoe ze hun plezier en zichzelf staande houden in hun “ondergedrukte”leven van de oorlog. Elmer beschrijft het op een manier of je bij je eigen oma op visite bent die haar levensverhaal verteld en tijdens dit neemt ze je mee in haar gedachten hoe zij het heeft ervaren. Vanaf het begin wordt je meegenomen in dit familiedrama en houdt je vast tot je de laatste blz hebt gelezen. Maar tijdens dit verhaal wordt je geraakt door emoties van deze familie en vraag je jezelf af wat zou je zelf gedaan hebben als je in deze situatie zit. Tuurlijk is het fout wat haar vader gedaan heeft maar moeten de kinderen daar jaren later nog de dupe van zijn en last van ondervinden. Oordelen is makkelijk maar wat als het jou zou overkomen wat dan.. dit is wat ik eruit mee heb gekregen toen ik het boek uit had. Maar volgens mij gebeurd dit nog steeds dat de kinderen erop worden afgerekend op de fouten van hun ouders. Een boek dat je gelezen moet hebben en als je het uit heb nog een tijd door je hoofd blijft malen.

“Mijn vader was een NSB’er” wordt verteld vanuit de ogen van Elsa. Elsa - nu moeder en oma - vertelt na de dood van haar man haar leven als kind tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Vele gebeurtenissen beleeft ze samen met haar hartsvriendin Anna in Weesp.
De beide vaders behoren tot andere ‘groepen’. Elsa’s vader zit bij de NSB, terwijl Anna’s familie juist de joden probeert te helpen. De vader van Elsa is geen ‘’actieve‘’ NSB’er. Hij heeft deze keuze gemaakt om zijn zoons te beschermen, zodat zij niet in Duitsland hoefden te gaan werken.
Op een dag worden Anna en haar familie verraden. Hoe en door wie blijft zeer lang onduidelijk.
Aan het eind van de oorlog vertrekt Elsa met haar vader richting Amsterdam. Nu wordt het boek pas echt spannend en je komt er als lezer achter dat het leven van de hele familie totaal zal veranderen.

Een boek vol met emotie, spanning en onverwachte gebeurtenissen. Vooral aan het eind van het boek komen er veel geheimen boven water. Als lezer ontdek je een geheim, die de familie niet weet en die de familie misschien ook wel nooit zal weten: … afschuwelijk en indrukwekkend!

Een zeer aangrijpend boek, dat laat zien dat de grens tussen ‘goed’ en ‘fout’ veel genuanceerder ligt dan men denkt. Eén ding is zeker, iedereen is aan het eind van de oorlog slachtoffer! De ellende is na de bevrijding zeker nog niet voorbij! Zeker een boek dat je gelezen moet hebben!

De cover vind ik erg goed bij het boek passen. Tijdens het lezen had ik op een gegeven moment ‘beeld’bij het verhaal.
Tijdens een samenzijn met haar kinderen én kleinkinderen besluit Elsa dat het tijd wordt om het grote geheim,dat zij al sinds haar jeugd met zich meedraagt openbaar te maken. Haar vader heeft zich tijdens de bezetting van Weesp aangesloten bij de NSB, dit alleen om ervoor te zorgen dat vooral zijn gezin de oorlog zou overleven. Dat Elsa en al die andere NSB kinderen het niet makkelijk hebben gehad tijdens en na de oorlog moge duidelijk zijn.
Elsa en Anna zijn twee hartsvriendinnen. Dan breekt de tweede wereldoorlog uit, en wanneer de Duitsers ook in Weesp hun hoofdkwartier opzetten veranderd er het een en ander voor de plaatselijke bevolking. De Joden krijgen steeds minder bewegingsvrijheid, maar ook jonge mannen die de leeftijd van 18 hebben bereikt worden op de trein gezet naar Duitsland om daar te werken. De familie van Elsa heeft het nog relatief goed tijdens de oorlog.
De vriendschap tussen Elsa en Anna wordt wreed verstoord. Anna beschuldigd Elsa van verraad, haar vader is immer bij de NSB. Maar Elsa heeft niks gedaan en moet toezien hoe haar vriendin en familie wordt afgevoerd in een Duitse legertruck. Elsa gelooft ook niet dat vader er iets mee te maken heeft, totdat ze verhaal gaat halen bij Helmut Schinkel. Die kan er immers voor zorgen dat Anna en haar familie weer worden vrijgelaten….. Maar helaas kan hij ook niks voor haar betekenen, wel zegt hij dat er goed voor Anna en haar familie wordt gezorgd. En Elsa moet vooral haar vader bedanken voor zijn inzet. Elsa twijfelt over de betrokkenheid van haar vader.
Na de oorlog vlucht haar vader samen met Elsa naar Amsterdam, onderweg worden ze tot twee keer toe staande gehouden. Bij de tweede controlepost doet Elsa iets wat niemand voor mogelijk had gehouden, zelfs Elsa zelf niet.
Ik heb het verhaal even een nacht laten bezinken, tijdens het wakker worden op mijn vrije dag vielen een aantal puzzelstukjes op zijn plek. Het verhaal laat ruimte over voor een eigen interpretatie. Zo heb ik bij verschillende feiten mijn eigen idee gevormd. Dit geeft voor mij het verhaal iets speciaals. Er gaan inmiddels zoveel verhalen over de tweede wereldoorlog rond, veel boeken zijn erover geschreven, maar dit was het eerste boek dat ik las dat over de NSB ging.
De schrijfstijl van Elmer den Braber is erg prettig, geen moeilijke zinnen en of taalgebruik. Ik vond het een mooi boek en ben blij dat ik het mocht lezen namens ‘de perfecte buren’.

Het boek begint met een enthousiast voorwoord van niemand minder dan Maarten van Rossem, waarin hij zich onder meer verbaasd uitspreekt over het feit dat zo weinig geleerd is van het NSB-verleden en de oorlog. Terecht, denk ik!

De proloog zorgt er voor dat je meteen in het verhaal zit. Wat een emotie!
Was ik maar dood, dan hoefde ik niets meer te voelen en was ik vrij, net als alle Nederlanders. Zo vrij als een vogel. Vogelvrij.
Ik zuchtte diep en wreef over mijn gezicht. Dóór moest ik, voor mezelf, voor mijn familie en voor vader.
Lieve vader, ik mis je zo.

Na het lezen van dit boek stel je jezelf de vraag wat je zelf gedaan zou hebben in die bepaalde situatie?
Het is ontroerend om te lezen hoeveel geheimen er binnen een familie zijn.
Zoveel geheimen met evenveel redenen. Soms is het schaamte, soms uit schuldgevoel, soms uit lafheid. Moet alles wel verteld worden? Koste wat het kost?
Het naschrift bevat indrukwekkende verhalen van een aantal personen, waaronder Emil Ratelband.
Deze vertellingen zijn kostbare aanvullingen op het eigenlijke verhaal. Een bonus.

Door de vlotte schrijfstijl, de goed uitgewerkte personages was ik meteen in de ban van het verhaal en dat is zo gebleven. Dit verhaal zal nog beter tot zijn recht komen in een herziene druk.
Het is zonder meer een knap debuut.

Ik heb het boek graag gelezen en waardeer het op 3,5/5 sterren (afgerond naar 4)