Sociaal experiment IJburg vinexwijk in verval

Weblogs Het reilen en zeilen op IJburg
Van december 2012 tot december 2014

De Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra (VINEX), van 1991, voorzag in omvangrijke nieuwbouwlocaties, de zogenaamde vinexwijken. Vanaf 1995 verrezen deze vinexwijken in heel Nederland aan de randen van de grote steden, waaronder Amsterdam.

In 2002 werden de eerste huizen opgeleverd in Amsterdam-IJburg. De duurste vinexwijk van Nederland, gelegen in het IJmeer, had aanvankelijk een hoog ambitieniveau. In 2004 werd het bestemmingsplan IJburg fase 2 echter vernietigd vanwege strijdigheid met Europese milieuwetgeving. Nu, in 2015, heeft de wijk 20.000 inwoners, de helft van het geplande aantal van 45.000.

Vanaf de tekentafel wilde de gemeente Amsterdam dat IJburg een gemengde wijk zou zijn. Het was een socialistisch experiment, een 'wijk zonder scheidslijnen' voor mensen van 'allerlei pluimage'. De eerste sociale woonblokken werden vanaf 2005 opgeleverd. In de achterstandswijken werd in het kader van de stedelijke vernieuwing op grote schaal gesloopt. Vanuit de Bijlmer, Nieuw-West en Oost reden de corporaties nieuwe bewoners in bussen naar IJburg, waar met name huizen van meer dan 80 m2 voor grote gezinnen werden gebouwd. De menging verliep allesbehalve soepel. Er ontstonden spanningen tussen de verschillende leefstijlen van koop en sociale huur. Er was criminaliteit, overlast binnen de blokken en op de straten van de nieuwe wijk. In 2009 werden in IJburg straatcoaches aangesteld. Er kwamen voorzieningen voor de achterstandsjeugd, zoals een Johan Cruyff Court (JCC) en een jeugdhonk, die onbeheersbaar bleken. De leefbaarheid op het Haveneiland kwam steeds verder onder druk te staan.

Desondanks wil de gemeente gemengde wijken zoals IJburg blijven bouwen, bang als men is voor getto's à la Los Angeles of de banlieues van Parijs. Wat niet betekent dat een dergelijk vertrekpunt ook goede wijken oplevert. Daarvoor is dit ambitieniveau te laag.

Xandra Lammers woont sinds 2005 in IJburg, als een van de eerste bewoners van het 'stedelijke' Haveneiland. Ze schreef voor de site www.thepostonline.nl. Tevens werden haar blogs 'Het reilen en zeilen op IJburg' als VKblog gepubliceerd. Tegenwoordig schrijft ze voor haar eigen site www.xandralammers.nl . Van haar hand is ook Droomwijk in scherven (november, 2012).