Vervoering

Ramdew Raj vertrekt in 1912 als achttienjarige man naar Suriname. Hij verlaat het voormalig Brits Indië na een vechtpartij met een Engelsman. Hij is geronseld om als arbeidskracht op een suikerplantage te gaan werken. Raj is nazaat van de Indiase Rajput-kaste. De Rajput hebben een krijgersverleden en vormen een adellijke, leidinggevende kaste. Op het schip dat hem naar Suriname brengt ontmoet hij twee vrouwen Shakuntala en Kumari. Beide vrouwen zullen een grote rol in zijn leven spelen. Kumari redt zijn leven op het schip en Raj besluit met haar te trouwen. Zijn hart behoort echter toe aan Shakuntala, de moeder van zijn zoon Yash.
Raj en Kumari werken hard op de suikerplantage en weten ternauwernood te overleven. Het loon is slecht en de werkomstandigheden zijn zwaar. Na vijf jaar is het contract uitgediend en beginnen ze op een eigen stukje land met het verbouwen van gewassen en ze bouwen een huis. Raj geniet door zijn afkomst hoog aanzien en veel Hindoestaanse landgenoten komen om raad bij Raj.
Door de verhaallijn heen zijn daar de overleveringen van de voorouders die houvast bieden in een land met een andere taal, een andere cultuur. Bruiloften en begrafenissen zorgen voor structuur en hoop binnen de familie. Opgeven komt niet voor in de familie.
Yash, de zoon van Raj en Shakuntula is een geboren verhalenverteller en eveneens een respectvol man. Het is de tijd van de Tweede Wereldoorlog en bewustwording van de onafhankelijkheidsgedachte. Zijn zoon Mukesh ontvlucht op een gegeven moment Suriname na een dramatische gebeurtenis en reist zonder zijn bruid Sheema af naar Nederland. Na een half jaar laat hij Sheema overkomen. Het aarden gaat niet vlekkeloos. Ontheemd in een ander land en een andere cultuur. De verhalen die voor verbinding zorgden raken op de achtergrond. Mukesh en Sheema doen er alles aan om één te worden met de Nederlandse cultuur. Hun kinderen Sandra en Stefan raken het gevoel met hun familieband kwijt, ze zoek naar haar roots.
Shantie Singh verweeft een familiekroniek met het geloof, tradities, hoop en feeërieke elementen tot een mix van woorden. Haar manier van schrijven is beeldend en het lijkt alsof de letters dansen op het papier. Al lezend komt het verhaal tot leven alsof het in een ritmisch cadans aan het papier is toevertrouwd. Je wordt meegezogen in een wereld vol mystiek, volharding en balancerend tussen twee werelden. Een boek wat raakt, absolute aanrader.

Taal heeft de mogelijkheid mensen anders naar dingen te laten kijken, maar ook geluiden te laten horen die in het dagelijkse leven lijken te verdwijnen. Dit is wat Shantie Singh, de schrijversnaam van Shantie Jagmohansingh, als schrijver en publicist/columnist probeert te bereiken. In haar verhalen, lang of kort, schrijft ze vooral over de multiculturele samenleving, de identiteit van jongeren en nog een groot aantal andere onderwerpen waar ze binding mee heeft. Veel hiervan komt tot uiting in haar debuutroman Vervoering dat in 2014 in Nederland en in 2015 in Suriname is verschenen. De roman werd twee jaar later de Caribische nominatie voor De Inktaap 2016.

Het is 1912, India wordt door de Britten bezet en de moeder van de achttien jarige Ramdew Rajput komt te overlijden. Ramdew houdt een Britse kolonist hiervoor verantwoordelijk en wil de man een toontje lager laten zingen. Hierna heeft hij niets meer in zijn dorp te zoeken en laat zich overhalen om op een suikerplantage te gaan werkten. Hij vertrekt per schip naar, zo blijkt later, Suriname. Op de plantage, die hij na vijf jaar mag verlaten, proberen de bazen iedereen te breken, maar dat lukt hen niet bij Ramdew. Hij wordt, jaren later, een man die aanzien heeft binnen de Hindoestaanse gemeenschap, maar ook stamvader van een generatie van dromers en verhalenvertellers.

Het verhaal, dat uit vijf delen bestaat, is gebaseerd op de familiegeschiedenis van Singh. Deze geschiedenis is niet uniek en kan daarom gezien worden als het levensverhaal van veel Hindoestanen die dezelfde stap hebben ondernomen. Hoewel het verhaal fictief is, is de auteur wel zoveel mogelijk trouw gebleven aan de werkelijke locaties. Een enkele, die wel verzonnen is, uitgezonderd. De omstandigheden van de contractarbeiders, die ronduit slecht zijn, komen heel realistisch over en zullen ongetwijfeld waar zijn. De slavernij was in feite al afgeschaft, maar dat neemt niet weg dat de arbeiders wel als zondanig werden behandeld.

Doordat de familiegeschiedenis zich over een eeuw uitspreidt, wordt het verhaal vanuit het perspectief van een aantal generaties verteld. Omdat de lezer iedere generatie al vanaf jonge leeftijd meemaakt, leer je hen vrij goed kennen waardoor je je met hen verbonden en bij hen betrokken voelt. Een interessant en boeiend aspect daarbij is de kennismaking met de Hindoestaanse gebruiken, de cultuur maar ook de mystiek. Deze is overduidelijk zo anders dan de westerse wereld gewend is en de Hindoestanen handhaven deze zelfs buiten hun moederland. Hoewel, en dat is ook in Vervoering merkbaar, wordt het wel steeds minder. Want jongeren in andere landen gaan vaak mee met de gebruiken van dat specifieke land.

Wie het vermoeden heeft dat dit een moeilijk en lastig leesbaar boek is, heeft ongelijk. Het is in een vlotte en eveneens beeldende stijl geschreven en de woorden in het Hindi worden achterin het boek verklaard. Aardig in het verhaal is dat een aantal voorwerpen, een houtsplinter, een notitieboek en een trouwsari, ook als personage worden neergezet. Dit geeft een bijzondere dimensie aan het begrip personage en heeft ook een, zij het minimale, toegevoegde waarde.

De verhalenvertellers in Vervoering doen hun naam eer aan met enkele prachtige verhalen, maar ook Shantie Singh weet hoe ze een verhaal vertellen moet. Dat dit in geschreven vorm is, doet er dan niet toe. Want een mooi verhaal mag zeker aan papier worden toevertrouwd.