Combineren in de natuurlijke moestuin groenten kweken volgens het systeem 'Schijnbare Chaos'

Het is er, het langverwachte tweede boek van Frank Anrijs. Een boek dat ons in detail meeneemt naar het systeem van combineren dat bij Yggdrasil al vele jaren zeer succesvol wordt toegepast. Een systeem dat luistert naar de naam “Schijnbare Chaos”. Het boek is ontstaan vanuit de vele vragen naar meer toelichting en uitleg die de auteur kreeg over hun manier van combineren. In zijn eerste boek, “Zeven stappen naar een Natuurlijke Moestuin” werd er kort en summier ingegaan op dit thema en de interesse van de moestuinier was duidelijk gewekt, maar er was nood aan meer duiding.

En hier is het dan. Een volledig boek gewijd aan combinatieteelt, een verhelderend praktijkboek dat eigenlijk elke (moes-)tuinier zou moeten lezen. Al was het maar om de blik te verruimen, om te zien dat er andere mogelijkheden zijn dan het telen van groenten op rijen of in een systeem van wisselteelt. Groenten kweken volgens het systeem van schijnbare chaos leunt volgens de auteur het dichtst aan bij de logica van de natuur, heeft zijn efficiëntie bewezen in het beheer en voorkomen van plagen en geeft nog eens een verhoogd rendement er bovenop. En dat het systeem een streling is voor het oog om zo van je moestuin nagenoeg een siertuin te maken, nemen we er graag bij.

Frank Anrijs bouwt zijn verhaal op vanuit het perspectief van een plaaginsect, een koolwitje en een slak bijvoorbeeld. Hij legt naadloos uit hoe deze plaaginsecten naar onze groenten en tuin kijken, hoe ze afgaan op geuren, kleuren en vormen. Aan de hand van deze logica, die op zich al zeer verrijkend en boeiend is, geeft hij aan waarom het combineren van groenten en kruiden volgens kleur, geur, vorm, textuur en grootte zo doeltreffend is. Hij maakt hierbij relevante zijsprongen en vergelijkingen met andere systemen zoals het telen op rijen of via wisselteelt. En hij slaagt erin om je in een duidelijke en toegankelijke taal te overtuigen van het combineren volgens het systeem van schijnbare chaos. De invalshoek is origineel en leerrijk, de 20 jaar ervaring van zijn ouders en hemzelf maken het verhaal geloofwaardig.

Na het theoretische gedeelte duikt de auteur met jou de praktijk in. Hoe ga je nu best zelf aan de slag, welke stappen dien je te volgen? Welke fouten kan je eventueel maken? Er worden talloze combinaties uit de praktijk tot in detail behandeld, mooi en duidelijk geïllustreerd met foto’s en tekeningen en steeds vertrekkend vanuit drie basisschema’s met golvende lijnen en duidelijke afmetingen. Hij heeft het ook over het creëren van randen, het inpassen van kruiden en bloemen, van meerjarige groenten en reuzen zoals courgette en Nieuw-Zeelandse spinazie. Het boek is echt wel een leidraad die je in staat moet stellen om het ook zelf in je eigen tuin toe te passen. Waardevol is tevens ook dat Frank Anrijs het heeft over hun eigen mislukkingen en fouten, hun eigen zoektocht om te komen tot wat hen vandaag zo uniek maakt. Hij stelt je ook gerust, in die zin dat er geen goede of slechte wijze is, dat combineren op zich al een waardevolle uitbreiding kan zijn van je huidige manier van moestuinieren.

Het boek heeft het voordeel dat het geschreven is vanuit een immense praktijkervaring en als dusdanig een manier van combineren beschrijft die bewezen heeft te werken. Het is echter ook een gemiste kans om dit, ondanks de gedegen argumentatie, meer wetenschappelijk te onderbouwen. Zo is het gebrek aan bronnen en literatuurlijst toch een spijtige zaak. Het zou alles nog geloofwaardiger maken en een aanzet kunnen geven voor zij die over bepaalde zaken nog meer in de diepte willen graven.

Bovenstaande kritische noot doet niets af aan de waarde van het boek, laat dit duidelijk zijn. Het boek is mijns inziens een echte verrijking voor iedere tuinier, want alhoewel de auteur er niets over zegt, het systeem van combineren volgens de beschreven principes is evenzeer van toepassing in de siertuin, klein of groot, stadstuin of landgoed

Na het lezen van de 2 boeken van Frank Anrijs en met name na het lezen van zijn boek ´Combineren in de natuurlijke moestuin´ ben ik een heel stuk wijzer over het toepassen van de principes in zowel mijn moestuin als in de grote tuin met bomen en struiken waar ik met boomcirkels werk. Het is verhelderend en verrassend. Ik heb mogen/moeten leren dat observeren en tijd nodig zijn vooraleer er echt mee aan de slag te gaan, maar ook dat gewoon aan de slag gaan en op mijn manier combineren en proberen leuk is. In mijn moestuin werkte ik al met mulchen en polycultuur, de 3 gezusters en afwisselend vaste planten, kruiden en zaaigoed, maar dat leverde soms een iets te grote chaos en zoektochten op omdat ik de planten nog niet allemaal kende. Met de ontwerpprincipes uit dit boek kan ik met minder chaos en onderbouwd (of moet ik zeggen bovenbouwd) werken. Wat ik nog wil leren is hoe je een bestaande moestuin kunt ´ombouwen´. Voor een leek kan het wat ingewikkeld zijn. Kortom: een aanbevelenswaardig boek voor onder de kerstboom en Frank mag aan de slag met een volgend boek: hoe de omslag te maken van ´rijtjes-moestuin´ naar schijnbare chaos.

Wat een verrassing om in kontakt te komen met de methode van Frank Anrijs en zijn familie om op een natuurlijke manier te tuinieren. Het is revolutionair, het is logisch, het is duidelijk maar tegelijkertijd roept het ook veel vragen bij je op, het is vernieuwend en het is verrassend! Echt geweldig, mijn plezier en verwondering over de smaak en de rijkdom van het moestuinieren is veranderd in een werkelijke passie en verrukking! Dank je wel Frank! Het is wel aan te raden om eerst zijn eerste boek te lezen: Natuurlijk Moestuinieren.

Door zijn ouders in de steigers gezet wordt het systeem van schijnbare chaos door Frank Anrijs in dit boek uitgelegd. Twee decennia aan ervaring met het werken in een natuurlijke moestuin wordt in een boeiende schrijfstijl gedeeld. Niet belerend en voorzien van mooie foto’s en leuke weetjes pakt het boek zodanig de aandacht, dat dit systeem van moestuinieren een vanzelfsprekendheid lijkt.

Na het lezen van dit boek heb je zoiets van: Waarom doet niet iedereen het op deze manier? Waarom gebruiken zovelen nog pesticiden wanneer ze een bepaalde "plaag" hebben op hun groentjes, of te veel onnodige meststoffen? Op de een of andere manier komt dat toch ook terug op je bord, terwijl elke moestuinier zegt dat in de winkel alles bespoten is, en dus niet deugd en zeker niet even lekker is als groentjes uit de eigen hof!
Door dit boek ben ik nog meer overtuigd dat gezond bodemleven = gezonde voeding = gezond leven. Voor ons en onze toekomstige generaties.
Dit boek leest aangenaam en vlot en voor je het weet heb je het uit! Een aanrader om in de kast te hebben als je graag een natuurlijk ogende moestuin wilt met een aantal praktijkvoorbeelden om je op weg te helpen. Frank Anrijs helpt je met dit boek mee op weg naar een mooiere wereld in je eigen tuin!

Mijn eerste boek wat ik kocht toen ik wat anders wilde met mijn moestuin. Moe van al dat spitten, kilo’s stront in de grond duwen en geen regenworm meer tegen komen. Dit boek is inspirerend, goed leesbaar en toepasbaar. Samen werken naar een betere natuur.

Fantastische hulp bij het moestuinieren, zeker als je open staat om het niet op de klassieke manier te doen. Het zal het eerste jaar een beetje 'wegwijs raken ' zijn en proberen, maar ik heb er veel zin in. Heb al veel bijgeleerd, nu nog toepassen. Lijkt me allemaal zeer logisch dat je de bodem optimaal moet voeden, en dat je dit terugkrijgt via je planten/groenten/fruit.
Echte aanrader!

Een heerlijk boek dat aanzet om meteen aan de slag te gaan. Geen moeilijke of wetenschappelijke taal, wel goed onderbouwd en helder beschreven waarom combineren in de natuurlijke moestuin werkt.

Heel interessant

Leuk en praktisch, tekeningen, foto's.