Ons Jodendom

Ons Jodendom, is onder eindredactie van de in december 2016 overleden journalist/auteur Dick Houwaart een bundel essays van meest van naam bekende Joodse Nederlanders. Het is een vervolg op Mijn Jodendom, dat - berustend op hetzelfde principe - in 1980 veel positieve reacties losmaakte. Houwaart zelf en Simon Hammelburg zijn de enigen die aan beide boeken meewerkten. Dick Houwaart overleed in december 2016.
Het resultaat is een boeiende bundel die het lezen meer dan waard is, al had de selectie van auteurs wel iets selectiever mogen zijn. Niettemin verzorgde Dick Houwaart een integer, indringend document.

Natuurlijk zijn er verschillen van opvatting over het Jodendom tussen orthodoxe en liberale rabbijnen, al zijn ze veel minder star - en daarmee verrassend verstandiger - dan men zou verwachten. Een complicerende factor in een maatschappij waarin het vinden van een Joodse partner geen sinecure is. Een zaak die altijd heeft gespeeld maar steeds meer voorkomt. In Nederland is het ‘Jodenvrij maken’, op verzoek van de Duitse bezetter bedroevend goed gelukt. Dat is onherstelbaar. Houwaart is de enige auteur die de vervolging aan den lijve heeft ondervonden. Duidelijk wordt dat de trauma’s vele generaties voortduren.

De belevingen van de wat oudere auteurs verschillen nogal van de jeugd, die voornamelijk bezig is met het vraagstuk of het niet mogelijk zou zijn om het Jodendom ook via de vader erfelijk te maken. Logische gedachten waarop niet zondermeer een antwoord gegeven kan worden. De Joodse wet kan immers niet zomaar worden gewijzigd.
De ‘oudere garde’ gaat dieper in op de invloed doe het Jodendom op het dagelijks leven heeft. Daarbij speelt het godsgeloof niet steeds een toonaangevende rol. De traditie maar vooral de wetten, normen en waarden wel. Een generatie die zich er veel aan laat gelegen om zich dienstbaar te maken voor anderen, zoals dat in het Jodendom verwacht wordt. Medemenselijkheid en barmhartigheid. Bij de jongere garde staat het ‘ik’ meer centraal.
Lody van de Kamp, Houwaart en Hammelburg stellen zich stevig op, vooral waar het gaat om de plaats binnen de maatschappij en wat zijn vinden van kun bijdrage; niet zozeer van wat zij van de maatschappij verwachten.
Dat is overigens niet zo veel. De Shoah ligt voor de ouderen nog erg dichtbij, de moordpartijen, deportaties, de grote roof op Joden, de harteloze opvang na de bevrijding, de huidige verandering van de samenstelling van de bevolking waardoor het er niet beter op wordt.
Israël is voor vrijwel allen een onmisbare, verbindende factor. Dat wordt hen niet altijd in dank afgenomen. Is de scheidslijn tussen antizionisme en antisemitisme verdwenen? De best ingeburgerde minderheid in ons land krijgt het het hardst te verduren. Het wordt er niet beter op. Van Joodse gemeenschappen is niets meer over waardoor vrij veel assimilatie ontstaat. Het restantje Nederlandse Joden wordt bedreigd en beledigd, hun spullen vernield, hun tweede vaderland drie keer daags beschimpt, of nog erger. Het verleden van de Joden is vernietigd, het heden is balanceren over de afgrond, een glorieuze toekomst is er eigenlijk niet.
Een trieste constatering over een volk dat ons land zoveel goeds en voorspoed heeft gebracht. Of het nu gaat om cultuur, wetenschap of de ‘normen en waarden’.

Ons Jodendom is een absolute aanrader die de lezer behoorlijk aan het denken zet en tot zelfreflectie aanzet.

Storend zijn de talrijke drukfouten in het boek. Klaarblijkelijk heeft Uitgever Ipenburg de laatste correcties van enige auteurs niet verwerkt. Dat doet behoorlijk afbreuk aan deze mooie uitgave.