Radio Transzoeloe

Radio Transzoeloe is vanaf de Proloog een geweldig boek dat je pakt en niet meer loslaat. Het zijn in feite drie portretten van losers die – naar langzamerhand blijkt – bij elkaar in een straatje wonen in een stad met een rivier. De een, Sjak, is een gehandicapte zendamateur; de ander, Else, is een te dikke jonge vrouw die verlaten is door een wellustige kerel die er met al het huisraad en de kostbaarheden vandoor is; en de derde is Paul, een kantoorklerk met artistieke ambities.
In korte hoofdstukjes met steeds een van de drie voornamen als titel, volgende we de ontwikkelingen van het drietal, dat wil zeggen hun pogingen, hun voornemens om iets meer van het leven te maken dan de uitzichtloze situatie waarin ieder van hen verkeert. En we zien die voornemens steeds stranden.
Beetje bij beetje worden er ook wat achtergronden toegevoegd, komen we bijvoorbeeld te weten aan welk drama Sjak zijn handicap te danken heeft, maar echt veel biografie krijgen de hoofdpersonen niet. Hoeft ook niet, je leert ze ook zo wel kennen.
Wel erg gedetailleerd krijg je als lezer de muziekkeuze voorgeschoteld van de illegale zendamateur Sjak. Wibo zelf houdt veel en weet veel van muziek, en die kennis en liefde brengt hij knap over. Je zou een paar muziekavonden kunnen houden met louter nummers van Radio Transzoeloe.
Het loopt met de zendamateur niet goed af, met kantoorklerk/schilder Paul ook niet echt, en de onzekere Else komt ook niet echt vooruit, al neemt ze op schitterende wijze wraak op haar louche voormalige vriend. Er is wel hoop dat het met ieder van hen goed komt, maar de schrijver trapt niet in de val van een happy end. Dat had makkelijk gekund, maar gebeurt gelukkig niet.
Een meeslepend boek, mooi geschreven, met een hoog literair gehalte. Ik hoop vurig dat het door een van de landelijke media wordt opgepikt.

Radio Transzoeloe is zo'n roman waarvan je eerst niet weet wat je er nou precies mee aan moet. De mooie, wat hysterische aandoende omslag van Bas Kosters zet je ook al niet direct op het goede spoor. Maar allengs komt de vaart erin en word je meegezogen in een alledaagse wereld.

Een korte proloog en dan worden in korte hoofdstukken de drie hoofdpersonen geïntroduceerd. Ogenschijnlijk hebben ze niets met elkaar te maken, een gevoel dat nog eens versterkt wordt door het wisselende vertelperspectief. Elke persoon worstelt met zijn eigen tekortkomingen (wie niet..) en daardoor worden de personages erg menselijk. Toch blijken ze wel degelijk in relatie tot elkaar te staan.

De lijm in het verhaal wordt geleverd door de piratenzender "Radio Transzoeloe" die in het leven wordt door een van de personages. Overigens geen piratenzender zoals velen die zullen kennen, het levenslied komt er bij DJ Sjak niet in. Daarentegen draait hij de betere popplaten van Lou Reed tot Paul Simon.

Aan het slot van het boek komt de roman duidelijk in een hogere versnelling. In vliegende vaart ontknoopt zich het verhaal en leidt dan tot het onherroepelijke einde van deze fijne roman. Een roman die een strijd laat zien tussen betekenis en betekenisloosheid, tussen het alledaagse en het bijzondere.

Al met al een genot om te lezen. Vlotte schrijfstijl, verrasende wendingen en erg origineel.

Kortom: verplichte kost :-D

Radio Transzoeloe Wibo Kosters.
Wat een beeldend begin, alsof ik poëzie ga lezen:
”…de rivier staat laag voorde tijd van het jaar.
de basaltstenen pieren bijten diep in het wateroppervlak.
aan hun randen trekt de stroming voren
langs de losse stenen die boven heet oppervlak uitsteken…”(blz.7)
De rivier waaraan de stad is gebouwd mag nog blijven spelen in de uiterwaarden, verder eet de stad alle beschikbare ruimte op.
De omgeving is geschetst… de IJssel, Deventer? Zutphen?… Dan leren we de 3 personages kennen. Wat ze gemeen hebben is ‘hun-pech-in-het-leven’! Het zijn mistroostige figuren!
Sjak, de verlamde deejee van Radio Transzoeloe, die ’s nachts uitzendt. Heel veel publiek heeft hij niet! In zijn mailbox voor ingezonden reactie en verzoeken staat bitter weinig. De deejee is een zielig figuur die zijn bevestiging zoekt in het zenden..
Sjak is door een bizarre samenloop van omstandigheden, gehandicapt geraakt. Zijn broer was er bij betrokken en treft later eenzelfde soort bizar ongeluk. Met onherroepbare gevolgen.
Else voelt zich ook ‘mislukt’, al heeft ze een studie economie afgerond. Ze is onnozel of naïef en laat zich gébruiken in een SM-achtige setting. Deze partner berooft haar en verdwijnt. Else zoekt haar troost in eten en drinken:
“… ze voelt zich mislukt, haar handen pakken de wijnfles, gooien die in een boog tegen de huiskamermuur, hij barst en een glanzend rode vlek blijft achter en loopt uit in tranensporen verdriet..” (blz.62)
Het gevolg is dat ze redelijk gezet is ( of misschien wel gewoon dik!) en het vinden van een leuk vriendje lukt niet! Else heeft wel werk, maar beneden haar niveau, voldoening vindt ze er niet.
Else is dik: “help me”, Else is alleen: “Help me” (blz.151)
Parallel tussen Sjak en Elze is dat ze geen van tweeën een meelevend thuisfront hebben, Else is bij haar moeder op bezoek:
”… ze had op empathie gehoopt, die niet voorradig bleek…”(blz. 95)
Dan lezen we nog over Paul, kunstenaar, verslaafd aan seks en drugs, ook hij is dood-ongelukkig.
Hij gaat een groot werk creëren, een Jeroen Bosch-achtige weergave van zijn opvatting van de werkelijkheid.
Hun plannen … het lukt bijna… bijna heeft Else een relatie.. bijna heeft Sjak een groot luisterpubliek en bijna staat het grote werk van Paul in een curiosa-galery.
Helaas lukt het geen van de figuren hun grote voornemens echt! te laten uitkomen.
Bij het begin van de roman lees je over de individuele personen. Sjak wordt in de ‘ík-vorm’ weergegeven, Else is: ‘zij’ en Paul spreekt in de ‘je-vorm’ tot de lezer. Ze raken elkaar niet echt, hooguit dat je als lezer soms constateert dat ze in dezelfde straat te wonen.
De verhaallijnen raken elkaar tegen het einde schijnbaar toevallig, in hun straat vindt een gijzeling plaats. De perspectiefwisseling gaan hier snel en kort heen en weer.
Een roman waarin de schrijver als de dichter in zijn beeldende taal is te herkennen.
Een roman waarin de figuren ook hun kwetsbaarheid tonen.
Een roman die vlot leest, korte hoofdstukken heeft!
Een roman, waar de cover goed getroffen is!
Een roman die je kunt lezen met de muziek van Radio Transzoeloe op de achtergrond.

Radio Transzoeloe is het romandebuut van Wibo Kosters, de stadsdichter van Deventer. In deze roman verweeft hij de verhalen van Sjak, Else en Paul ineen. Elk hoofdstuk wordt uit het perspectief van een van hen geschreven. Ze wonen bij elkaar in de buurt maar kennen elkaar alleen van zien. Alle drie zijn ze niet gelukkig in hun leven, ze worstelen ermee.
Sjak bijvoorbeeld is gehandicapt, hij zit in een rolstoel en vult zijn dagen met eten, roken en drinken. ’s-Avonds is hij een zendpiraat, zijn zender trekt echter nauwelijks publiek. Eenmaal in de maand gaat hij koffiedrinken met zijn moeder met wie hij verder nauwelijks contact heeft. Zijn moeder geeft hem elke maand een enveloppe met geld. Dat geld geeft hij vervolgens vlot weer uit in zijn stamcafé. Sjak komt tot niets in het leven, hij heeft trauma’s te verwerken maar ook daarmee komt hij niet ver.
Else denkt dat ze een vriend heeft, een vriend die op het gebied van seks nogal wat van haar vraagt. Ze verlegt haar grenzen maar dat is voor hem niet genoeg. Op een dag is hij, met een hoop van haar spullen, met de Noorderzon verdwenen. Else likt haar wonden, beleeft een ongelukkige date maar besluit dan om het roer om te gooien en zichzelf aan te pakken. Ze gaat gezond eten, hardlopen en dus vooral afvallen.
Paul tenslotte werkt op een kantoor, wat hij daar doet wordt niet helemaal duidelijk. Hij is er vaak ook niet, hij meldt zich makkelijk ziek. Wat hij dan thuis doet? Niets, van verveling wordt hij moe. Hij verwaarloost zichzelf, zijn huis en zijn vrienden. Ook Paul besluit zijn leven te veranderen, hij gaat zich weer aan zijn kunst wijden. Hij blijft ook werken, dat geld heeft hij hard nodig. Om de energie op te kunnen brengen, neemt hij af en toe een lijntje cocaïne.
Door de korte hoofdstukken en de perspectiefwisselingen zit de vaart goed in het boek. De piratenzender van Sjak wordt af en toe beluisterd door Else en later ook door Paul, het is uiteindelijk de rode draad in het verhaal. Maar of de hoofdrolspelers dat ook weten?

Mijn mening: Radio Transzoeloe leest vlot weg. Het boek bestaat uit korte hoofdstukjes steeds vanuit het perspectief van een van de hoofdrolspelers. Ze hebben een hoop sores in hun leven maar hun situatie is (nog) niet uitzichtloos. Maar dan moeten ze wel in actie komen, dat lukt de een beter dan de ander of is dat maar schijn? Als lezer zou je wel door willen lezen, hoe zou het verder gaan met Sjak, Else en Paul? Het slot kwam voor mij geforceerd over, jammer, daar had voor mijn gevoel meer in gezeten. Drie sterren voor dit romandebuut.

Radio Transzoeloe is een boek dat blijft hangen.
Ik las het meer dan een half jaar geleden en ik herinner me meer dan het gebruikelijke 'mooi boek' of 'rotboek'. Dat is een aanbeveling. Maar als je overweegt het wel of niet te kopen, wil je natuurlijk meer weten. Wat is dan blijven hangen?
Om te beginnen: de prachtige, poëtische inleiding. 'Hier schrijft een dichter', ging door me heen en ik genoot. Vervolgens gebeuren er in het verhaal dingen die me eraan herinneren dat niet het hele leven prachtig en poëtisch is. Het genot nam af, en ik werd gegrepen.
Radio Transzoeloe is opgebouwd uit korte hoofdstukken waarin je als lezer afwisselend met de drie hoofdpersonen meekijkt. De een in de ik-vorm, de tweede in de jij-vorm en de derde in de zij-vorm. Ik vond het verrassend dat de perspectiefwisselingen niet alleen in de inhoud zitten, maar ook in de vorm. Een spel, een experiment.
Ik had het boek mee op (fiets-)vakantie, moest er de hele vakantie mee doen, dus wilde elke dag een hoofdstuk lezen. Al snel werd dat: elke dag een hoofdstuk van iedere hoofdpersoon. En binnen een paar dagen las ik gewoon elk moment dat ik niet op de fiets zat, met als gevolg een boekloos vervolg van de vakantie.
Over het verhaal ga ik niets vertellen, dat moet je zelf maar lezen. Wel wil ik je aanraden daarbij te letten op de knappe en subtiele opbouw. In een verhaal dat steeds spannender wordt, ontdek je langzaam hoe de personages met elkaar te maken hebben, en waarom het boek terecht Radio Transzoeloe heet.

Radio Transzoeloe kent een drietal hoofdpersonen; Else, Sjak en Paul. De drie wonen weliswaar dichtbij elkaar, maar hetgeen hen bindt is radiozender Transzoeloe. Else, Sjak en Paul zijn rond de dertig, dragen een ‘geheim’ met zich mee, zijn enigszins contactvreemd en bevinden zich aan de zelfkant van de samenleving.
Kosters vertelt het verhaal van zijn, ietwat sneue personages op originele wijze en zet daarmee tegelijkertijd zijn lezers aan het denken. Ieder van hen krijgt het podium in eigen hoofdstukken; eigen verhaallijnen. De auteur hanteert een bijzondere aanpak. Hij vertelt het verhaal van Sjak namelijk vanuit de eerste persoon (de ‘ik-vorm), Else krijgt het ‘zij-perspectief’ toebedeeld en het verhaal van Paul wordt vanuit de derde persoon benaderd. Dat lijkt vreemd, maar is waarlijk verfrissend en gedurfd. Wat een originele aanpak!
“…een mailtje van Francien. Francien wil graag Frans Bauer horen. Dan verlang je toch verdomme spontaan naar spam over viagra. Beste Francien, we spelen hier geen Bauer. Laat Bauer de tering krijgen, we hadden het over Young. Bauer is de dikke bard van het cafetariaproletariaat, Young de melancholische kampioen van de babyboomers.”
Radio Transzoeloe is een station dat uitsluitend nummers ten gehore brengt die het hadden verdiend om de hit-status te behalen. Dat is echter niet gebeurd. Ook dat klinkt behoorlijk sneu, net als de personages waar het in Radio Transzoeloe om draait. Toch is het boek zeker geen zwartgallig geheel. Integendeel. Kosters heeft kans gezien een verrukkelijk verhaal te creëren rond Sjak, Paul en Else. Een verhaal waarbij je als lezer zó hoopt dat zij de dromen die zij najagen, kunnen realiseren.
Koster doet dit alles in een uiterst fraaie schrijfstijl die zo nu en dan haast poëtisch aandoet en in een ritme waar je als lezer comfortabel tegenaan leunt. Bovendien is de taalbeleving van deze auteur zeer verfijnd. Niet alleen in het karakteriseren van de personages, maar ook in de sfeertekeningen en de diverse fraaie metaforen waar Koster zich van bedient.
“Je neemt een omweg terug langs de rivier, in de uiterwaarden schuren koeien hun schoften langs een boom. De verroeste windmolen die langs de rivier staat, steekt als een pluizenbol boven de vlakte uit en weigert zijn bladen af te geven aan de wind.”
De keuze van de nummers die op Radio Transzoeloe ten gehore worden gebracht is niet willekeurig. Qua emotionele lading passen ze precies bij het moment van het verhaal waar zij opdoemen.
Enfin, het mag duidelijk zijn dat Koster het weet te bewerkstelligen dat zijn lezers meeleven met de gehandicapte Sjak en zijn radioprogramma’s, de wat zwaarlijvige Else die sinds kort weer alleen door het leven gaat na een heftige (SM)relatie met een man die haar van haar spullen beroofde en de wannabee kunstenaar Paul die noodgedwongen in zijn bestaan voorziet via een saaie kantoorbaan. Ziet het drietal kans het leven te keren? Dát is wat je als lezer wilt weten.
Kortom, Koster heeft met Radio Transzoeloe een veelbelovend debuut afgeleverd. Een boek over tekortkomingen, teleurstellingen, kwetsbaarheid, dromen en harde werkelijkheid. Een boek dat een spiegel voorhoudt en feitelijk zeer universeel is.
Over de auteur
Kosters (Zutphen, 1978) begint met schrijven in 2004; liedjes voor de pop/rockformatie Control en later voor bluesrockformatie Cellblock, waar hij als zanger/gitarist door het leven gaat. Van daaruit volgt al snel de stap naar poëzie. Kosters werd de afgelopen jaren gepubliceerd in diverse literaire tijdschriften en op diverse literaire websites. Hij is bovendien stadsdichter van Deventer voor de periode 2017-2019, en lid van het Overijssels Dichtersgilde. In 2018 verscheen zijn debuutbundel Inwoner bij uitgeverij Anderszins.

Uitvoering
Uitgeverij Godijn Publishing
ISBN: 9789492115935
Paperback, 250 pagina’s