De polyvagaaltheorie in therapie - Basisboek Het ritme van regulatie

“De taak van het autonome zenuwstelsel is om ervoor te zorgen dat we overleven op momenten van gevaar en opbloeien in tijden van veiligheid. Om te kunnen overleven, moeten we bedreigingen kunnen herkennen en moet er een overlevingsrespons worden geactiveerd. Voor opbloeien is precies het tegenovergestelde nodig – het afremmen van de overlevingsrespons, zodat sociale betrokkenheid mogelijk wordt. Als we dit vermogen tot activering, remming en flexibiliteit van reageren niet hebben, maakt dat ons leven zwaar.”
– Deb Dana

Door de polyvagaaltheorie van Stephen Porges hebben we meer inzicht gekregen in de veranderingen die traumatische ervaringen teweegbrengen in het autonome zenuwstelsel, en waarom mensen na zo’n ervaring zo moeilijk terugkeren naar een toestand van rust en vertrouwen. Dit boek geeft therapeuten handvatten om dit inzicht te integreren in hun therapeutische werk. Om te beginnen worden de basisprincipes van de polyvagaaltheorie uitgelegd in een taal die toegankelijk is voor zowel therapeuten als cliënten. Vervolgens worden er methoden aangereikt – waarbij wordt gewerkt met werkbladen, oefeningen en meditaties – om cliënten te helpen om vanuit toestanden van mobilisatie, immobilisatie en ineenstorting de weg terug te vinden naar veiligheid en verbinding.

Een belangrijk onderdeel van het praktische werk is het in kaart brengen van responspatronen, waardoor cliënten zich bewust worden van de verschillende toestanden en daarmee gepaard gaande reacties van hun autonome zenuwstelsel. Met behulp van oefeningen die speciaal zijn ontwikkeld om het regulerende vermogen van het ventrale vagale systeem te activeren, kunnen zij vervolgens stap voor stap de ingesleten patronen in hun zenuwstelsel vervangen door nieuwe, meer adaptieve patronen, hun zelfregulatie vergroten en hun sociale-betrokkenheidssysteem op adequate wijze gaan inzetten terwijl ze zich verhouden tot de mensen en wereld om hen heen. Zo kunnen mensen met een traumageschiedenis leren om opnieuw vorm te geven aan hun autonome zenuwstelsel en een nieuw verhaal over zichzelf en hun verleden gaan creëren.


Deb Dana is gespecialiseerd in de therapeutische begeleiding van mensen met (complex) trauma op basis van de polyvagaaltheorie. Ze geeft les over de hele wereld in het toepassen van de polyvagaaltheorie in de therapeutische praktijk. Ze is opgeleid in Internal Family Systems-therapie (IFS) en Sensorimotor Psychotherapy, en voltooide de opleiding traumatherapie aan het Trauma Center van Bessel van der Kolk in Massachusetts. Als klinisch adviseur is ze verbonden aan Khiron Trauma Clinics en het Kinsey Institute van Indiana University. Daarnaast is ze medeoprichter van het Polyvagal Institute.