De verborgen meisjes van Kabul verhuld protest in Afghanistan

Na het lezen van dit boek moest ik het even allemaal verwerken. De onthutsende verhalen van meisjes in Kabul die verkleed als jongens tot hun puberteit van vrijheid genieten die meisjes niet kunnen hebben. Praten met jongens, buiten spelen, en naar school mogen. Allemaal vrijheden die niet weggelegd zijn voor meisjes. Deze jongensmeisjes worden Bacha Posj genoemd. Het is een “geheim” wat niet aan anderen verteld wordt. Waarom gebeurt dit vraag je je af? In Afghanistan tellen vrouwen die alleen maar dochters baren niet mee. Ze voldoen niet. Ook denkt men dat een Bacha Posj helpt om alsnog een zoon te baren. Jenny Nordberg heeft heel veel meisjes en vrouwen geïnterviewd om dit boek tot stand te kunnen brengen. Een boek waarin heel wat verhuld wordt en waar je als lezer soms helemaal verbaasd over bent. Ook de dapperheid van de vrouwen komt zeker naar voren. Sommige meisjes die de puberteit bereiken willen helemaal geen huwbare vrouw meer worden en hebben moeite om zich aan te passen aan het leven als vrouw. Zij hebben zich inmiddels de mannenmanieren helemaal eigen gemaakt.
Het boek beschrijft het leven van een aantal van deze vrouwen. Heel bijzonder en ook heel goed uitgewerkt. Opvallend vond ik ook hoe goed Jenny Nordberg gebruik heeft gemaakt van allerlei bronnen. Als je je als lezer nog verder wilt verdiepen in de leefomstandigheden van vrouwen in Kabul dan is dat via deze bronnen prima mogelijk.
Een boek wat prettig leest en duidelijk maakt dat het leven van vrouwen niet in alle landen even gemakkelijk is.

Journaliste Jenny Nordberg laat haar lezers de wereld zien an meisjes die door een speling van het lot aan de andere kant van maatschappij terecht zijn gekomen. De kant van de macht, zij het voor even.
Deze meisjes mogen naar buiten, zich mengen onder de jongens, met hen voetballen en ravotten, voor even.

Want voor de meeste van deze meisjes geldt dat er een dag komt dat ze gedwongen worden te trouwen, hun haar moeten laten groeien, zich moeten hullen in lichaamsbedekkende gewaden en zo moeten leren lopen dat niets de vorm van hun lichaam verraad. Voor de meeste van hen geldt dat er een moment komt dat ze terug moeten veranderen.

Dit boek over de praktijk in Afghanistan van het vermommen van meisjes als jongens leest het ene moment als een jongensboek en het volgende als filosofische verhandeling over de vraag wat geslachtsidentiteit nu eigenlijk is en waar het door gevormd wordt. Of het meisje nu direct na haar geboorte als jongen aan de wereld wordt gepresenteerd omdat dat een magische werking zou hebben, of omdat het gezin op latere leeftijd besluit de dochter in een zoon te veranderen omdat er hulp nodig is in de winkel of omdat de enige zoon in het gezin een oudere beschermer nodig heeft, het plaatst het meisje vroeg of laat in een moeilijke positie: jongen, noch meisje, vrouw, noch man in een samenleving die zo strikt langs de lijnen van gender gescheiden.

Tegen de achtergrond van deze verhalen schetst Nordberg een interessant beeld van de geschiedenis en de cultuur van Afghanistan en de impact, of in het kader van vrouwenrechten gebrek daaraan, van westerse inmenging. De verborgen meisjes van Kabul biedt een prettige leeservaring, een interessante inkijk in een niet eerder belicht fenomeen en laat je achter met veel stof tot nadenken.

Voor de club van echte lezers (uitgeverij Atlas Contact) mocht ik dit manuscript lezen. De verborgen meisjes van Kabul geschreven door Jenny Nordberg. Een verhuld protest in Afghanistan.

Een boek dat rond 23 januari 2015 zal verschijnen.

Een boek waarin vrouwen nog niet veel waard zijn in Afghanistan. Als een vrouw alleen maar meisjes ter wereld brengt. Wordt ze op een gegeven moment met de nek aangekeken. Jongens die zijn je van het, dus als een vrouw een zoon baart dan is ze de koningin en kan het niet op.
We maken kennis met Azita, een parlementariër, voorvechtster van vrouwenrechten, kostwinner en zelf moeder van een ‘bacha posj’,

Een bacha posj is een meisje dat als jongen door het leven gaat, waardoor meer aanzien in het land en ook betere kansen.

Het is eigenlijk absurd dat dit nog voor kan komen maar het is er allemaal nog. En gelukkig dat een voorvechtster van vrouwenrechten inmiddels ook is opgestaan, ook al is dat niet makkelijk, maar er is actie om de onderdrukte vrouwen een beter bestaan en een gelijkwaardiger bestaan te kunnen geven, alleen zal dit nog een lange weg zijn.

Het is schrijnend en erg onder de indruk van dit boek waarin de tijd stil is blijven staan ten opzichte van onze wereld waarin we leven en de gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, hoewel dat ook nog wel eens te wensen overlaat.

Het manuscript was rond de 400 bladzijden, ruwe versie, maar ondanks dit erg indrukwekkend.

Hieronder de samenvatting van het boek door de uitgeverij:

De meisjes en vrouwen in Afghanistan worden gediscrimineerd, vernederd en beschouwd als last voor de gemeenschap. Veel ouders vermommen een van hun dochters als jongen om betere kansen voor zichzelf en hun familie te creëren. Zo kunnen de meisjes wel een opleiding volgen, geld verdienen en de maatschappelijke positie van de familie verstevigen. Maar zodra ze in de puberteit komen wordt er
van ze verwacht dat ze veranderen in gehoorzame, huwbare vrouwen. Voor veel meisjes is die ommekeer niet eenvoudig. De vrijheid en het respect die ze genoten staan in schril contrast met wat de toekomst hun biedt. Jenny Nordberg vertelt de verhalen van deze meisjes en vrouwen, onder wie de
vijfendertigjarige Shukria, moeder van drie, die tot een huwelijk is gedwongen, en de vijftienjarige Zahra die weigert om vrouw te worden: als alles je wordt afgenomen, waarom zou je dan een vrouw willen zijn?

Als Afghaanse vrouw was ik erg sceptisch over dit boek. En ik beken heel eerlijk: wat had ik de plank mis geslagen. Dit boek is ongelooflijk meeslepend. De zware onderwerpen worden op een luchtige manier aangekaart, waardoor je wel onder de indruk raakt, maar er geen naargeestig gevoel aan overhoudt. De schrijfster heeft ontzettend goed onderzoek gedaan naar de Afghaanse cultuur en schrijft er op een prachtige manier over. Wat mij betreft een must-read voor alle (Afghaanse) vrouwen.

Een indrukwekkend relaas over vrouwen en meisjes in Afghanistan. De positie van de vrouwen en meisjes zijn buiten de steden en op het platteland niets waard. Ze mogen niet naar school en zodra ze de puberteit naderen wordt er een geschikte huwelijkskandidaat gezocht. In de stad zijn er verlichte mannen en daar wil het leven wel eens iets gemakkelijker zijn. Afghanistan, een land waar de mannen de baas zijn.
Voor een familie is het erg belangrijk dat er zonen worden geboren. Als dit niet gebeurt komt er soms een tweede vrouw bij. Ook kent men al jarenlang het verschijnsel ‘bacha posj’. Meisjes worden als jongen gekleed en opgevoed. Ze leven in vrijheid en genieten veel privileges. Als deze meisjes in de puberteit komen worden de rollen weer omgedraaid en worden ze uitgehuwelijkt. Dat dit zorgt voor innerlijke spanningen bij de desbetreffende meisjes mag duidelijk zijn.
Jenny Nordberg heeft voor dit boek verschillende vrouwen geïnterviewd die ‘bacha posj’ zijn geweest of zelfs nu nog zijn. Steeds ging ze met een andere tolk op pad om de kant van deze meisjes te belichten. Nordberg doet dit op een integere manier. Het is schokkend te moeten lezen hoe de rol van de vrouwen en meisjes is in Afghanistan. Als je zelf in vrijheid leeft is dit bijna niet voor te stellen.
We maken kennis met Azita, een parlementariër, voorvechtster van vrouwenrechten, kostwinner en zelf moeder van een ‘bacha posj’, Zahra, een tiener die weigert zich te conformeren aan de regels van haar ouders en de maatschappij. Zahra wil niet meer leven als vrouw. Shukria heeft twintig jaar als jongen geleefd. Ze is nu getrouwd en moeder van drie kinderen maar het leven als vrouw valt haar zwaar. Nader en Shahed leven als volwassen vrouw nog steeds als ‘bacha posj’.
Afghanistan is een land verscheurd door oorlogen, de interventie door Rusland en Amerika hebben er niet voor gezorgd dat vrouwenrechten zijn verbeterd. Zolang de mannen overheersen zal er ook weinig aan verbeteren, iets wat geworteld is in een jarenlange traditie. In dit boek wordt gepleit dat er bij betere vrouwenrechten ook mannen worden betrokken. Gendergelijkheid is niet tegen mannen gericht maar maakt mannen ook sterker. Uit onderzoek blijkt dat in landen met meer gelijkheid er minder gewelddadigheid optreedt en economisch is het land veel stabieler. “Genderongelijkheid zit in het Afghaanse systeem, de maatschappij is ziek en als individu is het moeilijk om hier iets aan te veranderen” constateert Mourtaza, de vader van Azita, één van de geïnterviewden. Hoe ver reikt de persoonlijke verantwoordelijkheid van een individu in tijden van oorlog, als je probeert te overleven? Hoe zal het in de toekomst gaan? De tijd zal het leren, de weg naar de vrijheid voor Afghaanse vrouwen zal lang zijn, maar hoeft niet eindeloos te zijn.
Een bijzonder indrukwekkend verhaal van Jenny Nordberg die ons een inkijk geeft in de cultuur en tradities van Afghaanse families. Enkele Afghaanse jongeren die hier nu in vrijheid leven gaven mij de tip om de film ‘Osama’ te bekijken. Deze film sluit bij het boek aan en maakt het boek nog realistischer!

Geschreven bij De verborgen meisjes van Kabul

Dit is een non-fictie boek, maar heel vlot geschreven. Het gaat over schrijnende zaken, maar als een gevoelige lezer als ik het boek heeft kunnen uitlezen zonder somber te worden, dan kan iedereen het. En niemand zal het zich achteraf beklagen. Een aanrader, dit boek!

In het rurale Afghanistan is het leven van vrouwen is huiveringwekkend onbestaand. Niets mag zonder de man. Vrouwen mogen zelfs geen fysiek uitzicht hebben. Alles is altijd hun schuld. Negen op de tien worden mishandeld in het gezin, nagenoeg allemaal verkracht in de jeugd.

Bacha posj zijn meisjes die als jongens verkleed worden zodat de familie kan zeggen dat ze 'een zoon' hebben. Zo krijgen ze respect. De moeder toont met een bacha posj haar goede wil om zonen te baren. De vader is geen loser meer. En er is ook het magische aspect, als je al een halve zoon hebt, zal je volgende kind wellicht een volwaardige zoon worden. Een zoon kan voetballen, naar buiten gaan, naar school gaan en studeren. En zeer belangrijk: het erfrecht gaat langs de mannen. Enkel via zonen kan de familierijkdom verdergezet worden.
In arme gezinnen gelden andere redenen: daar gaan de bacha posj niet naar school. Zij worden kindslaven, ze moeten voor minimale daglonen gaan sloven en met het geld hun familie onderhouden.
Om al die redenen maken families zonder zonen vaak een bacha posj van een van hun dochters.

De gemeenschap aanvaardt dit gebruik min of meer. Maar rond haar dertiende moet de bacha posj weer meisje worden, zeker als er na haar toch nog een jongen gekomen is in de familie (anders is er het probleem van het erfrecht). Ze mag geen contact meer hebben met jongens of ze zou onrein worden. Niet meer uitgehuwelijkt kunnen worden. De meeste meisjes moeten zich dan weer laten omvormen tot meisje. Tot hun groot verdriet. Maar het heeft me verwonderd in welke mate sommige bacha posj zich met hand en tand verzetten om terug meisje te worden. Soms zwichten de ouders en blijft een bacha posj een man. Hij wordt dan een soort oom van de familie.

De journaliste maakt ook duidelijk dat dit fenomeen niet louter Afghaans is, en niet gebonden aan islam. Het bestaat al veel langer dan islam, en in andere religieuze gemeenschappen. Overal ter wereld waar het patriarchaat erg was, en de segregatie man/vrouw, en in alle tijden, hebben vrouwen zich voorgedaan als man. Je kijkt met andere ogen naar de héle wereld, zelfs naar het eigen land, na dit boek te hebben gelezen.

Eén ding is jammer, en dat is dat het boek dateert van ongeveer 2014. Het onderzoek dateert dus minstens van 2012. Ondertussen is hier in het westen veel onderzoek gedaan naar transgenderisme en transseksualiteit. Het zou boeiend geweest zijn als dit had kunnen gelinkt worden aan het onderwerp.