De zeven vinkjes Hoe mannen zoals ik de baas spelen

Geschreven bij De zeven vinkjes

Het belang van ‘waar je wieg heeft gestaan in Nederland’ heeft Joris Luyendijk na zelfonderzoek vertaald in zeven vinkjes: 1. Man; 2. Wit; 3. Hetero; 4/5. Minstens één hoogopgeleide en één in Nederland geboren ouder; 6. Vwo; 7. Universiteit.

Door een baan bij de Britse Guardian ontdekte hij dat hij in Nederland bevoorrechter geweest was dan hij ooit had gedacht. Ondanks zijn grote inzet kreeg hij bij de Guardian niet de vanzelfsprekende kansen die hij gewend was, want hij miste de codes en nuances die Britse Oxbridge-collega’s met de paplepel en op hun privéschool meegekregen hadden en bleef daarom buitengesloten.

Hij vervolgt zijn onderzoek door op zoek te gaan naar andere Nederlandse mannen als hijzelf in o.a. de politiek, journalistiek, advocatuur, en ja hoor: de hoogste bazen blijken allemaal zeven vinkjes te hebben en ‘de norm’ van Nederland te vormen. Hoe meer hij zoekt, hoe meer hij er vindt. Dat roept ook de vraag op hoeveel zevenvinkers niet geslaagd zijn, en hoeveel niet-zevenvinkers ook op belangrijke posities terechtkwamen. Dat lezen we helaas niet.

Mijn vraag bij het lezen was, binnen welk kader, met welk wereldbeeld en met welke uitgangspunten heeft Joris Luyendijk precies zijn onderzoek gedaan? Gaat hij uit van een meritocratisch denkbeeld (dat hij wil aanvechten)? Wil hij aansluiten bij onderzoeken als van Gloria Wekker? Dat blijft impliciet.

En gelden de zeven vinkjes ook voor de wereld waar het grote geld verdiend wordt (zoals industrie, vastgoed, bank- en kapitaalmarkt) of gaat het meer over de politieke en intellectuele bovenlaag?

Bovenlagen, midden- en onderklassen, kanshebbers en kansarmen zijn overal op de wereld. Verder wordt overal in- en buitengesloten en zoeken mensen die (etnisch, cultureel, intellectueel, etc.) op elkaar lijken, elkaar op. Joris Luyendijk heeft als antropoloog en journalist kennis van de Arabische cultuur en heeft erin geleefd. Wat zijn de zeven vinkjes in Egypte of Libanon? Dat had ik een interessante vergelijking gevonden. Hoe divers is het Westen en hoeveel (onderwijs)kansen biedt het Westen en biedt Nederland? En is er ook iets te zeggen over bandbreedte bij integratie in een diverse samenleving?

Ik mis een breder kader, ik mis vergelijkingen met andere landen. Ook mis ik de nuancering van (rand)stad/regio.

Wat denkt de auteur dat er gebeurt als een zevenvinkjes-vadergezin neerstrijkt in Oost-Groningen, het platte land van Friesland, Twente of Zeeland, om een paar gebieden buiten de randstad te noemen? Haarlemse vinkjestaal en sociale codes van het gezin worden daar heus niet geaccepteerd. En ook is een categoriaal gymnasium in de (rand)stad wezenlijk anders dan een Vwo in een regio.

Waar is de grens tussen het gewone ‘ons kent ons’, wat binnen álle groepen en in álle lagen in elke samenleving voorkomt, en discriminatie, ballotage en nepotisme?

Verder mis ik aandacht voor de sociaal-emotionele bagage in de jeugd als kansenmaker en -breker in het leven. Als het gaat over kansen(on)gelijkheid is dit helaas, ook in socialistische kringen, een zwaar onderbelicht aspect of vinkje.

Tot slot, Joris Luyendijk neemt zichzelf als voorbeeld. Hij is journalist. In zijn vak vind je veel niet-zevenvinkers. Wat heeft hij met zijn boek aangetoond? Dat hij in zijn jeugd niet met discriminatie te maken heeft gehad door zijn onbewuste zeven vinkjes? Dat die onbewuste vinkjes hem zo naïef maakten dat hij de gunfactor van achtergrond en overeenkomstig netwerk niet meewoog bij het tellen van zijn behaalde successen? En wat wil hij? Dat andere zevenvinkers hiervan zouden leren en zich het gaan aantrekken hoe ‘bevoorrecht’ ze onvermoed zijn?

Het is moedig dat Joris Luyendijk zichzelf publiekelijk onderzoekt, maar jammer dat hij zijn kansenonderzoek niet tilt naar een meer inzichtgevend niveau. Ik haal mijn schouders op. Dan lees ik toch liever Geert Hofstede of een boek als ‘the Culture map' van Erin Meyer.

Geschreven bij De zeven vinkjes

Van de boeken van Joris Luyendijk is dit toch wel mijn favoriet. Wat een prachtig geschreven boek van iemand die zich af is gaan vragen in hoeverre zijn eigen succes enkel te danken is aan zijn talent en hard werken of dat hij onbewust bepaalde privileges heeft die eraan bijgedragen hebben dat hij gekomen is waar hij nu is.

Luyendijk toont zich kwetsbaar en steekt de hand in eigen boezem door eigen vooroordelen en ideeën ter discussie te stellen en eerlijk de voordelen die hij had in de tot standkoming van zijn carrière uiteen te zetten.

Al met al leest het boek snel weg. Echt een boek dat ik in een adem uitlas.

Nu hopen dat er meer mensen tot inkeer komen dat talent en doorzettingsvermogen niet altijd voldoende te zijn om hogerop te klimmen. En belangrijker nog: dat er gewerkt wordt aan eerlijkere kansen voor iedereen.

Een levensevaluatie, vaderlijke kijk op een academisch en cultureel rijk leven vanuit de schrijver zelf (Joris Luyendijk). Leest erg prettig en merkt dat de schrijver de lezer mee wil nemen in hedendaagse beslispunten waar privileges en codes voor de juiste landing zorgen. Ook weet de schrijver geldende groepsconstructen te benoemen in bepaalde kringen (universiteit, bij een prestigieuze werkgever, sociaal kapitaal).

Interessant concept. De parabel van Joris zijn ervaringen bij the guardian ging wat mij betreft te lang door. Dat, in combinatie met de vele opsommingen van mensen die in meer of mindere mate aan het profiel voldoen, impliceert dat het boek ook in opiniestuk van een paar pagina’s geschreven kon worden.

Herkenbaar en duidelijk geschreven. In India hebben ze het kastenstelsel, dat is voor de meeste in ieder geval duidelijk. Hier hebben we dezelfde omstandigheden, alleen hangen we er een gordijn voor. Er is een prijsvraag voor de belangrijksteboekvanhetjaar. De vijf juryleden zijn allemaal academisch geschoold. De vijftien genomineerden zijn ook allemaal academisch geschoold, daar hoort dus geen automonteur of timmerman tussen. Door dit boek te lezen zijn mijn ogen nog meer opengegaan. Het boek is zeker een aanrader voor de naïeven onder ons die denken dat het nog wel meevalt.

Al sinds zijn eerste boek groot fan van Luyendijk. Geen schrijver kan dankzij zijn reiservaring zo mooie analyses maken van NL en de westerse wereld als hij. Als wereldreiziger geniet ik hiervan, herkenbaar en verhelderend. Bij pagina 100 heb ik zitten gieren, zo herkenbaar. Schitterend woordgebruik, eerlijk en kritisch. Heerlijk boek weer, complimenten.

Must read! Zeer toegankelijk geschreven boek over hoe het leeuwendeel van de posities waarin grote invloed uitgeoefend kan worden, door witte mannen met bepaalde privileges worden bekleed. Om een meer diverse representatie aan de top te krijgen, zullen deze mensen (meestal mannen dus) hun macht op een verantwoordelijke manier moeten inzetten. Privilege dient hand in hand met verantwoordelijkheid te gaan; het is niet hun ‘schuld’ dat zij 7 (of bijna 7) vinkjes hebben, het is wel hun verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat de macht eerlijker wordt verdeeld en minderheden zichzelf ook kunnen herkennen in degenen die het voor het zeggen hebben.

Goed en duidelijk geschreven. Als iemand met 6 vinkjes en een niet Nederlandse partner wordt ook mij een spiegel voorgehouden. En voor mijn partner meer over de Nederlandse cultuur.

met een humoristische zelfreflectie goed uitleggen wat een verschil het maakt met welke achtergrond je opgroeit en hoe dit je rest van je leven doorwerkt

Goed