Zij

De gespannen relatie met haar moeder staat centraal in het boek voor Jo. Ze is geen lief schattig prinsesje zoals zusje Bethie. Integendeel, ze kleedt zich graag in shirts en broeken, haar haar is kort geknipt en ze gedraagt zich als een tomboy. Moeder Sarah keurt haar als persoon af, zo voelt Jo het. Natuurlijk houdt moeder Sarah van haar, maar ze snapt Jo niet. Ze vindt Jo ‘onnatuurlijk’. Gelukkig is daar vader Ken die haar overlaadt met liefde en attentie. Hij begrijpt haar.

Dan slaat het noodlot toe en vader Ken overlijdt plotseling. Haar moeder lijkt er niet onder te lijden, Bethie is meer bezorgd over wat haar vrienden zullen zeggen als ze weten waar hij is gevonden en alleen Jo is gebroken. Vanaf dat moment moeten moeder en dochters zelf zien te overleven. Moeder Sarah neemt een winkelbaantje aan en het kleine beetje levensvreugde dat ze leek te bezitten, wordt uit haar gezogen. De atletische Jo gaat werken op een zomerkamp en Bethie kan terecht bij haar oom en tante als huishoudelijke hulp. Wat volgt is het eeuwenoude verhaal van vrouwen die zonder mannelijke bescherming in deze patriarchale samenleving een bestaan proberen op te bouwen.

Het verhaal wordt vanuit de perspectieven van zowel Jo als Bethie beschreven. Hierdoor krijg je een intieme kijk in hun leven en gedachten. De verhouding tussen moeder en dochters en tussen de zussen zelf staat centraal in Zij. Je voelt de liefde die de zussen voor elkaar hebben, maar je ziet ook de scheurtjes in de relatie waardoor een verwijding ontstaat die alsmaar groter wordt.
Op de universiteit worden de verschillen tussen Jo en Bethie steeds duidelijker. Moeder Sarah doet haar best om de meiden een opleiding te geven zoals vader Ken het gewild zou hebben. Ondertussen voldoen haar dochters niet aan haar hoge eisen en dit zet de verhoudingen op scherp. Inmiddels zitten we in de jaren ‘60 en ‘70, waar de jongeren rebelleren tegen de gevestigde orde en protesteren tegen de Vietnamoorlog. Waar goedkope drugs als lsd en wiet hun opmars maken. Waar experimenteren met en het ontdekken van de eigen seksualiteit een belangrijk deel van het ontwikkelen van het individuele ik is. Jo weet al heel jong dat zij anders is dan andere meisjes. Ze probeert wel om ‘normaal’ te zijn, maar zij houdt toch meer van meisjes. Ondanks de seksuele revolutie en vrijheid zijn bepaalde zaken toch nog taboe. Het enge is, is dat 50, 60 jaar later niet veel veranderd lijkt te zijn. Er zijn bepaalde vrijheden gelegaliseerd, maar niet iedereen in de samenleving omarmt deze.
Jo is een voorvechtster van mensenrechten en een actieve demonstrant van de Civil Rights Movement. Bethie gaat als net meisje naar de universiteit en komt daar drugsdealer Dev tegen. Al heel snel verandert ze in een hippie en is ze constant stoned. In het boek wordt verteld hoe drugs een grote rol nemen in de levens van jongeren. Die hele generatie lijkt verdoemd te zijn. Het is een gevaarlijke wereld waar misbruik wordt gemaakt van bedwelmde vrouwen. Na een noodlottig incident en een daarop volgende confrontatie met Jo, gooit Bethie alle ketenen van de beschaafde wereld van zich af en gaat ze met al haar aardse bezittingen in een rugzak de wereld verkennen. Het verhaal neemt daar een verrassende wending: Jo en Bethie lijken van leven te ruilen. Jo probeert in de samenleving te passen door zichzelf te onderdrukken.

Ik vond het prachtig maar soms ook hartverscheurend om te lezen hoe de levens van de zussen anders lopen dan zij hadden gedacht en gehoopt. Ik heb het idee dat er uiterlijk wel wat dingen zijn veranderd: zo kunnen vrouwen bijvoorbeeld alles worden wat ze willen en horen ze niet alleen maar achter het aanrecht en de kinderwagen thuis. Maar is het leven van ons vrouwen in dit millennium echt anders dan dat van toen? De derde generatie vrouwen in Zij lijken alles te hebben en te mogen en toch lopen ze tegen dezelfde problemen aan als toen. Zeker waar het de echtgenoot en kinderen betreft.

Josette en Elizabeth Kaufman, ook wel Jo en Bethie, worden in de jaren ‘40 geboren. De zusjes zijn heel verschillend van karakter, maar toch kunnen ze het meestal goed met elkaar vinden. Jo merkt al snel dat zij niet op jongens valt, maar heeft zij de kracht en de wil om in deze conservatieve tijden haar gevoel te volgen, of laat zij zich toch in een keurslijf dwingen? Bethie lijkt in eerste instantie de perfecte dochter, inschikkelijk en knap in alles. Toch lopen dingen soms anders.

Zij is een mooie familieroman van auteur Jennifer Weiner over twee (opgroeiende) vrouwen in roerige tijden, waarin vrouwenemancipatie nog in de kinderschoenen staat en waarin het lastig is om anders te zijn. Zo groeien de meisjes op in de behoudende jaren ‘50, waarna andere tijden aanbreken zoals de flowerpower van de jaren ‘60 en het vrije gevoel van de jaren ‘70 en ‘80. Het verhaal volgt beide zussen gedurende hun leven, zo passeert hun jeugd, studentenleven en hun getrouwde leven als moeder of tante en oma.

Het boek begint met een hoofdstuk dat zich afspeelt in 2015 en vervolgens ga je als lezer 65 jaar terug, naar het jaar 1950, wanneer Jo en Bethie nog jonge meisjes zijn. De meisjes, later vrouwen, komen om het hoofdstuk aan het woord, waardoor je als lezer de gebeurtenissen en levens van beide vrouwen van dichtbij meemaakt. Na een aantal hoofdstukken volgt elke keer een tijdsprong van ongeveer tien jaar, waardoor het verhaal genoeg tempo heeft. Jo en Bethie groeien op in hetzelfde gezin en maken voor een deel dezelfde dingen mee, maar toch zijn het twee totaal verschillende vrouwen die hun eigen keuzes maken.

Jennifer Weiner is een Amerikaanse auteur, die ook regelmatig opiniestukken voor The New York Times schrijft. Ze heeft inmiddels al twaalf boeken op haar naam staan, waaronder de romans Goed in bed en In haar schoenen. Dit laatste boek werd succesvol verfilmd onder de titel In her shoes, met in de hoofdrollen acteurs Cameron Diaz en Toni Collette, die twee zussen spelen.

De auteur heeft een toegankelijke schrijfstijl en door de gekozen opbouw leest het boek vlot. In het boek draait het om de relatie die de zussen door de jaren heen hebben. Soms zijn ze nauw bij elkaar betrokken en helpen ze elkaar, op andere momenten is het contact minder close, maar uiteindelijk vinden ze elkaar altijd terug. Ook de relatie van Jo en Bethie met hun moeder staat erg centraal en heeft grote impact op hun leven en de keuzes die zij maken.

De roman Zij is een zeer boeiend familieverhaal over twee zussen. Ik waardeer het boek met 5 sterren.

Gelezen en gerecenseerd voor In de Boekenkast, kijk op deze boekenblog voor veel meer recensies.