Aan de vrouw

Huysmans roman ‘En menage’, gemelijk maar terecht vertaald als ‘Aan de vrouw’, is gepubliceerd in 1881, en is een boeiend boek met controversiële standpunten (de bijna verderfelijke rol van de vrouw als meest opmerkelijk, het huwelijk als een burgerlijk verschijnsel waarvoor men aan ‘een andere man met een sjerp’, de priester, toestemming moet gaan vragen), met herhaaldelijk kunstmatig precieze beschrijvingen (van een kleine tapperij in de rue Cambacérès, van een interieur van een vrouwenkamer, van een markt in de cité Berryer in de Rue Royale) die als Seurat’s penseel toch een beeld moeten oproepen, wat vertragingen oplevert in het lezen en daardoor mogelijk wel kunstmatig lijken. Dit is echter het opgelegde naturalisme, waarvan men de definitie op wiki vindt. Dat moet ook gaan over het industriële landschap, de tuberculeuze voorsteden van Parijs, over de ochtend terugkeer van de meisjes op straat die buiten de deur hebben geslapen. Het naturalisme in tegenstelling tot de gangbare kenmerken van schoonheid, welke aandoen als clichés: waarom is de apsis van de Notre Dame mooier dan de Gare du Nord? wordt ergens gezegd. Het is niet de hoofdlijn echter, het is meer wat experimenteerwerk wat Huysmans hier laat zien. De hoofdlijn is de beschrijving van de controverse tussen het als sterk individueel aangevoelde leven van een schilder of schrijver, (intuïtief zoals Cyprien de schilder wordt toegedicht, en André de schrijver meer door nabootsing en volharding), die zich moet laven met ervaringen maar het zijn in het boek juist die ervaringen met overspel (in dit geval door de vrouw), met hoerenbezoek, met samenwonen met een vriendin, die aan het eind terug imploderen naar een zelfde burgerlijke ideaal die men eerst afwees. Ze kunnen het niet alleen. Het is bijna teleurstellend en dat gebeurt voor zowel André als Cyprien als ze in de dertig zijn en in wat iets meer dan een jaar is in het boek. De dramatische hoofdlijn van het boek (de relatie tussen André en Berthe) is dan nog niet eens beschreven hier, en is eigenlijk ook niet eens zo boeiend behalve aan het eind en mogelijk omdat we dan André’s innerlijke drijfveren meer kennen (grappig ook de neiging naar lethargie als er meer van hem gevraagd wordt dan hij aankan), terwijl we van Berthe’s innerlijke leven ook wel te horen krijgen maar zonder verder veel belangstelling lijkt het. Dan is Jeanne interessanter. Als achtergrond speelt de volledig burgerlijke oom Desableau bij wie Berthe opgroeide en die dient als een publieke historische achtergrond. Melie, de vriendin van Cyprien, dient juist als een voorbeeld van niet burgerlijk samenwonen, geboren uit een soort overeenstemming tussen twee mensen die niet alleen economisch is maar menselijk. Timing is niet Huysmans beste kant, Berthe wordt pas in hoofdstuk 4 ‘geïntroduceerd’, en we zien Cyprien een hele tijd niet meer, vandaar dat de dramatische hoofdlijn bij André en Berthe komt, tegelijk zie je daardoor dat de auteur een wat worstelde met de ontwikkeling van het verhaal, al staat het er wel allemaal. Verdere informatie over Huysmans en dit boek vindt men bij de NRC recensie van Arnold Heumakers (zie ook die van hem over The romantic agony van 1933 van Mario Praz die Huysmans eert, ook in het Nederlands vertaald). Huysmans heeft van 1866 tot 1898 als ambtenaar binnenlandse zaken in de Rue Cambaceres no 7 gewerkt, de straat en het ministerie waar - zo staat er ergens - eigenlijk alleen de dienstlui de drukte van het leven maken, en die beide ook in dit boek met naam en toenaam een rol spelen.

Geschreven bij Aan de vrouw

Mooi, fijnzinnig boekje in fraaie vertaling.