Bezonken rood

Geschreven bij Bezonken rood

De ‘uitvinding van Japan’ leidde in de eerste helft van de 20e eeuw tot ongekende wreedheden van de Jap in grote delen van Azië. De geschiedenisboeken beschrijven deze, maar doen dat vaak afstandelijk en schijnbaar onbewogen.

Jeroen Brouwers werd op 30 april 1940 in Batavia – nu Djakarta – geboren. Hij belandde als kleine jongen met zijn oma, zijn moeder en zus in het Japanse interneringkamp en zag de wreedheden met eigen ogen. In Bezonken rood beschrijft hij wat hij zag en wat het met hem heeft gedaan. De Jap vernedert en verkracht. Voor de ogen van een jongen van vijf, altijd met een oude, veel te grote tropenhelm op het hoofd.

Bijna veertig jaar later overlijdt zijn moeder. Het boek opent ermee. Jeroen wil er niets mee te maken hebben. Zijn naam staat zelfs niet op de overlijdenskaart. Het roept herinneringen op aan toen. Levendig en gedetailleerd doet hij verslag. Hij is geen plezierig mens geworden, ook niet voor hemzelf. Hij weet het, hij kent de oorzaak, maar is niet bij machte het anders te doen.

Bezonken Rood is een goed boek, een indringend verhaal. Het geeft werkelijk inhoud aan een belangrijk stuk geschiedenis en laat me niet meer los.

Bezonken Rood

Korte inhoud

Bezonken rood is een boek waarin de auteur vertelt over zijn herinneringen aan het jappenkamp waar hij als 3-jarig jongetje samen met zijn moeder opgesloten zat en alles wat hij er meemaakt. Van de mensen die er opgesloten zitten, zijn gevoelens ten opzichte van deze mensen, zijn besef over de hele situatie tot de band met z’n moeder die steeds lijkt te veranderen. In deze prachtige, meeslepende maar toch ook controversiële roman wordt geen enkel scène uit de weg gegaan. Jeroen Brouwers beschrijft heel gedetailleerd zijn belevenissen en herinneringen uit het kamp en hoe deze zijn latere relaties beïnvloedden.

Kritische analyse

Wat in het boek vooral opvalt is hoe de eerder genoemde relatie met zijn moeder verandert en zelf bijna helemaal omslaat. In het begin van het verhaal wanneer Brouwers vertelt over de start van zijn opsluiting maakt hij het zeer duidelijk dat hij zijn moeder adoreert. Zijn moeder was zijn steun en toeverlaat, zijn rots. Je krijgt zelfs het gevoel dat er sprake is van een soort van Oedipoescomplex. Hierover zei Brouwers later tijdens een interview dit :’ Ik zocht naar mijn moeder, naar de mooie vrouw uit de eerste jaren van mijn leven. Die moeder werd gemarteld, kaalgeschoren, gehavend, kapot gemaakt - en toen hield ik op van haar te houden’. Zo zag de bestsellende auteur dus hoe zijn moeder werd mishandeld en naar eigen zeggen veranderde in een andere vrouw. Deze toch wel drastische verandering heeft ook zijn visie op vrouwen in het algemeen veranderd. Hij is niet meer instaat om een gezonde relatie op te bouwen met andere vrouwen zo is er ook de scène waarin hij in een minnares terug zijn aftakelende moeder terugziet om maar een voorbeeld te geven. Wanneer Jeroens’ moeder komt te sterven en het hem louter koud laat wordt dit nog maar eens pijnlijk duidelijk. Brouwers is heel goed in het vertellen van verhalen en het beschrijven van dingen en ookal kan je je niet helemaal identificeren met het verhaal of de situatie toch blijf je betrokken bij de situatie.

Eindoordeel

Ik zou het boek zeker aanraden als je een lezer bent die tegen een stootje kan. Er zitten een paar grafische momenten in het boek die al bij al prachtig beschreven zijn. Het voelt aan alsof je je in het hoofd van de schrijver bevindt. Het verhaal sleept je helemaal mee en is totaal niet saai of eentonig te noemen. Ben je dus opzoek naar een mooie nederlandstalige roman dan is Bezonken rood er zeker eentje om te proberen.

Korte inhoud
Het boek vertelt een stuk uit het leven van Jeroen Brouwers zelf. Wanneer hij gebeld wordt en te horen krijgt dat zijn moeder gestorven is, komen alle gruwelijke taferelen terug die hij heeft moeten doorstaan in het Japanse concentratiekamp. Hij vertelt op een zeer poëtische manier, hoe hij zijn grootmoeder heeft zien sterven, hoe hij vrouwen gemarteld en verkracht heeft zien worden. Maar ook hoe hij de band met zijn moeder in het concentratiekamp verloren is. En tussen al deze herinneringen aan vroeger, moet hij denken aan Liza een vrouw die hij ooit eens in een stadje ontmoette.

Kritische analyse
Het is moeilijk te zeggen wat mij specifiek geraakt heeft, want heel het boek door werd je overdonderd door leed en verdriet. Tot ik de recensies las en ik te weten kwam dat de gebeurtenissen historisch incorrect zijn. Maar toch bleef ik enorm ontroerd door de band die hij met zijn moeder verliest in het concentratiekamp en ook zijn reactie op haar overlijden, dat hij voor zichzelf omschrijft als gevoelloos, was zeer emotioneel. Zijn schrijfstijl is zeer poëtisch, het boek komt over als een lang gedicht. Ik ben het helemaal eens met wat Ann Meskens in de Morgen schreef over Jeroen Brouwers’ schrijfstijl: ‘De balsturige humor die Brouwers' taal eigen is, maakt het verhaal alleen maar prachtiger, verschrikkelijker en aangrijpender.’ De opbouw van het verhaal zat goed in elkaar, eerst kreeg je een blik in het leven van Jeroen Brouwers wanneer hij al veertig is. Na het telefoongesprek, waarin hij te horen krijgt dat zijn moeder overleden is, komt er een opeenvolging van flashbacks. Hierdoor voel je goed dat het na zoveel jaren toch nog steeds helder in zijn geheugen gegrift staat. Jeroen Brouwers heeft geen gebruik gemaakt van een opvallende verhaalwending, maar heeft door andere technieken de lezer toch versteld doen staan.

Eindoordeel
Je komt niet zo vaak tegen dat schrijvers over hun eigen geschiedenis schrijven, daarom dat ik dit boek wou lezen. Wie zou beter kunnen schrijven over de Japanse concentratiekampen dan iemand die er zelf heeft in gezeten. Dus het was schokkend om te moeten lezen dat het boek niet volledig berust op feiten, terwijl Jeroen Brouwers doet alsof het waargebeurd is. Maar dat maakt van hem een nog betere schrijver, want hoe dan ook was het verhaal overtuigend gebracht. De gebeurtenissen, waar hij over vertelt, hebben misschien niet allemaal plaatsgevonden, maar het leed en verdriet is zeker niet verzonnen. Ook zijn mooie schrijfstijl, die zeer dichterlijk overkomt, maakt het boek het lezen meer dan waard. Laat je dus niet afschrikken door die recensies, het is en blijft een goed boek.

Geschreven bij Bezonken rood

A.Korte inhoud
De schrijver van het boek is het hoofdpersonage, Jeroen Brouwers genaamd. Jeroen Brouwers zijn moeder is in het jaar 1981 overleden. Hij had niet echt veel contact met haar. Ze leefden in een andere wereld. Dit had allemaal te maken met de jeugd die Jeroen heeft beleefd. Zijn moeder belde hem wel af en toe eens, maar dan zei ze altijd dat ze verkeerd verbonden was. Jeroen zelf was niet aanwezig op de crematie van zijn moeder. Hij zou ondertussen het boek lezen waarmee zijn moeder hem had leren lezen. ‘Daantje gaat op reis’, maar het boek was zoek geraakt tijdens de verhuis.
Toen Jeroen nog een kleuter was zat hij samen met zijn grootmoeder, moeder en zusje in een vrouwenkamp opgesloten. Het was ook voor jongens die niet ouder waren dan 10 jaar. Hij heeft eigenlijk niet zoveel gemerkt van de erge dingen die er plaatsvonden, er werden vrouwen gefolterd en gemarteld. Zelf zijn moeder had er eens een hele nacht onder het licht van een schijnwerper gestaan, helemaal naakt met geweren op haar gericht. Op een dag stierf zijn grootmoeder, maar Jeroen had geen verdriet om haar. Hij vond alles normaal, er stierven elke dag wel een paar vrouwen en kinderen. Het was een gewoonte geworden. Zelf toen zijn beste vriendin Nettie overleed had hij geen gevoelens.
Op een dag moesten een paar vrouwen enkele grote kuilen graven. Alle inzendingen van het Rode Kruis werden er in begraven. Dat was voornamelijk eten. Jeroen’s moeder had wat eten meegesmokkeld maar werd betrapt. Ze werd voor zijn ogen helemaal in elkaar geschopt. Weer had Jeroen geen gevoelens. Zijn moeder was kapot nu, ze was versleten. Vanaf dit moment was hij gestopt met van haar te houden. In zijn verdere leven ging hij daarom voortdurend op zoek naar een moederfiguur.
Ongeveer 6 jaar voor de dood van zijn moeder had hij Liza leren kennen. Hij is er wel maar enkele dagen bij geweest. Hij was er nog niet klaar voor. Pas nu kwamen alle gedachten van vroeger in het kamp naar boven. Liza was wel een zeer belangrijk persoon in z’n leven. Ze was namelijk het soort van moederfiguur naar waar hij al een hele tijd op zoek was. Na Liza ontmoete hij een nieuwe vrouw, die hem dan ook een kind schonk.
Tijdens de crematie zat hij wat rond te rijden in zijn wagen. Plotseling kwam hij in de mist terecht. Hij stapte uit en ging het bos in dat zich naast hem bevond. Na wat stappen kwam hij aan een zwart meer, dat deed hem denken aan zijn overleden moeder en aan Liza. Het werd mistig in zijn hoofd. Hij keerde terug naar huis en zou verder schrijven aan zijn boek. Hij kreeg weer een aanval zoals hij er al meerdere had gehad door z’n verleden. Hij begon met drinken, want daar werd hij rustig van en hij trilde niet meer.
B.Kritische analyse.
-Personages:
Er is een hoofdpersonage, de schrijver van het boek zelf. Jeroen Brouwers was als kleuter een zeer timide jongen die weining tot geen gevoelens uitte. In zijn latere leven had dit enkele grote gevolgen.
De moeder van Jeroen heeft ook een zeer belangrijke invloed op Jeroen. Zij was namelijk kapot en hij moest haar niet meer hebben. Ze hadden een slechte band.
Liza heeft ook veel invloed gehad op Jeroen. Zij was de moederfiguur naar wie Jeroen op zoek was. Hun ‘relatie’ heeft niet lang stand gehouden, maar ze was toch belangrijk.
-Gebeurtenissen:
Een gebeurtenis die me echt geraakt heeft was het moment waarop Jeroen zijn moeder niet meer wou kennen. Ook het moment dat hij niet eens naar de crematie van zijn moeder ging.
-Schrijfstijl:
De schrijver maakt veel gebruik van zinnen met een dubbele betekenis, waar je eens goed moet over nadenken. Ook schrijft hij veel gedichten neer in zijn verhaal.
C.Eindoordeel.
Ik vond het een zeer goed boek, het las zeer vlot. Soms was het wel wat moeilijk door de dubbelzinnigheid en de filosofische zinnen. Het is zeker een aanrader. Omdat het boek in de ik-persoon is geschreven worden de schrijver zijn gevoelens nog meer beklemtoond. Wat het natuurlijk leuk maakt om te lezen.

Wat een boek. Toen ik de titel op de site ‘lezenvoordelijst’ zag sprak hij me meteen aan en zo’n fenomenale schrijver als Jeroen Brouwers zei mij, een leerling uit het zesde jaar, zelfs iets. Ik moet er wel bij vertellen dat ik na wat opzoekwerk er achter ben gekomen dat ik zijn naam vooral kende van het lied ‘Jeroen Brouwers schrijft een boek’, maar dat is bijzaak.

Ik had al horen zeggen dat dit een van de beste Nederlandstalige boeken is, dus mijn verwachtingen waren hoog. Na enkele zinnen te hebben gelezen had ik meteen door dat dit boek een tikkeltje moeilijker zou zijn dan de boeken die ik normaal lees. Maar, na een tiental bladzijdes was ik helemaal mee met het verhaal en werd het gemakkelijker om te volgen.

Jeroen Brouwers is een fantastische schrijver, die perfect weet hoe hij zijn gevoelens, of beter gezegd zijn gebrek aan gevoelens, op papier moet krijgen. Een duidelijk voorbeeld hiervan is wanneer zijn ‘vriendinnetje’ Nettie Stenvert sterft. Hij beschrijft dat ze goede vriendjes waren geweest en het enige wat hij denkt bij haar dood is: ‘ Als ze nu toch dood is, tjoep ik van Nettie haar pop met ogen’. Hij voelde niets bij haar dood, als een gevolg van de vele sterfgevallen, ziektes en gruwel die hij, nog zo jong, al had gezien.

Minder geslaagd vond ik dat hij de jaren na het kamp amper beschrijft. Het enige wat we hierover weten is dat hij als het ware is gedumpt in een klooster, en dat hij zich sindsdien verraden voelt door zijn moeder. Ikzelf was persoonlijk nieuwsgierig naar wat er in het klooster juist allemaal is gebeurd.

Om een lang verhaal kort te houden, Jeroen Bouwers is een schrijver waar je U tegen kan zeggen.

Prachtig boek en zeker als je inzicht nodig hebt in bepaalde gebeurtenissen in het leven...ik erger mij alleen aan het feit dat de schrijver niets doet met zijn ervaringen en dat hij gewoon zich blijft terugtrekken in zijn cocon van ergernis
en negatief gevoel...een meerwaarde voor hem zou zijn van een nieuw boek te
schrijven waarin hij zijn kleine stapjes,
naar een liefdevol leven, zou
omschrijven...ik wens hem langs deze
weg nog enorm veel liefde en
welgemeende intense koestering

Het beschrijft zo overduidelijk de, vaak hier niet begrepen, ellende van de Jappenkampen en de trauma's die vooral de kinderen er aan overhouden. Ook de ontwrichting van gezinnen komt zeer goed over. Het is zo jammer dat het mooie land, dat ik ook goed ken, zo vaak een intens verdrietige nalatenschap voor velen betekent.

Geschreven bij Bezonken rood

Het is 1981 als dit boek verschijnt. Toch behoort het nog steeds tot de veelgelezen en veelgeprezen boeken der Nederlandse literatuur. Jeroen Brouwers schrijft dit pas na het overlijden van zijn moeder. Bijna als een soort therapie waarmee hij haar dood en hun jaren in een jappenkamp gelijker tijd probeert te verwerken.
Niet vanwege het bijna 40 jarig jubileum van dit schitterende boek, maar door de aandacht voor de schrijver zelf, Brouwers werd op 30 april 80 jaar, en hernieuwde uitgaven van het boek ontstaat de gelegenheid om Bezonken Rood uit de boekenkast te halen en weer met nieuw gewekte interesse te lezen.

De plotselinge dood van zijn moeder, die hij lang niet gezien of gesproken heeft, zet bij Brouwers een proces van rouwverwerking in gang. Niet zozeer vanwege haar overlijden maar meer door herinneringen aan haar leven, zijn en haar persoonlijk lijden en specifiek, als zijn geschiedenis hem duidelijker voor de geest komt, de gezamenlijk doorgemaakte tijd tijdens de oorlog, die hij als kleuter met haar in het Tjideng Jappenkamp op Java doorbracht.
Zijn, in zijn hoofd, hernieuwde beleving van verschrikkelijke gebeurtenissen in het kamp, de ziekelijke, sadistische wreedheden, het onvoorstelbaar leed en de onvermijdelijke dood waar hij getuige van is, beleeft de lezer door zijn ogen. Ogen die de belevingswereld van een klein kind weerspiegelen. Dit is geen universele waarheid gebaseerd op algemeen bekende geschiedenis van die periode in WO2, maar zijn persoonlijke waarheid, want hoe rationeel kan een kind oorlogshandelingen bevatten of verwerken, hoe groot is het onderscheidend vermogen van een kind tussen goed en kwaad en waaraan kan hij dit toetsten? Dit legt ook een basis voor de uiteindelijke verwijdering tot zijn moeder en zijn gebrek aan gevoel, empathie en emotionele verbindingen en hierdoor ontstaat ook wroeging; vanuit de kennis van nu. Net als zijn onrust en altijddurende angst; gevoed door zijn herinneringen.

Door alles heen dwarrelen beelden van Liza. Zijn fascinatie, een verliefdheid van weleer. Liza die regelmatig weer verdwijnt in een mistflard of weer opdoemt als een projectie van zijn moeder.

En steeds is er die harde toplaag, verharde eelt die alles buiten houdt wat Brouwers niet wil toestaan. Het pantser dat hem toch niet beschermt, maar juist alle gevoelens binnen in hem houdt. Bezonken in een waas van mist en het rood van de Japanse vlag.

Brouwers pent zijn gedachten over al het gebeurde neer alsof hij in een recalcitrante bui is, dwarse opmerkingen makend. Zoals hij het zelf noemt: "ter relativering van het niet-relativeerbare". Zoekt antwoorden op de vragen die hij zichzelf stelt. Graaft diep om wat hij aan herinneringen in zich heeft naar boven te halen Hij doet dit magistraal veelal metaforisch en met poëtische inslag.
De gevleugelde groet die jarenlang tussen hem en zijn moeder uitgewisseld werd zou aan het eind van het boek ook zijn afscheid tot de lezer kunnen zijn:
Ketemoe lagi.

Geschreven bij Bezonken rood

Deze autobiografische vertelling verklaart niet alleen de schrijver Jeroen Brouwers, maar ook uit historisch oogpunt zeer interessant. Dit enigszins weggemoffelde stuk vaderlandse geschiedenis wordt uit de beerput naar boven gehaald. Een literaire vuistslag in het gezicht van de lezer, maar je wil niets liever dan de schrijver de andere wang toekeren. Meeslepend, onthullend en van een zeer wrange schoonheid.

Geschreven bij Bezonken Rood Geb

Naar aanleiding van mijn Nederlands docente ben ik aan dit boek begonnen. Ik wist niet waarover het ging en ook was ik niet bekend met de schrijfstijl van Jeroen Brouwers. Even wennen was het zeker, vooral omdat Jeroen Brouwers redelijk lange, doorgaande zinnen gebruikt. Nadat ik aan dit boek begonnen was merkte ik al snel dat het een zeer ingrijpend en persoonlijk verhaal was. Ik houd van dit soort verhalen. Ook de mooie manier van beschrijven van bepaalde zaken en dingen spreekt mij ontzettend aan. Jeroen Brouwers draait in zijn boek niet om bepaalde zaken heen maar vertelt zoals ze waren en wat hij ervan vond. "To the point" dus. Het boek gaat over zijn pas gestorven moeder, wie hij al jaren niet meer gezien heeft. Gedurende het verhaal vertelt de schrijver over zijn afschuwelijke ervaringen in het "Jappenkamp". Hier zat hij met zijn moeder, zusje en grootmoeder. In het kamp gebeurde afgrijselijke dingen die perfect beschreven worden door Brouwers. Voor iedereen, ook voor de mensen die niet houden van dit soort boeken is dit zeker een aanrader! Persoonlijk ben ik van mening dat iedereen dit boek gelezen moet hebben.