De Cazalets 5 - Veranderingen

Elizabeth Jane Howard (1923-2014)
schreef 12 novels waarvan De Cazalet Chronicles het best verkocht zijn.
Lichte jaren - The light years 1990
Aftellen - Marking time 1991
Verwarring - Confusion 1993
Bevrijding - Casting off 1995
Veranderingen - All change 2013

Veranderingen werd 18 jaar na deel 4 geschreven. Waar in de eerste 4 delen nog lange, uitgebreide beschrijvingen de boventoon voerden is deel 5 van een ander kaliber. Een enkel keertje heeft Elizabeth Howard zich nog van deze kant laten zien maar die zijn op 1 hand te tellen.
Veranderingen is ook op andere vlakken totaal verschillend, met name de hoofdstukken die heel kort zijn en het taalgebruik dat grover is en die je als lezer van de andere delen niet gewend bent. Waar men eerder nog sprak van kabbelend en uitvoerig, is dit deel juist heel snel, mede door de korte hoofdstukken.
Elk lid van de Cazalet-familie komt aan bod en hierdoor voelt deel 5 aan als een echt afscheid. De serie is begonnen in Home Place, het huis van de baronie en de generaal. Daar kwam de gehele familie samen met de feestdagen en vakanties. Veranderingen, deel 5 eindigt met Home Place, het huis dat zovele jaren in bezit was van de Cazalets en nu verkocht moet worden.
De familie is uitgebreid, de jonge kinderen van toen zijn nu getrouwd en (sommigen) alweer gescheiden of zoekende naar liefde, ze hebben kinderen, ze zijn volwassen nu. De oudere generatie kampt met problemen; op zakelijk vlak, persoonlijk vlak en hun gezondheid. Het houtbedrijf van de Cazalet-familie loopt niet meer nadat de generaal is overleden en dat brengt allemaal problemen met zich mee.
Veranderingen is een goede naam voor dit laatste boek van de Cazalets kronieken. Op de eerste plaats is er de verandering in het leven van de totale Cazalet-familie.
Voor Rachel, die na de dood van de baronie, eindelijk met haar geliefde Sid kan genieten van het leven en elkaar, is de verandering het grootst.
Wat gebeurt er met het personeel nu Home Place verkocht moet worden? Het laatste kerstfeest in Home Place met bijna de gehele familie is er één van afscheid en herinneringen, van verdriet en toch ook wat vreugde, van problemen en oplossingen.
Veranderingen is ook anders in opzet en schrijfwijze. De korte hoofdstukken lijken als afscheid te zijn geschreven, nog even iedereen van de familie langs gaan. Wie was wie ook alweer en hoe gaat het leven verder?
Het taalgebruik is op bepaalde plekken grof, iets wat je als fervente lezer van de Cazalet kronieken niet gewend bent. Zelden een uitvoerige beschrijving maar als die er is dan is deze ook tranentekkend.
Af en toe heerst er het gevoel van niet gehele afsluiting, er zou nog een mogelijk vervolg kunnen komen ware het niet dat Elizabeth Howard kort na het schrijven is overleden.
Het is goed zo; als lezer heb je mogen deelnemen aan deze geweldige Cazalet-familie, je mogen onderdompelen in hun leven en hun belevenissen. Je hebt je druk gemaakt om foute beslissingen, je hebt getreurd om verloren liefdes en gelachen om de grappige anekdotes en ondeugend gedrag.
Veranderingen is het einde van de reeks, het afkicken kan beginnen maar vergeten zullen ze niet, deze geliefde Cazalet-familie.

De lange periode die er tussen deel vier en deel vijf zit heeft zijn sporen nagelaten. Niet alleen bij de gewaardeerde familie Cazalet, ... maar ook bij de geprezen Elizabeth Jane Howard, ...

INHOUD

Het droevige afscheid van een hoofdpersonage, in het begin van het boek, is een harde binnenkomer. Het is een gebeurtenis met impact, vooral voor de personages die haar het meest nabij waren. Maar hiermee is de trend gezet. Het blijft niet bij dit ene sterfgeval, ... Afscheid nemen is een essentieel onderdeel in “ Veranderingen “.
Ondertussen groeien de kleinkinderen van de Baronie en de Generaal op, terwijl hun ouders , de drie broers, het zeer lastig krijgen. We schrijven medio jaren ‘50 van de vorige eeuw. De Britten zijn uit de as gekropen die WO II hen nagelaten heeft. Er kondigen zich nieuwe, moderne tijden aan. Kunnen zij, ondanks de groeiende concurrentie, het bedrijf rendabel houden? Zijn zij op zakelijk vlak accuraat genoeg om een faillissement af te wenden, ...?
Tijdens een bijeenkomst van de ( bijna ) voltallige familie, ter gelegenheid van Kerstmis, in Home Place, nemen we systematisch afscheid van de Cazalets.
Hoe de toekomst van de familieleden er zal uitzien kan alleen de tijd uitwijzen. Het is een beetje koffiedik kijken maar voor een aantal zullen “ Veranderingen “ ten goede zijn, ... voor anderen ten kwade. Vast staat dat de het uitdijen van de familie zorgt voor ‘ verkruimeling ‘: het bindmiddel is weg en niemand voelt zich geroepen om die taak op zich te nemen, ...

STIJL EN TAALGEBRUIK

Niet alleen voor de familie zijn “ Veranderingen “ onafwendbaar. Ook bij Elizabeth Jane Howard zijn er toch wel wat verschuivingen op te merken.
Een totale stijlbreuk is het niet geworden, ... maar toch, ...
Ook de structuur was niet meer herkenbaar: zeer veel, te korte, en vaak overbodige hoofdstukjes waren een vreemde vaststelling.
Ook het taalgebruik was enigszins aangepast aan de tijd: taal evolueert en dat is ook merkbaar bij de auteur.
Ook het opvoeren van nieuwe personages aan het eind van het boek was overbodig.
En toen kwam er nog dat lang gerekte, geforceerde hoofdstuk over de familie in Home Place met Kerstmis, ....
Maar wat wel gebleven is: het boek leest, net zoals de vorigen, als een trein, ... eenmaal begonnen is het nog moeilijk om het boek weg te leggen, ... een onvervalste page-turner, .. en dat is een grote verdienste van Howard, ...

BEOORDELING

Dat de vijfdelige boekenreeks een onverdeeld succes werd: dat staat als een paal boven water.
Maar, ... het vijfde deel was niet meer wat de vorige boeken brachten. Waarschijnlijk is de té lange tussenperiode daar de oorzaak van.
Deel vijf kon op geen enkel moment tippen aan de vorige vier boeken.
Toch slaagt de auteur er nog in om na vijf boeken de lezer achter te laten met een aantal vraagtekens: wat de toekomst brengt mag je als lezer zelf verzinnen, ... maar niemand heeft een glazen bol, ... dus ook Elizabeth Jane Howard niet.
Howard heeft hier, ... ondanks haar uitschietertje met deel vijf, ... toch een literair meesterwerkje neergezet.

Geschreven bij De Cazalets 5 - Veranderingen

Hoe gaat het verder met Kitty - de Baronie - Hugh, Rachel, Rupert, Edward, Polly, Clary en alle anderen met wie we al zo lang meeleven?

Dit vijfde en laatste boek beschrijft de gebeurtenissen van juni 1956 tot en met december 1958. Het is heerlijk om weer terug te zijn bij de familie Cazalet. Na al die jaren lief en leed te hebben gedeeld, voelt dit boek als thuiskomen bij de mensen die je zo lang hebt gemist. De kinderen uit de eerste boeken Polly, Simon, Wills, Louise, Teddy, Lydia, Roland, Clary en Neville zijn nu zelf volwassen en hebben hun eigen gezin en sores. En hun ouders zijn nu van middelbare leeftijd. De tijd van de familie loopt ten einde. Na het wegvallen van de Baronie en de Generaal beginnen de Cazalets uiteen te vallen. De oorlog is al jaren voorbij. De zeden zijn duidelijk aan het veranderen en de wereld wordt egoïstischer.

Het is duidelijk aan het taalgebruik van de schrijfster te merken dat dit deel veel later is geschreven dan de eerste 4 boeken. Dit deel heeft ze richting het einde van haar leven geschreven en het is in 2012 uitgebracht. Ook Elizabeth Jane Howard is met haar tijd meegegaan. Helaas komt dat de sfeer van het boek niet ten goede. Waar in de vorige verhalen door de lezers gesmuld werd van de prachtige beschrijvingen van de kleding die men droeg, hoe het huis eruit zag, wat er gegeten werd en hoe men zich diende te gedragen, zijn dat soort zaken nu ver te zoeken. De prachtige sfeer die ze altijd wist te creëren ontbreekt. Slechts in een aantal scènes komt weer de 'oude' Howard tevoorschijn. Soms lijken delen zelfs door íemand anders geschreven te zijn. Misschien omdat de schrijfster vond dat ze nog een deel moest schrijven of dat ze inmiddels anders tegen dingen aankeek. Haar eigen leven kende tenslotte ook veel ups en downs. Het is logisch dat je daardoor verandert. Doordat de schrijfstijl zo veel minder poëtisch is, komen de gebeurtenissen veel harder over. Ook de taal die door de personages wordt gebruikt is niet des Howards. We kunnen niet meer wegdromen bij de prachtig beschreven gedachten van Rachel of een bijna volledig recept van de strooptaart van mevrouw Tonbridge. We worden nu met onze neus op de feiten gedrukt.

Is dat erg? Nee en ja. Nee, het likkebaarden bij de prachtige citaten en beschrijvingen uit de vorige boeken, de prachtige karakteropbouw en de totale sfeer die ze altijd neerzette, ontbreekt en is echt een gemis. Wanneer er een stuk komt dat wel weer dit gevoel oproept, merk je dat het zo jammer is dat niet het hele boek zo is. Bijna alsof de schrijfster nog zo veel wilde melden dat de 544 pagina's niet voldoende zouden blijken te zijn. Ja, het is een fijn gevoel dat we toch nog een beetje afscheid kunnen nemen van de mensen die zolang een deel van ons leven zijn geweest. Het zijn geen fictieve karakters, ze zijn mensen van vlees en bloed. Dat is de kracht van de manier van schrijven van Howard. Ze heeft ons in deze serie meegenomen in het leven van de Cazalet familie. Hun successen en hun falen met ons gedeeld. Hun lief en leed open en bloot (voor zover dat bloot kon natuurlijk in die tijd) besproken. We hebben genoten, gelachen, gehuild, frustraties gehad en zijn vol verbazing geweest. Meer kun je niet wensen van een boekenserie.

Met ‘Veranderingen’, het vijfde deel van de Cazalet-Kronieken komt er een einde aan een tijdperk. Dit boek, dat bijna 20 jaar na de eerste 4 delen verscheen, beschrijft de perikelen van de inmiddels behoorlijk uitgedijde familie Cazalet in de jaren 1956-1958. De broers Hugh, Edward en Rupert komen te laat tot de ontdekking dat zaken doen in de jaren ’50 anders is, dan dat zij, en voor hen hun vader, gewend waren. De innige relatie die zij dachten te hebben met de bank, blijkt een stuk zakelijker te zijn geworden, waardoor zij met lege handen blijven staan. Ook doen ze er veel te lang over om te beslissen hoe ze de zaak voort willen zetten. Dit alles leidt naar een onafwendbare uitkomst.
Op het privévlak loopt ook niet alles op rolletjes. Zoals we van Howard gewend zijn, ontstaan er soms enigszins pikante affaires en leidt dit tot bestaande relaties die aan een zijden draadje komen te hangen. Ook krijgt de familie te maken met verlies van familieleden. Op andere momenten, zoals hoe de neefjes en nichtjes met elkaar omgaan bij logeerpartijtjes, lijkt de tijd stil te hebben gestaan.
Wat afwijkt van de eerdere boeken is de soms erg directe manier van verwoorden. Waar Howard in de eerdere boeken de tijd nam om zaken in bloemrijke taal te beschrijven, lijkt het wel of ze haast had en nog veel wilde vertellen. Het boek bevat veel korte hoofdstukken, waarin zoveel mogelijk over de diverse familieleden wordt verteld. Het kan komen doordat dit boek zoveel jaar later is geschreven, of doordat ze al behoorlijk op leeftijd was of doordat ze hiermee aan wilde geven dat de tijd in de jaren ’50 veel sneller leek te verlopen dan in de lome jaren ’30. Pas in het laatste hoofdstuk was soms de oude Howard zichtbaar.
Hoewel het boek afwijkt van zijn voorgangers, heb ik het toch met veel plezier gelezen. Nu deze serie ten einde is gekomen, hoop ik stiekem dat er ergens een notitieboekje vol aantekeningen op zal duiken, waarmee een vervolg kan worden geschreven. Maar dat zal wel ‘wishful thinking’ zijn!

Geschreven bij De Cazalets 5 - Veranderingen

Had al maanden uitgekeken naar deel 5. Heb het in één ruk uitgelezen en had gewoon een katerig gevoel dat ik nou niet meer kan lezen hoe het ze verder vergaat. Een werkelijk fantastische serie, kan ik echt iedereen aanraden.

Heb alle delen van de Cazalets gelezen. . De schrijfster neemt je mee naar Engeland vanaf de dertiger jaren tot in de jaren vijftig.
We lezen en leven mee met een bewogen familie. De opbouw van de delen wordt zo beeldend neergezet, je gaat van de familie houden.

Mooie afsluiting van een fijne serie.

Geschreven bij De Cazalets 5 - Veranderingen

De Cazalets is een familie saga verteld over vijf boeken en speelt zich voornamelijk af in het Engeland van de vorige eeuw. Veranderingen is het laatste deel van deze hartverwarmende serie en kan niet los gelezen worden van de andere delen om het verhaal goed te kunnen waarderen. E.J. Howard heeft van deze serie haar levenswerk gemaakt en het schijnt barstensvol autobiografische elementen te zitten. Dat maakt deze serie vooral zo boeiend, omdat er zowel doorleefde, oprechte emotie in zit als levensecht beschreven is. Kinderen gedragen zich ook echt als kinderen, wat humoristische en aandoenlijke gebeurtenissen oplevert. Maar de schrijfster schuwt bijvoorbeeld ook niet om homosexuele relaties een integere plek te geven binnen de familie.

In de voorafgaande boeken maakte je als lezer het wel en wee mee van deze typical English, welgestelde familie Cazalet. Je leerde de personen, huishoudens, sociale contacten en werkzaamheden van binnenuit kennen. De baronie en generaal vormden de spil en motor van deze uitgebreide familie als (over)(groot)ouders. Home Place, een landhuis te Sussex, is ook in dit boek nog de plek waar iedereen van de familie of vrienden, klein of groot, welkom is. Voor WO II werd in de zomervakantie daar gretig gebruik van gemaakt. Tijdens WO II vond de familie daar een safe haven in plaats van het London, dat onder vuur lag.

De jaren vijftig zijn aangebroken en het verhaal start met het overlijden van de Baronie. De Generaal was al eerder overleden. De familie neemt afscheid en het startschot weerklinkt voor de teloorgang van hun bescheiden imperium. Howard maakt daar een heel mooie zwanenzang van, ook voor de trouwe lezer. Bye, bye Cazalets. Sorry, we won’t meet you again...

Geschreven bij De Cazalets 5 - Veranderingen

Geweldig boek. Jammer dat de serie nu afgelopen is.

Geschreven bij De Cazalets 5 - Veranderingen

Het vijfde boek alweer in de reeks over de familie Cazalet en definitief het laatste. Bijna twintig jaar moesten de fans wachten op dit afscheid van de personages die ze ondertussen in hun hart gesloten hadden. De generaal en de baronie zijn van het toneel verdwenen, maar de jongere generaties doen nog steeds stof opwaaien. Geluk en ongeluk, lief en leed, het zijn ook nu de vaste ingrediënten van Howard.

De wereld is veranderd, de Tweede Wereldoorlog ligt al tien jaar in het verleden. Toch laat die nog altijd zijn sporen na, met name in het houtbedrijf van de familie, dat meer dan ooit wankelt. Tussen de broers is nog steeds niet alles koek en ei en Louise blijft haar heil zoeken in relaties die bij voorbaat gedoemd zijn. Gelukkig zijn er nog altijd Polly en Clary die uit een heel ander vaatje tappen. Rachel en Sid zijn natuurlijk ook van de partij. Heel wat aandacht ook voor de talrijke kleinkinderen van de broers Edward, Hugh en Rupert.

De uitvoerige beschrijvingen en zeer trage schrijfstijl uit vorige boeken is in ‘Veranderingen’ niet meer terug te vinden. In plaats daarvan gaat alles zeer snel en zijn er bijzonder veel korte hoofdstukken, dit boek kent veel meer vaart dan de vorige. De auteur heeft haar uiterste best gedaan een mooi afscheidsrondje langs alle personages te doen, meer dan waarschijnlijk is dat er gekomen op vraag van de lezers.

De Cazalet-kronieken van de Britse Elizabeth Jane Howard verschenen voor het eerst in de jaren 90 van de vorige eeuw. De auteur nam ons mee naar het Engeland van de jaren dertig, de jaren voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Vervolgens zou de aandacht op het leven van de famile Cazalet tijdens en na de oorlogsjaren komen te liggen. Het toemaatje ‘Veranderingen’ is, hoewel ietwat anders van opzet en stijl, een waardige afsluiter van de reeks.