De Congo codes een persoonlijk verhaal over de zin en onzin van ontwikkelingssamenwerking

Alsof ik zelf met Dirk-Jan achter op de motor en in de boomstam op pad ben geweest. Wat een geweldig boek die de soms schrijnende waarheid met humor en optimisme bloot legt. Het boek heeft me doen lachen en walgen, het heeft mij geshockeerd en toch ook hoop gegeven. Dit boek is zowel interessant voor mensen die in het veld van international development/affairs werken als voor ieder ander.

Het boek leest als een spannende roman
• geeft een uniek inzicht in het (dis)functioneren van een ambassade;
• geeft een spraakmakend kijkje in de soms corrupte keuken van de hulpindustrie;
• is op luchtige wijze en met humor geschreven;
• combineert een actuele politieke vraag met een persoonlijke beschrijving van het leven in Congo;
• neemt je mee op avontuur achterop een motor, in een boomstamkano, jeep of helikopter in de verste uithoeken van het ondoordringbare land;
• komt aan de hand van inspirerende Congolezen tot de hoopgevende conclusie dat onder bepaalde omstandigheden Nederland zeker een positief verschil weet te maken in Congo;
• verhaalt aan het einde hoe het afgelopen is met de beschreven personen.

Een diplomaat die openhartig schrijft over zijn job, je komt ze zelden tegen, al moet ik in dit geval van ‘ex-diplomaat’ spreken. In De Congo Codes schrijft Dirk-Jan Koch over zijn periode als diplomaat bij de Nederlandse ambassade in Kinshasa (2008-2011), een functie die hij inruilt om de Congolese afdeling van een internationale ngo te leiden (2011-2013). Hij neemt je mee achter de schermen van de diplomatie en van de ontwikkelingssamenwerking. Het resultaat is een frisse, maar kritische kijk op hedendaags Congo en de rol van de internationale gemeenschap.

Dirk-Jan Koch heeft de speciale gave om telkens aanwezig te zijn bij de belangrijke gebeurtenissen in het land. Elk hoofdstuk neemt hij je mee naar een nieuw avontuur. Zo ben je de ene keer toeschouwer van de vieringen van vijftig jaar onafhankelijkheid. De andere keer word je geconfronteerd met de miserabele werkomstandigheden in de goudmijnen van Oost-Congo. Je voert mee onderzoek naar de vermoorde mensenrechtenactivist Chebeya en op het einde van het boek vlucht je uit Goma omdat de stad belegerd wordt door de rebellengroep M23.

Dit werk biedt een meerwaarde op eerder verschenen werk over Congo, een thema dat bij de herdenking van 50 jaar onafhankelijkheid nog tot een torpedoaanval aan publicaties leidde. Het is namelijk een eerlijk relaas over het leven en werk van een diplomaat/ngo medewerker in Kinshasa. Zonder er veel doekjes om te winden schrijft hij over wat scheef loopt binnen de internationale samenwerking. Maar op een even eerlijke manier toont hij ook waar de diplomatie en de hulp-industrie wel successen boeken. Het levert een genuanceerd kijk op, die zijn oproep voor meer internationale samenwerking en betrokkenheid oprecht en authentiek maakt.

Tot slot nog een kleine waarschuwing: de auteur merkt op dat je elke reis naar Congo door een emotionele achtbaan slingert. Vergeet dus niet om eerst je veiligheidsgordel om te doen. Bon voyage!

Tekst: Janus Verrelst - wetenschappelijk medewerker op het Instituut voor Ontwikkelingsbeleid- en beheer (IOB - Universiteit Antwerpen) en verantwoordelijke voor de omkadering van studenten (Universiteit Antwerpen) die op stage naar Kinshasa trekken.