De dubbele waarheid

Beschuldigingen behoren via het rechtssysteem getoetst te worden. Het loslaten van dat principe is een gevaarlijke kant van #metoo. De dubbele waarheid is gebaseerd op de (aanvankelijk) eenzijdige verklaring van Jelle Brandt Corstius in Trouw en De wereld draait door in oktober 2017, die uiteindelijk ook de ‘anonieme’ ‘dader’ dwong tot een mediaoptreden. Eigenrichting heet dat in juridisch jargon. Het goed uitgewerkte verhaal waarmee Roelof Smit zijn tweede boek vormgeeft en dat op een minder voor de hand liggende manier wordt verteld laat de nuance wel mooi intact. Beide personages komen tot leven en kun je begrijpen. Anders dan het doel van de schrijver kom ik wel tot een oordeel. Ik hoop dat dit boek bijdraagt aan het voorkomen van het ongegeneerd in het openbaar criminaliseren van personen zonder dat eerst de weg is bewandeld die we met elkaar hebben afgesproken. Dat is onwenselijk, oneerlijk en zelfs ronduit gevaarlijk.

Volledig, dat is wat ik er goed aan vind.

De Dubbele Waarheid toont precies dat aan: dat twee tegenstrijdige perspectieven toch beide gelijk kunnen hebben. Ruben en Milan hebben beide een geheel begrijpelijke en verdedigbare kijk op op een beschonken avond. Ook laat het boek effectief zien dat de kant van het verhaal (letterlijk in dit geval: je draait het boek om) die je eerst hoort een enorm voordeel heeft in je oordeel over schuld. Je gaat volledig mee in de gedachtengang van het eerste karakter dat je leest, totdat je doorgaat naar de ander. Het doet beseffen dat je vaak in de media dat tweede stuk niet of minder meekrijgt, waardoor je (wellicht incorrect) automatisch sympathie houdt met de eerste versie die je ter oren komt. Omdat in de huidige tijd het slachtoffer vaak het voordeel van de twijfel krijgt en meestal de eerste is die zijn verhaal doet, is dat een nuttige les.

Verder leest het boek vliegensvlug. De schrijfstijl is heerlijk (to the point met een licht komische ondertoon) en de details leveren prachtige kleur (vooral het geitje en de fiets van oma zijn mooi). Geweldig boek.

In ‘De dubbele waarheid’ maak je kennis met Ruben en Milan, twee jonge mannen. Ze brengen samen een nacht door, een nacht die ze allebei op een volstrekt andere manier beleven, een nacht die de levens van beide mannen zal veranderen en invloed zal hebben op hun toekomst. Door de bijzondere vormgeving lees je eerst één kant van het verhaal, één waarheid, waarna je het boek omkeert om de gebeurtenissen vanuit het perspectief van de ander te bezien.

Milan is leergierig, ambitieus en heeft zijn toekomstplannen al helemaal uitgestippeld. Zijn moeder is jong overleden en hoewel zijn vader hem niet altijd begrijpt, hebben ze het wel goed samen. Milan is gevoelig, zorgzaam, onzeker en heeft weinig ervaring op liefdesgebied. Wanneer hij gaat studeren en tijdens het uitgaan Ruben ontmoet en met hem mee naar huis gaat, ervaart hij hun seksuele contact als een verkrachting. Hij sluit zich af, heeft verdriet, voelt zich waardeloos en pas na enkele jaren stopt hij zichzelf verwijten te maken. Hij ontmoet weer iemand, maar wanneer hij geconfronteerd wordt met een modellenfoto van Ruben, wordt zijn leven overgenomen door oude gevoelens.

Ruben wordt geboren als vierde kind, de eerste zoon van een professor die grote verwachtingen van hem heeft. Hij heeft altijd het gevoel zijn vader teleur te stellen, volgt een andere levenspad, wil dj worden maar belandt uiteindelijk in de modewereld. Hij gebruikt drugs, heeft veel losse seksuele contacten, is succesvol als model maar blijft zoeken naar bevestiging en heeft moeite met verschillende aspecten van die wereld. Zijn nacht met Milan was volgens Ruben een onbeduidende onenightstand om snel te vergeten, maar de beschuldiging van verkrachting schokt hem.

Smit schrijft helder, vlot, zorgvuldig, zonder opsmuk maar gedetailleerd genoeg om beide personages te leren kennen. Door de twee perspectieven kruip je in de hoofden van de personages, leer je hun grotere verhaal kennen, zie je verschillen en raakvlakken, lees je hoe anders zij de gebeurtenissen hebben beleefd, volg je de invloed van die nacht op hun leven en ga je met hen allebei meeleven. Het verhaal wordt open verteld, zonder de lezer in een bepaalde richting te duwen, het laat veel ruimte voor eigen interpretatie. Het boek laat zien dat niet elke situatie volledig zwart-wit is, dat de waarheid niet altijd gemakkelijk te achterhalen is. Het is een indringend verhaal, een verhaal dat binnenkomt, dat je het liefst in één keer uitleest, dat je laat nadenken en dat nog een tijd door je hoofd blijft spelen. Het is emotioneel, empathisch, gevoelig en indrukwekkend. Zeker het lezen waard!