De Freule

Recensie “de Freule” – het verhaal van de verdwenen miljoenen - door Sameer van Alfen.

Het is niet de eerste keer dat ik zeg of schrijf “Toeval bestaat niet, het valt je toe”(met dank aan Paul de Blot). “Toevallig” maakte Jasper Vermaazen mij attent op het boek “De Freule”. “Toevallig” bleken Jasper en onze zoon Jean Paul klasgenoten van Sameer te zijn geweest. Kleine wereld, ook al omdat Sameer in Lelystad woont en werkt.
Uiteraard nam ik contact op en ontving een gesigneerd exemplaar van het boek uit handen van Van Alfen himself.
Ik heb “De Freule” in twee dagen uitgelezen. Normaal gesproken recenseer ik boeken over (NIEUW) leiderschap, Nieuwe Economie en Nieuwe Business Modellen, maar de ondertitel “Het verhaal van de verdwenen miljoenen” intrigeerde mij en zorgde voor mijn interesse.

Op de achterflap staat (o.a.): Wat kan er allemaal fout gaan als een stichting de financiële besluiten geheel overlaat aan de penningmeester? En als ook de huisbank van de stichting en de lokale politici steken laten vallen? Vraag het de belastingbetaler in Veenendaal. Die draaide in 2003 op voor een miljoenenverlies veroorzaakt door “De Freule van Aysma”: een christelijke stichting die 73 bejaardenflats beheerde. Het geld belandde in De Verenigde Staten en kwam nooit meer terug. Einde citaat.

Het klinkt als een spannend jongensboek. Om het boek zo te labelen zou afbreuk doen aan een knap staaltje onderzoeksjournalistiek. Voor mij was het ook een bevestiging van mijn visie op het risico dat managers, bestuurders en toezichthouders tegenwoordig lopen. De kans dat je in “de bak”/het gevang belandt is groot. Om het nog erger te maken. Die “bak” kan zelfs uitdraaien op een prison die in de U.S.A. staat. Daar schrijf en spreek ik vaak over. Echter tot het lezen van “De Freule” dacht ik dat het risico alleen op zou gaan voor bestuurders van en toezichthouders bij grote bedrijven en organisaties. Niets is minder waar.

Het gaat ook op voor vrijwilligers, die hun tijd en kennis gratis ter beschikking stellen voor stichtingen zonder winstoogmerk. Tot mijn aan verbijstering grenzende verbazing blijk je ook grote risico’s te lopen in die rol. Waarvan akte!

Even terug naar “winst /winstoogmerk”. Doordat sommige mensen dollartekens in hun ogen kregen, werd er met geld van “de Freule” gegokt. Men rekende zelfs op 800% opbrengst. Je legt 9.400.00 miljoen in en je ontvangt 250.000.000 miljoen terug. Sommige mensen zeggen en schrijven daarover: “Als het te mooi lijkt om waar te zijn, dan is dat ook vaak zo”.

Alleen al door de hoofdstukken over “de FIOD”, “De hel op aarde” en “Tweede dodelijke slachtoffer” is het boek zijn geld waard.

Het boek is een must read voor (forensische) accountants, studenten, docenten en hoogleraren economie en rechten, bankiers, gemeenteraadsleden, (fiscaal) juristen, adviseurs en opsporingsambtenaren en handhavers.
Verder zou het gelezen moeten worden door bestuursleden en toezichthouders, Leden van Raden van Advies en Toezicht. Als je in het boek leest wat de emotionele en financiële consequenties zijn (geweest) voor de (hoofdrol)spelers in dit drama, dan is dit een sterk signaal om nog eens te kijken naar de structuur, de akte van oprichting en naar de tekeningsbevoegdheid van bestuursleden.

Net klaar met het lezen van dit prachtig boek. Een mooie casestudie naar de onbezoldigde functie in de governance van een stichting. En op een meer filosofisch niveau, de hebzucht van de mens.