De kracht van organisch leiderschap hoe je het zelforganiserende vermogen in mensen aanwakkert

In dit boek beschrijft Ronald van der Molen de ontwikkeling van leiderschap, aan de leiderschap –hand van de vier paradigma’s van Understanding Leadership van Avery en aan de hand van zijn liefde voor de natuur.

Tot diep in de twintigste eeuw overheerst in het Westen het klassieke leiderschap. Dit eerste paradigma wordt gekenmerkt door een hiërarchische uitoefening van macht. Deze vorm van leiderschap werkt met straffen en belonen en werkt in een eenvoudige omgeving die niet snel verandert. Medewerkers dragen weinig verantwoordelijkheid. Rond de jaren 70 verschuift de focus van de leider naar zijn of haar volgers en hun omgeving. Het luisteren naar en het onderhandelen met medewerkers wordt belangrijker. Door dit overleg komen er overeenkomsten (transacties) tot stand. Het tweede paradigma wordt daarom Transactioneel Leiderschap genoemd. Midden jaren tachtig verschuift de aandacht vervolgens naar visionair leiderschap. Charismatische leiders met visie op de toekomst weten mensen te inspireren en verbinden. Meedenken, eigen initiatief en betrokkenheid maken het voor leiders en hun medewerkers mogelijk om om te gaan met toenemende complexiteit. Binnen dit paradigma doet de leider de goede dingen en een manager doet de dingen goed. Een leider creëert beweging en spreekt ieders creativiteit aan. Mensen die de visie niet delen, verschuiven naar de rand van de organisatie of worden erbuiten geplaatst.

Vanaf 2000 is er een nieuwe trend in leiderschapstheorieën waarneembaar; organisch leiderschap. De drijvende gedachte achter organisch leiderschap is dat oudere modellen van leiderschap te veel afhankelijk zijn van de enkeling of van een kleine groep aan de top. Dit zorgt ervoor dat organisaties weinig flexibel en innovatief zijn. De noodzaak van voortdurende aanpassing aan steeds veranderende omstandigheden en de steeds ingewikkelder wordende mondiale omgeving maakt dat bedrijven zich anders moeten organiseren. Daarnaast is er door toenemende scholing een nieuwe generatie medewerkers opgestaan die veel creativiteit aan de dag leggen, wanneer ze daarvoor de kans krijgen. In het paradigma van organisch leiderschap verschuift de focus van de persoon van de leider naar het proces in de groep. Leiderschap is niet langer gebonden aan specifieke posities en rollen, maar het ‘komt op’ al naar gelang het onderwerp of het product dat aan de orde is. Richtig, samenhang en actie ontstaan door gedeelde visie en waarden die voortkomen uit voortdurende en intensieve interactie tussen mensen in de organisatie. Dit maakt de organisatie buitengewoon flexibel, waardoor zij zich snel kan aanpassen aan veranderende omstandigheden. Een nadeel is de hoge mate van onzekerheid en de rusteloosheid die kan ontstaan. Lang niet iedereen kan goed presteren in zo’n organisatie. Bovendien is organisch leiderschap sterk afhankelijk van de mate waarin mensen zichzelf kunnen aansturen en motiveren, het zogeheten ‘zelf leiderschap’. Dat is niet in alle culturen en omstandigheden een reële verwachting”.

Organisch leiderschap betekent in de visie van Van der Molen onder andere dat:

* de interacties tussen mensen centraal staan;
* de gedeelde visie en waarden als ‘culturele dragers’ ontstaan door voortdurende interacties tussen de leden van de organisatie;
* de structuur van de organisatie is niet leidend maar dienend aan het bereiken van de collectieve doelstellingen;
* organisaties een cultuur nodig hebben, die flexibiliteit, innovatie en creativiteit stimuleert;
* leiderschap overal in de organisatie geactiveerd, gevierd en gedeeld kan worden;
* je als leider een ecosysteem ontwikkelt, waarbinnen je autonome mensen en teams tevoorschijn luistert zodat ze kunnen floreren en relateren. Stel vragen en wees stil.

Dit boek heeft mij enorm verrast en bewust gemaakt van hoe mooi een organisch proces het beste in mensen naar boven brengt. Je wordt uitgedaagd om als bedrijf meer vrucht te dragen door medewerkers meer ruimte te geven.’
– Johan van Maanen, eigenaar Bakker van Maanen en Van Maanen Food Groep

Leiderschap in het licht van zaaien en oogsten. Een boeiend boek dat je helpt om aan te sluiten bij de veranderingen in de maatschappij en je laat zien wat dit betekent voor jouw rol als leidinggevende. Aanrader!

‘Ronald maakt het ongrijpbare, grijpbaar. Een broodnodige samensmelting van wetenschappelijk onderzoek en praktijkcasussen om het gedachtegoed van zelforganisatie verder te duwen. Hij schets de contouren − concreet en helder − voor het leiderschap dat we nodig hebben in deze 21ste eeuw.’

Dit inspirerende boek over organisch leiderschap biedt een verfrissende en mensgerichte kijk op organiseren en leidinggeven. Ronald combineert de beste inzichten uit de wetenschap en de praktijk om het verborgen potentieel in je organisatie aan te boren. Een prachtig hulpmiddel!

Dit is duidelijk geen managementboek met een abstract ideaal construct van leiderschap. “De kracht van organisch leiderschap” leest als een echte “roadtrip” met eerlijke verhalen en persoonlijke groei. Gewoon openslaan, beginnen en toepassen dus!

Vanuit de overtuiging dat leiderschap zich mag richten op het tevoorschijn luisteren van mensen en hun talenten, schreef Ronald een bijzonder en toegankelijk boek. Maar hij stelt je ook scherpe vragen zoals: word je een boom of blijf je een eikel?

Toegankelijk geschreven. Mooie cases uit de praktijk die de inhoud kleur geven. Behulpzaam voor alle soorten organisatie’s, zowel profit als non-profit. Aanrader voor ieder die leiderschap serieus neemt.