De laatste oorlog roman

In de winter van 2018/2019 ‘deden’ wij De Laatste Oorlog met 53 van onze leden. 47 van ons lazen dit boek ook daadwerkelijk uit.

‘Ik ben een schrijver die wacht op de juiste woorden.’

Die optie op blz. 94 kan onmogelijk autobiografisch zijn. Een antenne voor het opvangen van de juiste woorden blijkt Daan Heerma Van Voss, hieronder te noemen DHVV, allesbehalve nodig te hebben; er is maar weinig dat niet door hem kan worden verwoord. Wat dat betreft verdient deze nog jonge schrijver zijn plaats in de literaire bovenwereld nu al. Echter, wanneer het op het pure vertellen aan komt blijkt DHVV, althans de DHVV achter dit boek, helaas (nog) aanzienlijk minder ontwikkeld. Protagonist Abel Kaplan, de schrijver aan wie bovengenoemd citaat blijft kleven als ware het er met tweecomponentenlijm tegenaan gedrukt, blijft een weifelachtige proseliet. Al snel sluipt er een irritante vorm van omslachtigheid in dit werk. Ook de vele (dit woord zegt eigenlijk al genoeg) rijk beschreven observaties dragen niet bij aan constructie, sfeer en voortgang van het boek. DHVV had het hyperbolische chirurgenmes erlangs moeten trekken, niet de met smorende dialoog beladen stukadoorsspaan. DHVV, die met zekerheid over voldoende Amsterdams-historisch en algemeen Joods besef blijkt te beschikken, blijkt ook nog eens de kunst van het doseren, pieken en accelereren in zijn proza (nog) niet voldoende te beheersen. Het oplichten van de met bloed en gruwel doordrenkte sluier over de Porajmos ten spijt is De Laatste Oorlog ons met het vorderen ervan steeds meer een te volgepropt, te saai en te monotoon gedrocht gebleken. Het boek kent 427 pagina’s, maar zou puur inhoudelijk, als het slagvaardig filmisch zou zijn geschetst, met de helft ervan toe hebben gekund.

‘Er is juist een teveel aan verhalen.’ Op blz. 141. ‘Waardoor het des te moeilijker wordt tussen al die onzin het juiste verhaal te zien.’
Tja...

‘Ik ben een schrijver die wacht op het juiste plot, op de juiste essentie, op de juiste setting, op de juiste dialoog, op de juiste sfeer, op de juiste toon, op het juiste ritme, en op de juiste wending’ op blz. 94 zou een oneindig toepasselijkere optie zijn geweest. Voor Abel Kaplan. Voor de werkelijke powering force achter deze roman vooral.

Al met al een flinke tegenvaller, maar gezien de leeftijd van de auteur en, nogmaals, diens vermogen tot formuleren, koesteren wij hoop genoeg dat het met DHVV wel goed zal komen.

Geschreven bij De laatste oorlog

Benieuwd of ik die af en toe irritant gelijk hebbende influencers van leesclub LetterenTribunaal uit Wassenaar nu eindelijk eens goed van repliek dienen kon, nam ik "De laatste oorlog" mee van mijn biblio. Ik las eerder "Het land 32" van dezelfde schrijver. Ook dit boek las ik al gauw grotendeels diagonaal door, omdat het mij weer nooit ergens echt pakken kon. Heerma van Voss mag dan (dat wil ik dan uit officiële reviews best wel geloven hoor) een goeie verhalenverteller zijn, hij bréngt het zo stroperig... En in tegenstelling tot de leesclub denk ik dat dat altijd wel zo blijven zal, schrijvers veranderen zo makkelijk niet van stijl. Jammer, maar helaas.

Het boek
In ‘De laatste oorlog’ vertelt Daan Heerma van Voss het verhaal van Abel Kaplan. In de jaren tachtig leert Kaplan, tijdens zijn studie geschiedenis, zijn grote liefde Eva kennen. Bij haar joodse familie ondervindt hij voor het eerst het gevoel op zijn plek te zijn. Hij noemt dat geluk. In toenemende mate vereenzelvigt hij zich met de geschiedenis van Eva en haar familie en Kaplan wordt een uitgekomen jood. Wanneer het huwelijk met Eva kinderloos blijft en Kaplan zijn ambitie als schrijver niet kan inlossen, strandt het huwelijk tussen de twee.

Kaplan worstelt met de vraag hoe je weet wat voor mens je bent als je nooit een oorlog hebt meegemaakt. Tijdens een nachtelijke dwaaltocht in een verlaten schoolgebouw neemt hij hulpkreten waar, maar durft niet in te grijpen. Wanneer vervolgens een gepeste jongen bescherming bij hem zoekt en Kaplans vriendin Judith hem het oorlogsdagboek van haar vader overhandigt, dringt het tot hem door: de geschiedenis is springlevend, en het is hoog tijd om zijn plek erin op te eisen. Hij schrijft een boek over een joodse man in een concentratiekamp. Kaplan worstelt echter meer dan ooit met zijn belangrijkste levensvraag.

In ‘De laatste oorlog’ laat Daan Heerma van Voss op even dwingende als lichte toon Abel Kaplan de confrontatie aangaan met vragen die relevanter zijn dan ooit.

Visie van de recensent
Een uitgebalanceerde mix van ontroerende, emotionele scenes en subtiel gedoseerde humor, geschreven door een ware taalvirtuoos. Wat kan Heerma van Voss schrijven; dit is waarlijk genieten! Wat mij betreft volgen er nog talloze van dergelijke prachtige werken van zijn hand.

“Op 4 augustus 1942 was het wachten voorbij: een verdwaalde kogel sloeg een gaatje in het tramglas en boorde zich door de linkerslaap van haar aanstaande. En zij hoefde geen achttien meer te worden om volwassen te zijn.”

Heerma van Voss bewijst met dit boek opnieuw dat hij een stilistisch auteur is. Bovendien mag het duidelijk zijn dat hij zich uitstekend heeft gedocumenteerd.

“Moest hij vertellen over die constante troebele gemoedstoestand waarin weliswaar geen euforie besloten lag, maar ook geen groot verdriet?”

Een uiterst bijzondere roman met een prachtige, enigszins ingehouden sfeer. Inhoudelijke wendingen volgen elkaar op. Het verhaal is meeslepend en indrukwekkend. De auteur weet (vooral) de hoofdpersoon zo voortreffelijk te raken dat je hem, als lezer, waarlijk denk te kennen en begrijpen, terwijl Kaplan toch een neergezet wordt als een zeer complexe persoonlijkheid worstelend met zichzelf en het leven.

“Weet je Abel, volgens mij gaat het daar mis. Waar anderen het hebben over het recht op geluk, heb jij het over het recht op verdriet.”

Over de auteur
Daan Heerma van Voss (1986) is romanschrijver en historicus. Hij schrijft voor verschillende nationale en internationale kranten en tijdschriften, zoals NRC, Humo, De Morgen, Vrij Nederland, Das Magazin, De Morgen, De Volkskrant, de Israëlische krant Haaretz, het Zweedse dissidentbloggen, Svenska Dagbladet, PEN International, The New York Times en de Amerikaanse Vogue en hij is columnist bij De Morgen.

Voor zijn interviews voor De Groene Amsterdammer ontvangt hij in 2012 De Tegel uitgereikt, de prijs voor het beste journalistieke werk van het jaar in de categorie interview. ‘Een zondagsman’ wordt genomineerd voor de Anton Wachterprijs. ‘Het land 32’ wordt genomineerd voor de Halewijnprijs en de Cutting Edge Award. ‘Ultimatum’ ontvangt een nominatie voor de Diamanten Kogel. ‘Ultimatum’ en ‘De laatste oorlog’ worden vertaald in het Duits. ‘De laatste oorlog’ wordt tevens vertaald in het Zweeds en Spaans.

Geschreven bij De laatste oorlog

Pluspunt van dit boek: voordelige koop