De opgang roman

Stefan Hertmans voert in dit sterk geschreven boek twee generaties Vlamingen op: een na-oorlogse babyboomer, en een 'collaborateur' -- iemand die tijdens de oorlog van 1940-1944 in dienst van de Duitse bezetter een stevige carrière maakte.

Wel blijft de babyboomer enigszins onderbelicht: het verhaal focust zwaar op de collaborateur, die echt heeft bestaan. Hertmans deed hiervoor grondige historische research, en sprak met zijn inmiddels bejaarde kinderen.

Hertmans vertelt dit verleden steeds vanuit het heden, en houdt zijn lezers voor dat de geschiedenis zich altijd kan herhalen. Met daarbij een duidelijke verwijzing naar de sterk Vlaamsgezinde politieke bewegingen in België.

Voor de niet-Belgische lezers: enig inzicht in de (complexe) Belgische politiek komt bij het lezen van 'De Opgang' goed van pas.

Vooraf, ik ben van jaargang 1932 en dus doet De Opgang het (een) verhaal van de eerste dertig jaar van mijn bestaan. Uiteraard heb ik het boek intens en invoelend gelezen. Want ik heb ze gekend, zelfs in mijn naaste omgeving, de Verhulsten en consoorten, geen opwekkende herinnering. Alleen maakte ik al lezend vaak de bedenking: ja maar, dan moet je het hele verhaal vertellen.
En daarom vrees ik dat aan een Nederlandse lezer de complexiteit van de Vlaamse collaboratie ontgaat. Als je bijv. geen voeling hebt met de beladenheid van de leuze AVV VVK (Alles voor Vlaanderen Vlaanderen voor Kristus) die tot 1999 dagelijks bovenaan De Standaard prijkte. Als je verder enige affiniteit mist met betonnen begrippen zoals: Taalstrijd, Franskiljon, Vlaamse Beweging en niet te vergeten de ultieme gruwel van het "goddeloze bolsjewisme" die ons wekelijks vanaf een onfeilbare kansel werd ingepeperd. Geheel niet bedoeld om al die Verhulsten maar enigszins te begrijpen, laat staan goed te praten.
Wat ik uit het verhaal van Hertmans wel meeneem is het beamen, hoe soms twee generaties verder, "dat soort volk" niet aan een elementair aanvoelen van "fout" van hun (groot)vader toe is. Tot vandaag.
Ook heb ik ze gekend, die talloze onbekende Mientjes die achteraf de gehele prijs betaalden voor de strapatsen van hun held. Ook bevestigd gezien hoe die Vlaamse Beweging steevast foute iconen (Borms, Verschaeve e.a.) koos en hoeveel van die "idealisten", tot twee keer toe (WOI WOII), in die perfide Flamen Politik van de Nazi's zijn getrapt en die zich nadien nog slachtoffer noemden...
Natuurlijk weet ik wel, De Opgang is geen geschiedenisboekje, en wil ik op geen enkele manier afbreuk doen aan mijn vier sterren waardering voor het boek. Alleen voorkomen dat de argeloze lezer zich iets te beslissend laat meevoeren in het verhaal van de heer Verhulst. Ik denk aan het onthaal in Nederland van Van Reybroecks Revolusi. Zo gevoelig allemaal.
Weet je, op hoge leeftijd schuw je, haast per definitie, elk decisief oordeel. Je hebt teveel gezien, het blijkt inderdaad altijd zoveel complexer. Ik heb in mijn boekenkast nog wel een rijtje met romans waarin een De Pillecijn, een Valeer De Pauw zelfs een Nest Claes net het tegengestelde verhaal doen. Zo zie je maar.

Prachtig boek over een donkere periode in onze geschiedenis.
Het is geschiedkundig correct en een opfrisser.
Het is nooit moraliserend.

Je eigen visie kan je na lezing zelf vormen.

Goed boek en goed geschreven!

Docu-roman over WOII. De schrijver deed veel moeite om historisch correct te zijn.

Recensie

De Opgang, door: Stefan Hertmans

Blauwe regen en zwarte deuren

Bijna 20 jaar geleden kochten we ons huis, naar hedendaagse normen, voor een appel en een ei. Ook al was de woning leeg toch ontdekten we restanten van de vorige eigenaars: het gedateerde behangpapier, een muur op de slaapkamer bekleefd met een exotisch landschap, een half vergaan soft-erotisch blaadje onder het bad,… Daarnaast dateert het huis van 1950 en heeft het de typische stijlkenmerken van toen. Ze bepalen de ziel van de woning en waar we, naast de betaalbaarheid, voor vielen.

24 jaar voor onze aankoop, in 1979, bezocht Stefan Hertmans samen met notaris De Potter een leegstaand pand in het Gentse Patershol en kocht deze woning zonder er zich enigszins van bewust te zijn welke beladen geschiedenis ze bevatte. Het donkere vochtige pand intrigeerde Hertmans; hij verbleef er 20 jaar. Enkele jaren geleden krijgen het huis, en nog meer zijn bewoners, terug zijn aandacht. Wie was Willem Verhulst, man van de Nederlandse Mientje Wijers en vader van Adriaan Verhulst, een docent van de jonge Hertmans? Door in hun verleden te graven, dochters en oude kennissen te spreken, krijgt Hertmans langzaamaan een beeld van de familie Verhulst.

Op een niet-veroordelende wijze vertelt De Opgang hoe een collaborerende Vlaming in de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw zichzelf en zijn gezin in moeilijke papieren brengt. Opvallend is de periode na Wereldoorlog II waarin Willem en sympathisanten uit zijn entourage niet tot inkeer zijn gekomen. Het extreemrechtse gedachtengoed blijft trouwens leven tot op de dag van vandaag.

Stefan Hertmans schrijft in een weergaloze stijl en af en toe in het sappige Gents dialect een geschiedenis van een huis, inwoners en omgeving neer. De Opgang is een beklijvende roman over blauwe regens, zwarte deuren, marmeren schoorstenen en transistorradio’s. Lees dit boek, begrijp de geschiedenis en voorkom een nieuwe opgang.

ik ben 13 jaar en helemaal verliefd op dit boek! ik ben toch wel een beetje verslaafd aan mijn telefoon ,maar voor dit boek maak ik wel tijd vrij! echt een aanrader!

Pracht van een boek

Het is een prachtig verhaal waarin fictie en non-fictie op een mooie manier zijn verweven met autobiografische elementen.

Dit boek voldoet aan al mijn verwachtingen. Een aanrader!