De regen van Ionah

Een heerlijk boek om te lezen, al hoop ik wel op een vervolg, omdat ik nu wat diepgang mis en enigszins teleurgesteld was door het einde, of het gebrek hieraan.

Prachtige poetische vertelling

Vanuit het ik-perspectief vertelt Ionah zijn verhaal. Het post-apocalyptische verhaal over zijn leven in de woestijn.
De regen van Ionah is een kleine filosofische en fabelachtige vertelling. In overwegend korte hoofdstukken en met geen woord teveel, wordt de queeste van Ionah uiteengezet.

Samen met zijn moeder woont hij in een uit restmateriaal opgebouwde keet - 'Daarom weigerde ze ook er 'huis' tegen te zeggen' - die de zandstormen, de zon en de dieren buiten houdt. Een met zand gevulde matras, twee stoelen, een tafel, hun waterzakken en een rek met glazen potten, zijn hun schamele bezittingen. Om zich te laven is er een eigenhandig gegraven waterput. Een kommerlijke moestuin, dadelpalmen en hagedissenvlees - voor de broodnodige eiwitten - voorzien hen van voedsel.
Zijn moeder leert hem vele belangrijke dingen om te kunnen overleven en de elementen van het harde woestijnleven te trotseren, onder andere door hem de technieken van het vechten bij te brengen. Ook hagedissenvallen zetten, de moestuin onderhouden, masturberen en schrijven met een stokje in het zand, zijn elementaire lessen.
Er was een tijd 'voordat alles anders werd' en wanneer hij daar nieuwsgierig naar wordt, vertelt ze hem over steden, het egocentrisme van de mensen, muziek, vliegtuigen, betaalmiddelen, manieren om ziekten te genezen, regen - 'Ik had zo graag de regen gezien'-en het bestaan van toiletten.
Pajares geeft de lezer verschillende filosofische boodschappen mee die hij magnifiek door het verhaal heeft verweven. Heel mooi laat hij woorden en zinnen mee-evolueren met de geestelijke groei van de protagonist.

Wanneer Ionah twaalf jaar is sterft zijn moeder en is hij op zichzelf aangewezen. De wijze lessen die ze hem ook nog op haar ziekbed heeft verteld, stellen hem in staat om te overleven in de kale uitgestrektheid van het verzengend hete, dystopische oord.

'Zandstormen zijn de manier waarop de woestijn schreeuwt. Hij herinnert ons eraan dat hij hier altijd is geweest, dat hij veel meer is dan zand en zon. De woestijn praat tegen ons en net als iedereen die praat, schreeuwt hij ook. Het is een kwestie van tijd. Mama verstond hem en heeft ervoor gezorgd dat ik dat ook deed, want daardoor zou ik kunnen overleven. Ze kon de luchtstromen en de taal van de duinen lezen. Ze wist wanneer we konden blijven staan en wanneer we in de keet moesten schuilen en het hoofd buigen.'

Na haar dood blijft ze haar zoon in zijn gedachten volgen. Hij praat tegen haar en hoort haar antwoorden. Uit angst om haar wijze lessen te vergeten, herhaalt hij ze steeds hardop voor zichzelf, als om de doodse stilte om hem heen te kunnen trotseren.

In de tekst op de achterflap staat dat Ionah wijs is, maar ook naïef. Dit laatste wil ik toch ten stelligste tegenwerpen. Het is zijn onwetendheid die maakt dat hij de kennis van zijn moeder als een droge spons absorbeert. Hij is leergierig en bovenal zó nieuwsgierig naar water dat uit de hemel valt.

Op een dag besluit hij om te vertrekken en met volle waterzakken en rugzak met proviand trekt hij westwaarts. Wanneer hij onderweg een man vindt - op sterven na dood - neemt hij hem mee, terug naar de keet. Het blijkt een Chinese koerier te zijn, neergestort - hier zit de link naar 'De kleine prins' van Antoine de Saint-Exupéry - met zijn vliegtuig, en documenten heeft die getuigen van de rampspoed die ervoor heeft gezorgd dat alles anders werd. Tussen hem en Shui bloeit een vriendschap op en Ionah krijgt de documenten om op de achterkant daarvan de woorden van zijn moeder te schrijven. Met deze woorden trekt Ionah later de woestijn weer in...

Een juweeltje van een boek, pretentieloos en heerlijk leesbaar. Het is bedrieglijk eenvoudig geschreven, maar met veel, ontzettend veel inhoud.
Lezen dat boek!!!

Dit boek gaat over een jongen die opgroeit in de woestijn, waarbij overleven centraal staat. De woestijn wordt gezien als een genadeloos persoon met wie je elke moment van de dag rekening moet houden. Zijn moeder leert hem hoe hij zich het beste kan wapenen tegen de droogte, hitte en kou. De taal ondersteunt ook de kaalheid van de woestijn : korte, duidelijke en eenvoudige zinnen. Constant lees je wat de jongen denkt, ziet, hoort en zegt. Toch verveelt het boek geen moment. Juist door de manier van schrijven komt het boek erg puur over. Ook is het spannend, omdat je niet weet hoe het af zal lopen met de jongen.

Het boek doet mij denken aan ‘De vlucht’ van Jesús Carrasco, waarin ook een jongen moet overleven in de woestijn. De stijl dit boek lijkt op de stijl van ‘De vlucht’, geschreven vanuit de jongen met korte, duidelijke zinnen, heel puur.

Gedurende het verhaal zijn er een paar gebeurtenissen die ervoor zorgen dat de jongen meer te weten komt over het leven van zijn moeder voordat zij met hem als baby in de woestijn terecht kwam. Zijn verlangen naar deze wereld buiten de woestijn is erg groot. Op een gegeven moment ontmoet hij een man in de woestijn met wie hij vriendschap sluit. Deze man leert hem schrijven en zo kan de jongen de verhalen van zijn moeder bewaren. De moeder en de man hebben allebei te maken (gehad) met een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis. Wat deze gebeurtenis precies geweest is, wordt de jongen niet helemaal duidelijk. Later wordt de jongen gedwongen zijn keet alleen te verlaten en te lopen naar de rand van de woestijn.

Op een gegeven moment stuit de jongen op een gebouw dat hij in gaat. Hier komt hij voorwerpen tegen waar hij niets van begrijpt en met zijn eigen, logische manier mee omgaat. Hij eet, drinkt en slaapt er een tijd, waarna hij drie mensen in het gebouw tegen komt. Hij kan niet met ze praten. Na een tijdje beginnen zij elkaar te vertrouwen. Deze mensen lijken ook te maken te hebben met de belangrijke gebeurtenis uit de geschiedenis waardoor zijn moeder met hem moest vluchten. Op een gegeven moment komen een lijntjes bij elkaar en wordt het steeds duidelijker…

“Zand. Zand zover het oog reikt. Zand in alle richtingen. En midden in die leegte van allemaal zand een kleine put, twee palmbomen, een schamele moestuin en een keet. En op het dak ik, die probeer me de regen voor te stellen.”
Dit mogen de eerste zinnen zijn van een parel van een verhaal, boek; 'De regen van Ionah', geschreven door Santiago Pajares.

/ /

“ Ik heb altijd van de woestijn gehouden. Men gaat op een duin zitten. Men ziet niets en hoort niets. En toch straalt er iets in de stilte …
‘De woestijn is zo mooi doordat er ergens een put verborgen is,’zei de kleine prins.” Dit zijn woorden van Antoine de Saint-Exépury.

/ /

Antoine de Saint-Exépury. Kwam met zijn vliegtuig in de woestijn terecht in de oorlog. De moeder van Ionah ook, gelijk zijn vriend Shui. Beiden gered door de aanwezigheid van een put, de weg naar een bron: water.

/ /

Santiago Pajares heeft op een zeer mooie en integere wijze het verhaal van 'De kleine prins' geplaatst in zijn verhaal. Santiago's verhaal volgt zo weer zijn eigen weg. De weg in het boek sluit direct aan op het leven van je als mens. Hij toont al onze gedachten, gevoelens, die zich zullen openbaren in verscheidene situaties, die wij als mens ervaren. Hij kent de levensdrift van de mens, de twijfels, de vragen. Deze heeft hij in een verhaal neergelegd. Geen sprookje, maar een helder verhaal, welke leunt tegen de werkelijkheid van het leven van de mens. Hoe te leven en/of overleven. En zijn/haar/x toekomst.

/ /

Je bent alleen en je bent niet alleen in het leven. Je praat met de mens naast je. Je praat met de mens in je. Je hebt herinneringen, die je mee neemt, die je vergeet, die je opschrijft, die je deelt, die je vormen, die je aansturen, die je -

/ /

'De regen van Ionah' is een parel. De mens met zijn gedachten, emoties is door letters, woorden, zinnen gevormd tot een verhaal, welke je eenvoudig raakt als mens. Eenvoudig serieus. Door de ogen van Ionah, ga je mee reizen. Je kijkt mee, beweegt mee, denkt mee, huilt mee, etc. Je voelt jouw essentie van/in het leven.

/ /

ps. het is verleidelijk om hier veel neer te leggen. Ik vind het eenvoudig een heel mooi boek, welk ik graag zou delen met anderen. Het is mi. geen sprookje. Eerder een poëtisch verhaal, welk gewoon echt is, neergelegd in een romanvorm.
Een verhaal om niet snel, doch met gelijke tred als de woorden van Santiago Pajares, uit te lezen.
Helder vertaald vanuit het Spaans door Jacqueline Visscher.

Ionah hoopt ooit regen te gaan zien. Zijn moeder heeft regen meegemaakt, maar dat was in de tijd voor alles veranderde en ze de woestijn in gevlucht is. Sindsdien leeft ze samen met Ionah in de woestijn. Het is niet gemakkelijk om in de woestijn te overleven, maar echt lastig wordt het pas als de moeder van Ionah sterft. Hij heeft dan wel alle vaardigheden van zijn moeder geleerd om in de woestijn te overleven, maar op het ontbreken van menselijk contact is hij niet voorbereid. Elke dag herhaalt hij hardop zijn moeders verhalen om deze niet te vergeten en praat hij in zijn hoofd met zijn moeder. Zo brengt hij vele jaren door. Tot hij op een dag Shui in de woestijn vindt en het leven van deze man redt. Na een wat onwennige start sluiten ze dan toch vriendschap en verandert Ionahs leven voorgoed.

De regen van Ionah is geschreven in eenvoudige bewoordingen en korte zinnen. Dit taalgebruik past bij de jonge Ionah en geeft goed weer hoe hij denkt. Het taalgebruik verandert niet als hij volwassen wordt. Het is hierdoor even schakelen dat Ionah niet langer een kind is, maar tegelijkertijd past het ook bij de situatie. Ionah heeft geen contact met andere mensen gehad vanaf zijn twaalfde en zijn taalgebruik zal dus hoogstwaarschijnlijk niet verder ontwikkeld zijn. Toch legt hij een indrukwekkend gevoel voor wijsheid aan de dag, bijvoorbeeld als hij nadenkt over waarom het geen zin heeft om te vragen aan welke kant Shui staat: “Want als je ernaar vraagt mama, zullen ze allemaal zeggen dat zij de goeden zijn”. Het zijn deze gedachtegangen die van Ionah een interessant personage maken.

Onder de eenvoud van dit verhaal ligt door de symboliek een extra laag. De betekenis van de namen van de personages lijken, niet ontoevallig, te verwijzen naar het Bijbelse verhaal van Noach. Ook de woestijn en het water lijken een extra symbolische laag aan het verhaal toe te voegen. Zo zou de woestijn bijvoorbeeld symbool kunnen staan voor de desolate toestand waarin de mensheid zich verkeert. De symboliek geeft extra betekenis aan het verhaal, waardoor het op het oog simpele verhaal ineens zoveel meer betekenis krijgt.

Al met al is De regen van Ionah een mooi, ingetogen verhaal. Een boek waar je door het taalgebruik zo doorheen leest, maar waar je daarna nog blijft nadenken over de betekenis van het verhaal.

Ionah is geboren in een klein hutje in de woestijn. Zijn moeder en hij hielden zich in leven met een moestuintje, hagedissenvlees en een zelfgebouwde waterput. Het verhaal begint als mama al overleden is. Ionah is dan alleen, haalt vaak herinneringen op en laat zich nog steeds adviseren door mama. Mama heeft pas op het eind van haar leven verteld over de tijd toen alles nog anders was. De tijd dat het nog niet nodig was te vluchten en de woestijn in te gaan. Als Ionah uiteindelijk toch op zoek gaat naar de wereld die zijn moeder beschreven heeft vindt hij Shui. Shui verricht koeriersdiensten voor één van de machthebbers in de bewoonde wereld. Shui is er slecht aan toe en Ionah neemt hem mee naar de hut en verzorgt hem. De twee mannen leven nog enkele maanden samen, als Shui overlijdt neemt Ionah zijn missie over. Of de wereld die hij uiteindelijk vindt voldoet aan zijn verwachtingen vertelt het verhaal niet. Voor Ionah is belangrijk dat hij uiteindelijk zijn eigen weg heeft kunnen kiezen.
Ik vond het een bijzonder boek. Niet in het minst vanwege de surrealistische sfeer die de schrijver weet op te roepen. Een sfeer die bepaald wordt door het voortdurend op de achtergrond aanwezig zijn van de verschrikkingen die mama overkomen zijn maar nergens worden uitgelegd. Een sfeer die ook wordt opgeroepen door de korte zinnen in de dialogen met mama en door de weemoedige herinneringen van een onbedorven Ionah aan een minder eenzame tijd.

Alleen al omdat het een fabel is, valt 'De regen van Ionah' op. Tegenwoordig is het een uitzondering als er korte vertelling verschijnt om levenslessen duidelijk te maken. Santiago Pajares (1979, Madrid) treedt met 'De regen van Ionah' in de traditie van 'Le Petit Prince' van Saint-Exupery en 'De weg' van Cormac McCarthy. Pajares schreef een spannend verhaal over een jongen die opgroeit in de woestijn, maar toch besluit dat thuis te verlaten. 'De regen van Ionah' lees je in één adem uit. Vervolgens zet het je aan het denken over het verschil tussen leven en overleven.

Ionah zit middenin de woestijn. Hij probeert zich regen voor te stellen. Zijn moeder heeft hem verteld dat er dan miljoenen druppels uit de hemel vallen. Dat heeft hij nog nooit gezien. Ionah is in de woestijn geboren en groeit erop. Zijn moeder heeft de wereld gekend voordat alles anders werd. In de woestijn maakte zij zich een schuilplaats. Ze groef een put, bouwde een keet en legde een moestuintje aan. Met harde hand leert ze Ionah te overleven. '”Wij huilen niet.” En ze leert hem vechten. Want op een dag zal er iemand komen die hem dwingt te vechten. Dat ligt nu eenmaal in de aard van de mens. Mensen verslinden elkaar.

Pajares slaagde er uitstekend in om je als lezer mee te laten leven en voelen met de strijd om het overleven in de woestijn. Alleen de sterksten overleven er. Dus het is eten, of gegeten worden. De put is het belangrijkste. Belangrijker dan zijzelf. Dat heeft moeder Ionah geleerd. De hardheid van het bestaan, maakt het ook overzichtelijk. Daarom begrijp je ook dat Ionah zich gelukkig voelt in zijn woestijn. Maar ook dat hij nieuwsgierig is naar de wereld erbuiten. Een wereld waarvan hij zich geen enkele voorstelling kan maken. Moeder zwijgt erover. Pas als zij voelt dat haar dood nabij is, vertelt ze Ionah over de wereld waar zij vandaan komt.

Daarmee komt er een einde aan de jeugd van Ionah. Je weet dat hij op een dag zijn thuis zal verlaten. Immers de naam die hij van zijn moeder kreeg, betekent duif. De vogel die waar hij ook is, instinctief weet terug te keren naar waar hij vandaan kwam. Pajares bouwde de spanning zorgvuldig op. Prachtig is hoe hij Ionah laat gaan verlangen naar papier. Want de verhalen van zijn moeder kan hij alleen opschrijven in het zand. Een voorproefje van die andere wereld krijgt Ionah als hij in de woestijn een man vindt. Hij doodt hem niet, maar verzorgt hem. Maar de vraag blijft op de man wel te vertrouwen is.

'De regen van Ionah' is een verhaal over doorzetten om te overleven. Over de essentie van het bestaan: voldoende drinken en eten binnenkrijgen. Door zijn eenvoud heeft het overleven een eigen schoonheid. Maar het verhaal schetst ook schitterend de verworvenheden van het ontwikkelde bestaan. Naast het al aangehaalde papier en het schrijven, is daar ook de rijkdom van de muziek. Tot zijn frustratie kent Ionah geen piano niet. En dan is er natuurlijk de behoefte aan anderen. Ook daaraan ontkomt Ionah niet. Maar dat impliceert gevaren die veel bedreigender zijn dan die van de woestijn. Leven is wellicht toch wat anders dan overleven.

_ " Zand. Zand zover het oog reikt. Zand in alle richtingen.
En midden in die leegte van allemaal zand een kleine put, twee palmbomen, een schamele moestuin en een keet. " _
Zo begint dit verhaal.

In de woestijn wonen in een keet Ionah en zijn moeder.
Ze zijn slechts met zijn tweeën, verder woont er niemand.
Ze leven van het vlees van hagedissen, dadels en wat groente en hebben een eigen waterput, die maandelijks geïnspecteerd moet worden.
Dit alles heeft de moeder haar zoon geleerd, want als zij er niet meer is, zal Ionah zich alleen moeten kunnen redden, alleen, te midden van al dat zand.
Ook leert ze hem schrijven , met een stokje in het zand.
Maar het ergste voor Ionah, erger dan de hitte en de dorst, is de stilte die hem omringt , na het sterven van zijn moeder.
Ionah is dan pas 12 jaar.
Het enige wat hem nog op de been houdt is de stem van zijn moeder in zijn hoofd, de verhalen die ze hem vertelt.

Maar als hij op een dag , als hij 21 jaar is, vertrekt en Shui vindt en hem het leven redt, wordt alles anders.

De regen van Ionah is de vierde roman van Santiago Pajares, die naast het schrijven jaren werkzaam was als computerdeskundige.

De titel is mooi en goed gevonden, ook de cover met de gekleurde hagedis is mooi
Het boek is goed geschreven, bijzondere zinnen en beelden, als lezer zie je de woestijn en de jongen Ionah voor je.
De korte hoofdstukken die - heel bijzonder - aangeduid worden met Chinese tekens, nodigen uit tot verder lezen, ook , omdat je als lezer graag wilt weten hoe het Ionah in het leven verder zal vergaan, zal hij uiteindelijk de regen op zijn huid voelen , waarnaar hij op zoek gaat?
Het boek heeft wat weg van De Kleine Prins van Saint Exupery , maar is toch anders.

Ionah is een bijzondere fabel, die de lezer meeneemt op de reis van de hoofdpersoon naar volwassenheid .

Ionah en zijn moeder leven met zijn tweeën in de woestijn en overleven op basaal niveau. Voor water zijn zij afhankelijk van een zelf gegraven put die maandelijks moet worden geïnspecteerd om zwakke plekken op te sporen. Want instorting is dodelijk. Het eten is eenzijdig, een dieet van hagedissen. Door die openingszin word je meteen nieuwsgierig naar het hoe en waarom. Wat doen zij daar in een volkomen isolement?
Pajares laat dat aan de verbeelding over, hij licht slechts een tipje van de sluier op wat betreft de achtergrond:

“Ik ben niet alleen. Ionah. Ik heb jou. Dat is genoeg.”
“Maar je kunt meer willen hebben dan genoeg.”
“Natuurlijk. Zo begonnen de problemen ook. Iedereen wilde meer en niemand was tevreden”

Ionah is net aan kind af als zijn moeder overlijdt. Hij weet zich te redden en communiceert in gedachten met zijn moeder. Hij leeft volgens het motto dat zij hem heeft meegegeven:

“Wees niet bang te falen of te sterven, want niets is zoveel waard als wat je hart je ingeeft.”

Hij leeft alleen en weet zich te redden. Bang om te sterven is hij niet. Aan zijn eenzaamheid komt een einde als hij Shui vindt, wiens leven hij ternauwernood redt. Ionah heeft ineens gezelschap en ze raken op elkaar gesteld. Tot die dag dat alles anders wordt.

Pajares kon uiteraard niet anders dan het verhaal te vertellen vanuit Ionah. Je beleeft mee hoe hij door zijn moeder wordt grootgebracht. Zij moet hem alles bijbrengen. Van basale dingen zoals het omgaan met de waterput, het vangen van hagedissen, het trotseren van de zandstormen tot aan intiemere zaken als masturberen.
Hij kent de rest van de wereld alleen van horen zeggen. Als hij die zou willen ontdekken, of moeten omdat de omstandigheden daartoe nopen, dan weet hij van haar waar hij heen moet om te zoeken.
Maar of hij zal vinden weet hij niet.

Het wonderlijke van deze setting is dat het, ondanks de weidsheid van de woestijn, heel claustrofobisch aanvoelt. Later in De regen van Ionah wordt dat iets anders als Ionah op zoek is gegaan naar de rest van de wereld. Hij ontdekt en ervaart van alles, als een soort Catweazle leert hij om te gaan met het onbekende.
Pajares vertelt het verhaal bij monde van Ionah op droge wijze, beschrijvend en feitelijk met weinig emotie. Het past bij de omgeving.

De regen van Ionah eindigt interessant, hoewel ook dan nauwelijks meer duidelijk wordt van wat er is gebeurd. Een vernietigende catastrofe, dat is wel duidelijk maar Ionah heeft te weinig kennis om hetgeen hij hoort te vertalen in duidelijke feiten.
Het is een fraai post-apocalyptisch verhaal, een uitgebeende vorm van ontwikkelingsroman met een boodschap die voor de goede lezer aan duidelijkheid niets te wensen overlaat.