De rook die dondert roman

Drie families, drie generaties, van verschillende afkomst, maar toch onlosmakelijk met elkaar verbonden met als centrale plaats de Victoriawatervallen in Zambia.

Het boek is opgedeeld in drie delen, de grootmoeders Sibilla, Agnes en Matha, de moeders Silvia, Isabella en Thandiwe en de kinderen Joseph, Jacob en Naila.

In het eerste deel staat als eerste de Italiaanse Sibilla centraal die de bijzondere eigenschap heeft dat ze volledig behaard is. Wanneer ze het afscheert of wegknipt groeit het in razend tempo weer aan. Ze wordt door haar moeder ver weg van andere mensen gehouden. De bazin van haar moeder nodigt haar stiekem uit voor de feesten die ’s avonds gegeven worden. Hier wordt ze eigenlijk weggezet als een soort curiositeit. Maar hierdoor ontmoet ze wel haar echtgenoot Federico met wie ze naar Zambia vlucht.

Agnes is de tweede hoofdrolspeelster in het eerste deel. Ze is een talentvolle Britse tennisster, maar die carrière kan ze vaarwel zeggen als ze blind wordt. Haar ouders bieden onderdak aan een talentvolle Zambiaanse student die in de ban raakt van Agnes, ze raken verliefd en verloven zich tegen de zin van haar ouders in. Hierop besluiten ze om naar zijn thuisland Zambia te gaan.

Als derde wordt het leven van Matha beschreven, een Zambiaanse die bijzonder intelligent blijkt te zijn. Ondanks dat ze een meisje is krijgt ze toch kansen om te leren. Via haar leraar komt ze terecht in de strijd voor de onafhankelijkheid van Zambia.

Het boek gaat verder met de levens van de moeders en de kinderen. Langzaam vervlechten de verschillende verhaallijnen in elkaar.

Alle wegen leiden naar Zambia, het geboorteland van schrijfster Namwali Serpell. Ze heeft een hele gedetailleerde, bij vlagen sprookjesachtige schrijfstijl. Het boek is erg vol en dan niet alleen qua bladzijdes (784 p.). Het heeft veel verschillende verhaallijnen, elk met zijn vele karakters en veel verschillende thema’s waardoor het ondanks de toegankelijke schrijfstijl, nog best een pittig boek is om te lezen. Je moet er echt je aandacht bijhouden om ten volle van het boek te kunnen genieten.

De rook die dondert, geschreven door Namwali Serpell, brengt ons een verhaal van drie generaties van verschillende afkomst. We starten rond de vorige eeuwwisseling in drie verschillende landen: het Verenigd Koninkrijk, Zambië en Italië met drie verschillende personages. De drie personages hebben nog niets met elkaar te maken maar naar mate de generaties voortvloeien (het boek heeft er drie: de grootmoeders, de moeders en de kinderen), groeien de families meer en meer naar elkaar toe.

Zo zit dit boek vol met kruispunten. We zien een evenement gebeuren in de ene familie zonder dat dit eigenlijk veel uitgeklaard wordt. Je leest zo'n 120 pagina's verder en je merkt dat dit evenement ook in deze familie is voorgekomen. In deze familie kan dit evenement dan wel veel meer uitgeklaard worden en een veel grotere impact gehad hebben. Zo krijg je toch een gevoel van "hah ik wist dit al!". De manier waarop Serpell dit heeft gespeeld zorgt voor een gevoel van eigenaarschap in dit boek. Een gevoel dat ik nog nooit kreeg door lezen.

Serpell laat ons kijken door een venstertje van om en bij de 90 pagina's per familielid. Op deze manier krijg je een bijzonder interessante kijk en verveelt het boek niet snel. Toch is dat voor mij een paal onder water. Op deze manier kan de auteur geen diepgang creëren en verspilt ze veel tijd om de geschiedenis van het personage te schetsen. Het aantal irrelevante gebeurtenissen is onmetelijk en voelt haast wat excessief aan. Het kan ook zijn dat je niets meer leest over een familie gedurende 300 pagina's. Daardoor verloor ik mijn verbondenheid met deze familie en bleef ik vaak met een leeg gevoel achter.

Erg jammer vond ik dat, aangezien Serpell me wel op het sleeptouw had genomen met haar schrijfstijl. Ze beschrijft aardig veel details maar niet tot het storende toe. Haar inspiratie is daarnaast onuitputtelijk. Ze schrijft fictie op een stevig bed non-fictie, wat me plezierde.

Voor ik dit boek las, wist ik niet dat ik een science-fiction boek tegemoet kwam. Toen ik dan ook las over een vrouw met haar dat overal groeide aan een tempo dat niemand kon bijhouden, wou ik al bijna afhaken. Ook een vrouw die niet meer kon stoppen met huilen overtuigde me niet voor het science-fiction gedeelte. Dit soort fantasieën minderde gelukkig en transformeerde meer naar een futuristische wereld, wat me wel voldoening kon geven.

<blockquote>Hoe zijn huid, in de kleur van de karamel van een Twixreep, haar haar eigen huid, in de kleur van het koekje, deed vergeten.</blockquote>

Ik eindig nog met deze quote. Dit is exact waarom ik dit boek graag wou lezen. Ik hoopte op een mooie versmelting van culturen tussen wit en zwart, kolonisten en inheemse bevolking. Dit heb ik ook soms gekregen en heeft me geplezierd.

Bedankt aan AtlasContact voor dit boek in ruil voor een eerlijke review!

Geschreven bij De rook die dondert

De in Zambia geboren Namwali Serpell (1980) heeft met De rook die dondert haar eerste roman op de markt gebracht en dit resulteerde direct in een pil van ruim 700 bladzijden.

Het verhaal speelt zich uitsluitend af in het geboorteland van de auteur en bestrijkt een lange periode van 1904 tot heden. In het verhaal maken we kennis met drie families die gedurende drie generaties met elkaar onlosmakelijk verbonden raken. De families kennen allemaal een andere achtergrond en huidskleur. Hoe raken hun levens met elkaar verbonden?

Al snel maken we kennis met Sibilla, een vrouw uit Italië, die volledig behaard is. Ondanks dat ze het weghaalt, groeit het haar door en veel contact met de buitenwereld heeft ze niet. Agnes speelt op een hoog niveau tennis en is veelbelovend, totdat ze blind raakt. In één keer verandert haar wereld. Martha woont in Zambia en beschikt over een goede kennis in de wiskunde. Hierdoor kan ze meedoen aan een ruimtevaartprogramma tot een ongeplande zwangerschap roet in het eten gooit. Zo op het oog hebben de vrouwen en hun nageslacht niks met elkaar te maken, maar uiteindelijk is niets minder waar. De verhaallijnen van de drie dames zijn boeiend, soms wat verwarrend, maar blijven intrigeren.

Namwali Serpell weet de omgeving in De rook die dondert boeiend te beschrijven, waarbij de Victoriawatervallen een prominente rol spelen. Naast de natuur en de levensstijl in de verschillende tijdsperiodes weet ze de lezer ook te boeien met thema’s uit deze periodes. Zoals bijvoorbeeld de ontwikkeling van het land gedurende de eeuw, maar ook het kolonialisme, de rassenverschillen, misdaad en de immigratie van buitenlanders naar Zambia zijn een aantal voorbeelden. Opvallend zijn de muggen in het verhaal. Ze spelen geregeld een rol in het verhaal, maar het waarom kan na het lezen op verschillende manieren geïnterpreteerd worden.

De rook die dondert is opgedeeld in drie delen waarbij we de familie per generatie steeds beter leren kennen. Het is een boeiend verhaal dat mij liet genieten, maar wel veel concentratie vroeg. Het is een boek dat onder andere gaat over liefde, vertrouwen en Zambia. Waar in het begin van het verhaal het land wordt ontdekt, verschuift het verhaal zich steeds verder naar de ontwikkeling van Zambia en haar bevolking.

Het is een boek waarvoor ik moest gaan zitten en waarvan ik stukken heb herlezen. Het is niet zomaar een boek, maar een pareltje dat de nodige concentratie en aandacht vraagt. Maar eenmaal in het verhaal voel je hoe bijzonder dit boek is en hoeveel meer dit is dan een roman. Het is een verrijking van een bijna eeuwenoude geschiedenis die veel vertelt en laat ervaren.

Namwali Serpell heeft niet echt een moeilijke schrijfstijl, maar beschrijft veel in haar boek. Hierdoor vraagt het concentratie en tijd om het verhaal te blijven volgen. Toch is het nergens saai of echt langdradig. Het is een verhaal dat zoveel vertelt dat ik me telkens bleef afvragen waar het eindigen zou. De rook die dondert is een unieke roman die bijzonder mooi is. Wie tijd neemt om het verhaal te willen voelen, zal rijkelijk beloond worden.
4,5 sterren

De rook die dondert is de sfeervolle debuutroman van meer dan 800 flinterdunne pagina’s van Namwali Serpell. Het verhaal speelt zich voor het overgrote deel af in Zambia en vertelt de geschiedenis van drie totaal verschillende families over drie generaties.

De hoofdrol in het verhaal is toch vooral weggelegd voor daadkrachtige en zeer vruchtbare vrouwen. Je maakt kennis met Agnes, een blinde vrouw uit Engeland, met Sibilla, een volledig behaarde vrouw uit Italië en Matha, een vrouw met een wiskundeknobbel uit Zambia. Zij staan aan het begin van het verhaal en volgen hun levens en daarna dat van hun kinderen en kleinkinderen. Langzaam vloeien deze levenslijnen samen en valt alles op zijn plek. Met een donderende knal!

Kenmerkend is de mooie schrijfstijl van Serpell. Betoverende zinnen en sprekende dialogen zorgen ervoor dat je door blijft lezen. Steeds weer komt er een verhaallijn bij met zijn eigen drama. Persoonlijk vond ik het allemaal een beetje te veel. Te veel thema’s en te veel verhaallijnen. Door de schrijfstijl is het me gelukt het boek uit te lezen. Het boek is opgedeeld in drie delen: De grootmoeders, De moeders en De Kinderen.

De rook die dondert is niet in een hokje te plaatsen. Het is niet alleen een roman, soms leest het als een thriller, soms als een sprookje en een andere keer is het filosofisch of zelfs grappig. Spreekt dit je aan en zoek je een lijvig boek om in te verdwijnen, dan is De rook die dondert een absolute aanrader.

De rook die dondert is een hele mooie omschrijving voor de Victoria watervallen in Zambia. Het boek speelt zich dan ook volledig af in Zambia. Het strekt zich uit over een lange periode van net voor 1940 tot voorbij het heden. Elk deel begint met een cursieve inleiding waarna de hoofdstukken verteld worden vanuit verschillende karakters. Hier en daar kruisen de wegen van de karakters zich ook weer en dat is zo nu en dan lastig om te volgen. Het gaat om drie generaties van drie families. De stamboom op de laatste bladzijde is geen overbodige luxe.

De rook die dondert start bij drie vrouwen. De Italiaanse Silliba is geboren met haar dat haar hele lichaam bedekt en telkens weer aangroeit. Dat maakt dat ze in een isolement opgroeit. De Engelse Agnes is een veelbelovend tennisspeelster tot ze blind wordt. Ze trouwt een zwarte man, wat voor opschudding en ongemak zorgt. Martha komt uit Zambia en doet mee aan een ruimtevaartprogramma. Als haar grote liefde haar zwanger achterlaat, begint ze met huilen en dit blijft ze tientallen jaren doen. De verhaallijnen zijn hier en daar behoorlijk absurd, maar wel intrigerend. Net als de implantaten die iedere inwoner van Zambia in z’n hand krijgt en die functioneren als computer of mobiele telefoon en de duizenden en duizenden mini-drones die rondvliegen.

De ingewikkelde verhaallijnen en de grote hoeveelheid karakters maakt het moeilijk om het verhaal te volgen. Toch heeft De rook die dondert ook iets dat intrigeert. Het Afrikaanse leven van alledag dat heel beeldend beschreven is, maar ook de overlevingsdrang van eenieder. De auteur bespreekt veel thema’s zoals het kolonialisme en de opkomst van aids. Het geeft je veel inzicht in Zambia en de ontwikkeling ervan, maar toch rijst de vraag of de auteur niet selectiever had moeten zijn. De vele karakters zijn niet meer dan passanten en de grote hoeveelheid aan thema’s maakt ook dat deze niet echt worden uitgediept.

Je moet er even voor gaan zitten, maar dan is De rook die dondert een boek dat je meeneemt tot in het diepste hart van de Afrikaanse samenleving.

In de proloog wordt verhaald van dr. Livingstone, zijn zoektocht naar de oorsprong van Nijl en de gevolgen daarvan: ‘De bazungu die dit gebied verdeelden in een kolonie, toen een protectoraat, toen een federatie en tot slot een natie, kwamen hier alleen omdat Livingstone hier was geweest. Ze dwaalden binnen en bevolkten het land, trokken willekeurige grenzen in het zand, verleidden de opperhoofden tot verdragen met een list: een koninklijk decreet bedoeld voor handel maar gebruikt voor het Rijk. Zwaaiend met vlaggen, geweren en kralen hielden ze een Wedloop om Afrika in naam van Livingstone.’

Vervolgens leren we Percy M. Clark kennen, die later de grootvader blijkt te zijn van een van de hoofdrolspelers: Agnes, die we leren kennen in het tweede hoofdstuk van ‘De grootmoeders’. De eerste met wie die we daar kennismaken is de Italiaanse Sibilla, die een zeer bijzondere, genetische afwijking heeft en daar door leeftijdgenootjes erg mee geplaagd wordt en daar door door haar moeder wordt thuisgehouden. Toch weerhoudt het Federico later niet om verliefd op haar te worden en haar mee te nemen naar Afrika, waar hij bij de bouw van de Kariba-dam betrokken is. ‘De lokale Zambianen hadden zich altijd gemakkelijk aan Sibilla’s aandoening aangepast - ze waren zo gewend aan de vreemdheid van buitenlanders dat ze geen verwachtingen of oordelen hadden over de precieze aard van die vreemdheid.’
Hun dochter heeft die afwijking van haar moeder niet, maar geeft die later wel in mildere vorm door aan drie van haar vier dochters, wat we in deel twee ‘De moeders’ kunnen lezen.
De derde oma in het verhaal is Matha, de enige die volledig Afrikaans bloed heeft.
Het zijn drie afzonderlijke verhalen met hier en daar een gemeenschappelijk raakpuntje.
In het deel van ‘De moeders’ zie je al dat de lijntjes bij elkaar gaan komen om vervolgens bij ‘De kinderen’ tot een mooi geheel te worden geweven.
Omdat vooral in in de eerste twee delen de personages hun eigen verhaal hebben, is het weleens lastig om te onthouden wie wie ook alweer is, en daar komt de stamboom achterin het boek goed van pas.
Het boek geeft, naast het verhaal van de drie vrouwen en hun families, ook een kleine inkijk in de politieke verschuivingen die het land meemaakt gedurende de ruim honderd jaar die het verhaal omspant. Het geeft ook een beeld van hoe de Zambianen naar huidskleur kijken, gekleurd heeft daar vele nuances. De schrijfster heeft zelf een blanke vader en een gekleurde moeder, een onderscheid dat bijvoorbeeld in Amerika bijna niet gemaakt wordt, maar in haar vaderland wel.

Tijdens het derde deel ‘De kinderen’ zijn we in het ‘nu’ en gaan zelfs een paar jaar vooruit in de tijd. En niet alleen in de tijd, ook de technologische ontwikkelingen hebben een gigantische sprong voorwaarts gemaakt. Deze science fiction-achtige setting komt volkomen geloofwaardig over en de schrijfster maakt dankbaar gebruik van de mogelijkheden die de technologie ha

Het oogt als een ‘gewoon’ boek, maar als je het open slaat, valt het dunne papier meteen op. Dit maakt het bijna 800 pagina’s tellende verhaal hanteerbaar als boek. Serpell begint haar verhaal bij de Victoria Falls in toenmalig Rhodesië, in 1903. Vervolgens worden de perikelen van drie families beschreven aan de hand van het levensverhaal van de drie grootmoeders, moeders en kinderen. De grootmoeders komen Zambia terecht en maken de politieke ontwikkelingen van het land bewust mee. Ze hebben ook alle drie te maken met persoonlijk ongemak; de uit Italië afkomstige Sibilla is een buitenechtelijk kind dat van top tot teen is bedekt met haargroei, de Britse Agnes raakt blind en vlucht met haar geliefde naar Zambia en Matha heeft – nadat ze haar carrière heeft moeten opgeven – te kampen met een eindeloze tranenvloed. De kinderen en kleinkinderen van deze vrouwen, komen steeds dichter bij elkaar en hun dagelijkse leven staat centraal in het verhaal. En passant dealt het boek met de politieke ontwikkelingen in Zambia en de strijd tegen HIV-besmettingen. Serpell gebruikt een heleboel geschiedkundige feiten, maar eindigt haar boek in 2023 – 2024. Op een knappe manier schuift het verhaal van historie naar sciencefiction, terwijl het dagelijks leven van de personages uitgebreid wordt beschreven. Het taalgebruik in het boek is eenvoudig, maar door het grote aantal verhaallijnen en personages, leest het niet altijd gemakkelijk weg. Soms is het verhaal zo beschrijvend dat het langdradig wordt, wat het doorlezen van deze dikke roman kan tegenstaan. Maar wie doorzet tot de laatste pagina, kan terugkijken op een intrigerende kijk op het leven in Zambia.

Prachtig, poëtisch, voelbaar, tastbaar, luid en heftig, maar toch bleven een gevoel van hevige geboeidheid en alsmaar door willen blijven lezen achterwege. Het is niet omdat het onderwerp oninteressant is, in tegendeel. Het is niet omdat de verhalen vervelend zijn, nee, dat ook niet. Het ontbreekt een beetje aan een verband, al wordt het verband de lezer zeer duidelijk. Misschien blijven de personages te veel mooi gekleurde poppetjes, en mist hun ontwikkeling een eye-opener. Misschien is er een overkill aan poëzie waardoor het verhaal in het geding komt; misschien ontbreken de woorden om ‘de rook die dondert’ en zijn bevolking samen te smeden tot een boek waaruit je je als lezer niet kunt losrukken.

Ik heb erg genoten van de debuutroman 'De rook die dondert' van Namwali Serpell. Er komen aardig wat thema's aan bod, zoals politiek (kolonisatie, revolutie), liefde (en liefdesverdriet) en aids. Dit maakt het boek interessant en de verhalen per generatie persoonlijk en echt.

‘De rook die dondert‘ bevalt veel fictie en een flink aantal feiten”, aldus schrijfster Serpell. Het is een voortreffelijk verhaal, geschreven vanuit meerdere perspectieven die aanvoelen als de waarheid. Het leven is niet altijd rozengeur en maneschijn, je moet het doen met de kansen die je krijgt. Dit wordt prachtig weergegeven in het boek, net zoals dat het lot van de families onoplosbaar met elkaar verbonden is. Ondanks dat de drie families een andere achtergrond hebben, streven ze naar dezelfde toekomst. In hun eigen strijd naar vrijheid moeten ze alleen niet het verleden vergeten en luisteren naar de toekomst.

Het verhaal is vrij lang (bijna 800 pagina's) en soms moet je even teruggaan wie ook alweer waar hoorde, maar dit is goed weergegeven in de stamboom achteraan het boek. Ik hou van verhalen die iets nieuws brengen: ik heb nu veel geleerd over Zambia.

De rook die dondert is de debuutroman van Namwali Serpell. Het telt bijna 800 flinterdunne pagina’s die bij het omslaan bijna scheuren. De verhaallijn begint in 1903 bij Livingstone die de Nijl zoekt. Het verhaal speelt zich voor het overgrote deel af in Zambia en vertelt de geschiedenis van drie totaal verschillende families over drie generaties.
Het is opgedeeld in drie delen: Elk deel begint met een cursieve inleiding waarna de hoofdstukken verteld worden vanuit verschillende karakters.
Deel 1 De grootmoeders, Sibilla, Agnes en Matha
Hier maak je kennis met drie opmerkelijke vrouwen. Sibilla volledig behaard en geïsoleerd opgegroeid in Italië. Agnes, tennisspeelster is blind geworden, naïef en woont in Engeland. Matha heeft een wiskundeknobbel en woont in Zambia. Matha rolt in de strijd voor de onafhankelijkheid.
Wat de grootmoeders allemaal gemeen hebben met elkaar is dat ze de omgeving waar ze opgegroeid zijn hebben achter gelaten. Ze waren door omstandigheden gedwongen keuzes te maken die de rest van hun leven beïnvloedde. Verder zijn ze eenzaam en ontbreekt er iets in hun wereldje.

Deel 2 De moeders, Silvia, Isabella en Thandiwe
Ook hier ontbreekt het drama niet. Opnieuw verlaten kinderen hun ouders, worden verliefd en trouwen.
Deel 3 De kinderen, Joseph, Jacob en Naila
Hier doet het Aids tijdperk zijn intrede. Joseph probeert het werk van zijn vader voort te zetten, om een vaccin tegens aids te vinden. Jacob begint een goedlopend zaakje met drones. Naila daarentegen sleept haar jongens een revolutie in.
Achterin is een stamboom opgenomen, die begint in 1873 en eindigt in 2024. Dat is fijn om het overzicht te bewaren, daar de wegen van de karakters zich af en toe kruisen en daardoor lastig te volgen zijn.
De auteur maakt gebruik van tegenstellingen om kracht aan het verhaal te geven.
“En nu stond de vloek die daaruit was voortgekomen haar stank door de keuken te verspreiden en op te scheppen over haar stralende nachten als tegenwicht voor hun druilerige dagen.”
De tegenstelling is ook goed te zien bij de witte blinde naíeve Agnes die een relatie aangaat met de zwarte opportunische Ronald.
Namwali Serpell heeft een zeer gedetailleerde schrijfstijl, waardoor je het gevoel hebt er zelf bij te zijn. Het Afrikaanse leven en vooral de overlevingsdrang van de mensen wordt zeer goed beschreven.
Door de grote hoeveelheid informatie over de politieke ontwikkelingen in Rhodesië en Zambia, de koloniale tijd van de Engelsen in Afrika en de apartheid was het voor mij een lastig boek om te lezen. Ook de hoeveelheid karakters en de ingewikkelde verhaallijnen maakt het een lastig boek om te lezen. Ik raakte snel mijn overzicht kwijt door wat er allemaal gebeurde.
Het is een boek dat niet voor iedereen is weggelegd. Ik was na deel 1 (300 bladzijden) het spoor al een beetje bijster. Soms doet het verhaal filosofisch of sprookjesachtig aan, en om bepaalde gedeeltes moest ik glimlachen