De shockdoctrine de opkomst van rampenkapitalisme

Geschreven bij De Shockdoctrine

Scherp geschreven, goed gedocumenteerd. Dit boek zou iedereen moeten lezen: willen wij leven in een wereld waarin overheid, politie, leger etc geprivatiseerd worden? Waarin beleidsmakers en investeerders dezelfde mensen zijn met dezelfde agenda? Is 'de markt' altijd beter dan 'de staat'? Heeft de Derde Weg nog een kans in een wereld waar de neoconservatieven regeren en het IMF en de Wereldbank leiden? Dit boek gaat niet alleen over Zuid-Amerika, Polen, Rusland en Irak: het zou ook zo maar over de toekomst van Nederland kunntn gaan.

Geschreven bij De Shockdoctrine

Klein laat in haar boek een groot aantal landen en regio’s de revue passeren, waar Friedmans economisch model onder zware omstandigheden werd ingevoerd: Chili na de staatsgreep door Pinochet, Argentinië onder het regime van de militaire junta, Bolivia in de jaren '80, Indonesië na de machtsgreep door Soeharto, Polen na de politieke omwenteling o.l.v. Solidarnosc, Zuid-Afrika nadat het ANC aan de macht was gekomen, Rusland na de machtsovername door Boris Jeltsin, de VS na de orkaan Kathrina, Sri Lanka na de tsunami, Irak na de Amerikaanse inval. Klein laat zien dat er een terugkerend patroon valt waar te nemen elke keer wanneer het model van Friedman – dat zij rampenkapitalisme noemt – wordt ingevoerd: negeren van het volk c.q. van democratische procedures, uitverkoop van staatsondernemingen en bodemschatten van een land aan buitenlandse multinationals, sterke inkrimping van sociale voorzieningen, toename van werkloosheid en van het percentage van de bevolking dat onder de armoedegrens leeft, exorbitante verrijking van een kleine elite van ondernemers, vermenging van politiek leiderschap en economisch ondernemingsschap (politiek verantwoordelijken hebben grote belangen in bedrijven die overheidscontacten in de wacht slepen).
De kracht van Kleins consistente betoog ligt in haar zeer uitvoerige documentatie. Bovendien is zij geweest in de landen die zij beschrijft, om met sleutelfiguren en lokale bevolking te spreken. Het boek is een terechte en krachtige aanklacht tegen het ongebreidelde (rampen)kapitalisme, dat leidt tot een enorme vergroting van de kloof tussen arm en (zeer) rijk en een overgang van staatskapitaal en overheidstaken naar (niet democratisch gecontroleerde) particuliere ondernemers. Dit boek is een must voor alle studenten economie, politici en VVD-stemmers, en een aanrader voor ieder die niet tot een van deze categorieën behoort.

Geschreven bij De Shockdoctrine

Dit boek is een eye-opener. Het vertelt de werkelijke geschiedenis van het neoliberalisme.
Enkele waardevolle inzichten:
- Het grootste waanidee is dat neoliberalisme en democratie hand in hand zouden gaan en dat neoliberalisme zelfs democratie zou bevorderen. Zowel uit de theorie van het neoliberalisme als uit de praktijk blijkt dat dit simpelweg niet het geval is.
Theorie: Neoliberalisme stelt dat overheidsinmenging in de economie tot een minimum beperkt moet worden: deregulering, afschaffen van sociale beschermingsmaatregelen, privatiseren van overheidsbedrijven, besparen op overheidsuitgaven. Democratie aan de andere kant betekent: de burgers kiezen voor politieke partijen met een programma waar ze in geloven. Echter, politici die het neoliberalisme onderschrijven beschikken niet langer over enige middelen of beleidsruimte om hun programma ook uit te voeren. De democratie wordt dus in feite uitgehold. Dit ondervinden wij reeds dagelijks: het verschil tussen de traditionele partijen wordt alsmaar kleiner, en dit is zo omdat ze allen het neoliberalisme volgen. In feite komen we in een schijndemocratie terecht.
Praktijk: In de landen waar het neoliberalisme het meest meedogenloos wordt uitgevoerd blijkt dat overheidsinmenging helemaal niet begrensd wordt. Integendeel, het neoliberalisme kan niet blijven bestaan zonder een sterke overheid die samenheult met de bedrijven, om democratische oprispingen met geweld de kop in te drukken: geweld tegen betogers, het opsluiten van vaksbondleiders, willekeurig geweld, martelingen. Over deze duistere kant van het neoliberalisme wordt niet gesproken. Het wordt doodgezwegen, of op het conto geschreven van dictatoriale regimes en “ten zeerste betreurd”. Dat er een link bestaat tussen een neoliberale economie en autoritaire regimes wordt eenvoudig niet erkend.
- Het IMF dat eigenlijk is opgericht om noodlijdende landen te helpen misbruikt haar macht om crisissen nog te verergeren, en zo landen te dwingen om een neoliberale economie te installeren.
- Neoliberalisme introduceren in een land is een nieuwe vorm van kolonialisme, een nieuwe manier om zich meester te kunnen maken van de rijkdommen van een land. Nu er geen landen meer overblijven om te koloniseren gebruikt men het neoliberalisme: bij een staatsgreep, een economische crisis, ... gaat men een land dwingen om het neoliberale model te implementeren: afschaffen van minimumlonen, afschaffen van sociale bescherming, en het verkopen van alle staatsbedrijven tegen een fractie van de werkelijke waarde. Op die manier krijgen multinationals voor miljoenen dollars bedrijven in handen die miljarden dollars waard zijn. En ze krijgen er meteen horden goedkope werknemers bij. Voor het land is deze ingreep nefast: de lonen dalen, de werkloosheid stijgt, de middenklasse verdwijnt, het aantal mensen onder de armoedegrens neemt enorm toe, de inflatie stijgt, de economie krimpt. Maar voor de multinationals die een graantje weten mee te pikken is het kassa kassa: rendementen van >1000%.
- Economen van de Chicago School menen dat shocks – een staatsgreep, een economische crisis, een oorlog, een ramp – prachtige gelegenheden zijn om de economie van een land te hervormen naar het neoliberale model. En als zich geen shock voordoet kan men hem altijd zelf nog veroorzaken. Voor mij is dat hetzelfde als zeggen: “het beste moment om iemand van zijn portefeuille te beroven is als hij bewusteloos op de grond ligt. En als hij niet bewusteloos is, dan kan je hem eerst met een knuppel op zijn hoofd slaan”. Hoe kunnen ze nu NIET inzien dat het hier gaat over een misdaad ? Ze verheffen een misdaad tot een economische theorie.
- Waar ik nog niet uit ben: zijn de economen van de Chicago School kwaadaardig, of gewoon dom ? Want terwijl ze de landen één na één leegroven en berooid en verward achterlaten zijn ze blijkbaar ook nog van mening dat dit voor het bestwil is van die landen, en dat ze handelen uit altruïstische motieven

Geschreven bij De Shockdoctrine

In een review las ik dat dit boek verplichte literatuur moest zijn, zo ver wil ik niet gaan maar ik vind het boek wel een aanrader voor mensen die iets meer willen weten van de achtergronden van recente en huidige ontwikkelingen op het wereldtoneel. Kijk naar de tweedeling van arm en rijk in landen zoals Zuid Afrika en Rusland. Maar ook naar zaken als de oorlog in Irak en de afhandeling van de verschillende rampen in de wereld.

Het geeft een kijkje in de keuken van de Chicago boys en hun idee van een kapitalisme (extreme vorm) waarbij de markt alles bepaald, en er zo min mogelijk inmenging is van de overheid. Ook wordt in dit boek uitgelegd hoe dit idee aan de man wordt gebracht en de desastreuze gevolgen voor de maatschappij.

Verder is de rol is van het IMF en de Wereldbank in het verhaal heel discutabel, het zet je aan het denken, en het plaatst hun rol op het wereldtoneel in een heel ander perspectief.

Geschreven bij De shockdoctrine

Prachtige echt actuele en vernieuwende kijk op het gulzige neoliberalisme en het grootmerkenkapitalisme en wat te doen tegen deze destructie VOOR het behoud van de planeet en menselijke waarden voor iedereen

Goed geschreven duidelijk boek. Erg interessant verhaal. Zeer meeslepend.

Geschreven bij De Shockdoctrine

Wat we deels wel wisten. En grotendeels ook niet... Privatiseringen die ons door de strot worden gedrukt vanwege een heersend dogma op diverse niveau's - maar dan in het groot en in vormen waar we in Nederland alleen maar van kunnen dromen (in nachtmerries). Het is lang geleden dat het lezen van een boek mij zó oprecht boos heeft gemaakt. Als je maar één boek leest het komend jaar: doe dan deze!!

Geschreven bij De shockdoctrine

Deze turf van de Canadese journaliste Naomi Klein van bijna 700 pp. kwam uit in 2007, voor de bankencrisis in 2008 en de in 2011 woedende crisis rondom de euro en de dollar.
Schrijver John Le Carré vond het “impassioned, hugely informative, wonderfully controversial, and scary as hell”. Het gaat over Milton Friedman (MF), een Nobelprijs winnaar, die een “holle” overheid en maximale rol voor het bedrijfsleven bepleit via liberalisering en privatisering. Zijn studenten in Chicago schreven deze principes wereldwijd voor als US ministers, bankiers, CEO’s van multinationals, staf van de Wereldbank en het IMF, vaak begripvol uitgevoerd door lokale ministers die ook in Chicago waren opgeleid.

MF’s ideeën werden voor het eerst toegepast in de jaren 70 in dictaturen als Chili. Tegenstanders van de economische schoktherapie werden gemarteld, gedood of op de vlucht gejaagd, zoals in veel meer landen die door NK worden beschreven.

Een acute crisis is een droomkans is om snel radicale hervormingen door te drukken. Waar geen crisis is, kan die worden gefingeerd, of worden uitgelokt zoals in de Azië crisis in de late jaren 90, of begonnen zoals in Irak. Het begrip ‘schok’ loopt als een rode draad door dit boek. “Shock and Awe” was de filosofie achter de snelle overrompeling van Irak in de tweede Golfoorlog: iets zo totaal massiefs, dat mensen evt. verzet als futiel beschouwen.

Ik geloof niet snel in samenzweringen, maar NK heeft dit alles onderbouwd met 70 pp. aan bewijs, zodat ik bang word. Waarvoor? Voor een aanval op de euro vanuit de VS via hedge funds, banken, kredietbeoordelaars, mogelijk het IMF. Waarom? Om China zo bang te maken dat het zijn euroreserves omruilt in dollars.
En is liberalisering en privatisering wereldwijd of in NL echt een succes? NK’s boek zegt van niet. De multinationals die overheidstaken overnemen maken megawinsten, betalen slecht en in het geval van Iraq, stelen miljarden aan belastinggeld. Brr.

Geschreven bij De Shockdoctrine

Goed geschreven en vrij behoorlijk onderbouwd wordt de shocktherapie vertaald naar de aanpak van verschillende regimes in landen overal ter wereld om de economische doctrine van Friedman te verspreiden. Lees eerst eens haar eerdere standaardwerk No Logo.

boeiend en leerrijk, soms wat kort door de bocht, niet altijd duidelijk onderbouwd, toch een flinke aanrader