Joris Luyendijk | Dit kan niet waar zijn onder bankiers

Geschreven bij Dit kan niet waar zijn

Luijdendijk beschrijft in heldere taal, ook voor niet bank mensen. Mijn ogen zijn opengegaan en ik ben er niet vrolijk van geworden. Jammer dat de bankwereld niet echt verandert en de cultuur blijft zoals hij was. Ik ben bang dat er opnieuw een bankencrisis kan ontstaan als de mensen zich niet andere gaan gedragen.

Na de eerdere boeken van deze schrijver, was ik benieuwd naar dit onderzoek onder bankiers. Want deze engerds hebben ervoor gezorgd dat het bijna fout ging in 2008, toch? Geldbeluste cokesnuivers die erop los gokten met onze tegoeden en daarna met onze belastingcenten werden gered. Althans dat was het beeld dat ik erbij had, de auteur stelt dit beeld grondig bij en laat overtuigend zien dat bankiers geen casinogokkers zijn, maar dat het bancaire systeem in zijn totaliteit niet deugd. De perverse prikkels corrumperen alles en iedereen. Nog veel enger dus. Er is een horion van vijf minuten, want je staat zo op straat, dus na mij de zondvloed. En er is geen relatie meer tussen risico nemen, verantwoordelijkheid dragen en de prijs betalen als het misgaat. En naarmate het boek vordert ga je beseffen dat niemand snapt hoe complexe bancaire producten werken, en als het fout gaat, hoe we in moeten grijpen. Kunnen we hier iets aan doen voordat het te laat is?

Geschreven bij Dit kan niet waar zijn

Ik ontmoette Joris Luyendijk bij een lezing over dit boek, en heb direct daarna het boek aangeschaft en gelezen. Het is heel bijzonder omdat het heel precies blootlegt wat er is gebeurd, zonder dat de betrokkenen worden afgeschilderd als criminelen. Want het is natuurlijk niet zo dat alle bankiers criminelen zijn!
Maar er gaat wel iets mis. Het systeem bestaat uit perverse prikkels, en niemand heeft nog het systeem echt gewijzigd. Met de bankencrisis ging veel mis, maar het echte gevaar is voor de poorten van hel afgekocht met belastinggeld. Waarschijnlijk moet het eerst nog erger mis gaan voor er wordt ingegrepen. Het is ingewikkelde materie en toch slaagt Luyendijk er in om het begrijpelijk uit te leggen. Dat is heel knap!

Een aanrader voor geïnteresseerde leken op het gebied van de financiële wereld. De schrijver geeft een verhelderende inkijk in de werking van en onderlinge strijd tussen én binnen banken en aanverwante instellingen. Hierbij maakt hij duidelijk en invoelbaar wat de invloed is van de dynamiek tussen werknemers met verschillende functies, belangen en verantwoordelijkheden, hoe hun persoonlijkheden en prestatiedruk grotendeels hun functioneren bepalen en hoe de combinatie van dit alles leidt tot zowel prestaties als enorme risico's. De schrijver heeft aandacht voor zowel het systeem als de mensen daarbinnen en verkiest van begin tot einde nuance boven sensatie.

Geschreven bij Dit kan niet waar zijn

De titel van het boek van Joris Luyendijk is "DIT KAN NIET WAAR ZIJN" maar het is helaas de harde waarheid over de gekken die met hun enorme macht in de bankiers- en geldwereld werken en de economie aansturen. Griezelig, boeiend, begrijpelijk, leesbaar, verhelderend boek.

Zelden is een complexe werkelijkheid zo duidelijk beschreven, met een juiste combinatie van afstand en respect voor zijn bronnen, als in dit verslag van een groot avontuur. Gedeeltelijk is dit een journalistieke, wetenschappelijke en maatschappelijke ontdekkingsreis, gedeeltelijk een oefening in literaire verslaglegging. Het resultaat is opmerkelijk en op al deze terreinen zeer geslaagd.
Ik hoop dat dit boek en de inzichten die het verschaft in de werking van de bancaire wereld, die voor een groot gedeelte een uiterst belangrijk maatschappelijk en politiek instituut is, de hype overleeft die een wijdverbreide emotionele afwijzing van "de graaiers" op dit moment heeft geschapen.
Gelukkig heeft dit boek en de gelegenheden waarin de schrijver zijn inzichten toelicht veel aandacht gekregen. Nu is de politiek (en u en ik) aan de beurt.

Ik wist vrijwel niets over de financiële sector, behalve dan de horrorverhalen die de media verspreiden. De schrijver neemt je stap voor stap "The City" in en vertelt je - voor zover mogelijk - de waarheid, aan de hand van 200 geïnterviewde insiders. Interessant en zet je aan het denken. Ik heb nu een duidelijker beeld gekregen van deze sector en ben tegelijkertijd licht angstig geworden voor deze vage, afgesloten wereld waarin weinig verantwoordelijkheid wordt genomen. Een aanrader!

De schrijfwijze is zo dat het lekker weg leest. Ik heb het in korte tijd gelezen en hoewel het niet ‘super spannend’ is, heb ik me ook geen moment verveeld gevoelt. Het is geen ‘thriller’ zoals ‘De Prooi’ (ook een aanrader), maar het is ook geen worsteling zoals veel boeken over de financiële wereld.

Inhoudelijk geeft het een mooi beeld van ‘echte mensen’ in de wereld. Een cultuur die ook bij steeds meer bedrijven heerst. Een cultuur die vergiftigd is, op enkele plekken, maar niet één waar je nekharen van overeind gaan staan als ik eerlijk ben. Het zijn net mensen. Gewone mensen. Met gewone dilemma’s en gewone keuzes. Keuzes die velen misschien wel hetzelfde zouden maken. Zoals Luyendijk zelf al zei: eigenlijk had dit boek ‘het zijn net mensen’ moeten heten, maar zo had hij al een boek geschreven. En dat is dan ook meteen mijn enige kritiek op het boek: de titel. Want je verwacht bij een titel als ‘dit kan niet waar zijn’ grote onthullingen of schokkende zaken. Of een beeld van de graaiers die nog bezig zijn. Maar niets daarvan. Het is erg genuanceerd, waarbij het systeem het probleem is, maar verder niet echt schokende zaken aan het licht komen. Niet fundamenteel schokkend, maar ook geen schokkende personen.

Geschreven bij Dit kan niet waar zijn

Mooi boek, maar voor mij minder interessant dan de voortekenen doen vermoeden. Het leest wel lekker weg, maar ik had gehoopt verrast te worden met nieuwe onthullingen. Misschien wist ik er vooraf al teveel vanaf.

Joris Luyendijk wil maar niet boos worden. Niemand kan er iets aan doen dat we onvermijdelijk afstevenen op een gigantische crash en totale chaos, dat is zo'n beetje zijn conclusie.
Het boek is, net als zijn andere, vaardig en met humor geschreven. Luyendijk is een vriendelijke antropoloog en we lezen dan ook een cultuurschets, een beschrijving van een eigenaardige habitat, bevolkt door uiteenlopende bankierstypes. Nee, inderdaad, geen individu valt deze systematische puinhoop aan te rekenen.
In de verantwoording zegt Luyendijk niet te zijn toegekomen aan onder meer fiatgeld. Ook die andere 'elephants in the room', de centrale banken met voorop de BIS en de Fed, komen niet aan de orde.
Terecht constateert de schrijver dat democratie en de politiek onze enige hoop zijn om op vreedzame wijze de macht te heroveren op de mondiale financiele sector. Zijn redenering dat misschien alleen een mondiale regering daartoe in staat zou zijn, zou veel mensen wakker moeten schudden: die (centrale) bankiers en politici die regelmatig over een nieuwe wereldorde spreken, zijn dat niet dezelfde die als enige in staat zijn om het systeem op een andere leest te schoeien? Maar dat doen ze niet, want dan is er geen noodzaak meer voor een wereldregering, of straks, na de grote kladderadatsch, voor een wereldmunt....
Verdeel en heers is al eeuwen het beleid van de money masters, en we slikken de noodzaak van een 'onafhankelijke' centrale bank nog steeds voor zoete koek. All the way to Hamelen. Als journalisten inderdaad freudianen zijn en heilig geloven in de helende kracht van ontdekking, moet het volgende boek van Luyendijk misschien over de tentakels van de BIS in Basel gaan...