Handelingsgerichte diagnostiek in het onderwijs een praktijkmodel voor diagnostiek en advisering

Handelingsgerichte diagnostiek (HGD) staat na 15 jaar nog onverminderd in de belangstelling. Veel onderwijsprofessionals omarmen het model dat hen inspireert tot een reflectie op hun diagnostische werk. De uitgangspunten en fasen van HGD kunnen hun professionele handelen verbeteren. Ook leerlingen, leraren en ouders waarderen het dat HGD hen actief betrekt in het diagnostische proces. HGD biedt een handzaam kader voor constructieve samenwerking.

Sinds 'het rode HGD-boek' in 2004 verscheen is er veel gebeurd. In vele opleidingen en trainingen in het primair en voortgezet (speciaal) onderwijs is hard gewerkt met HGD. Dit heeft een schat aan ervaringen opgeleverd. Recent wetenschappelijk onderzoek biedt waardevolle informatie over wat effectief is in het onderwijs en de ondersteuning van leerlingen, leraren en ouders. Ook de visie op diagnostiek is veranderd: wat maakt diagnostiek waardevol? Het beleid Passend Onderwijs heeft bovendien de nodige implicaties voor diagnostiek. De hoogste tijd dus voor een doorontwikkeling van HGD. De vele ervaringen zijn hierbij benut: wat werkte is verder uitgebouwd en wat niet werkte is veranderd.

HGD sluit nu naadloos aan bij handelingsgericht werken (HGW) op school. Zo is er meer aandacht voor de onderwijsbehoeften van leerlingen en de ondersteuningsbehoeften van leraren en ouders. Ook de vraag 'hoe kan HGD bijdragen aan de HGW-cyclus' komt aan de orde. De leerling heeft een sterke positie en participeert als mede-onderzoeker in het diagnostisch proces. Er is meer aandacht voor het samen met de leraar analyseren van zijn pedagogisch-didactische aanpak. Ouderbetrokkenheid is uitgewerkt, met onderwijs ondersteunend gedrag als speerpunt. Veel voorkomende valkuilen in diagnostische besluitvorming komen eveneens aan bod, met suggesties hoe deze te omzeilen. Veel praktijkvoorbeelden illustreren de mogelijkheden van HGD in het onderwijs.

Dit alles maakt dit boek tot een geheel vernieuwde versie van HGD.

HGD in het onderwijs is bedoeld voor orthopedagogen en psychologen werkzaam in het onderwijs. Het geeft hun antwoord op de vraag: in hoeverre werk ik conform de recente standaarden van HGD? Daarnaast is het interessant voor intern en ambulant begeleiders, gedrags-, reken- en taalspecialisten, zorgcoördinatoren, managers, onderwijskundigen, schoolmaatschappelijk werkers en jeugdartsen en -verpleegkundigen.

Noëlle Pameijer (schoolpsycholoog) verricht HGD in het regulier en speciaal basisonderwijs en ondersteunt veel scholen bij de implementatie van HGW.

Tanja van Beukering (pedagoog en onderwijskundige) is als adviseur, onderzoeker en trainer werkzaam bij Van der Wolf & Van Beukering, onderwijsadviseurs.

Noëlle en Tanja zijn de ontwikkelaars van HGW en HGD.