Het hout

Geschreven bij Het hout

Zopas de nieuwe Jeroen Brouwers achter de kiezen. Een fascinerende leeservaring, twee dagen van de wereld geweest.

Brouwers beschrijft hierin de gitzwarte kantjes van het Rijke Roomsche Leven, anno 1953. Plaats van de handeling is een jongenspensionaat van de paters Franciskanen aan de rand van een ingedommeld Limburgs mijndorpje. Het klooster wordt zeer geacht door de buitenwereld, maar lijkt binnenin veeleer op een na de oorlog achtergebleven nazikamp. De pubers worden er geterroriseerd, vernederd, bespied en misbruikt, ook seksueel (Brouwers heeft het met sardonische opzet over sexueel met een x).

Een ietwat naïeve jonge leraar Duits wordt stukje bij beetje het klooster binnengetrokken en ontdekt op een dag tot zijn eigen verbazing dat hij eigenlijk is ingetreden, geloften heeft afgelegd en voortaan frater Bonaventura heet.
Wanneer uit een Duits klooster een nieuwe hoofdopvoeder opduikt, neemt het machtsmisbruik van bepaalde paters alleen maar toe. 'Er spande zich een membraan van angst over het leven binnen de muren.' (p 118)

Bonaventura is dag in, dag uit getuige van al het kwaad dat de pupillen wordt aangedaan; de vernederingen, aanrakingen, bedreigingen, slagen met 'het hout' en zelfs ronduit verkrachtingen. De frater kan het niet meer aanzien, tracht de jongeren te beschermen, maar durft uiteindelijk niet tegen het gezag en het opgelegde regime ingaan. Hij voelt met al zijn vezels dat hij in dat klooster niet thuishoort, maar kan en durft niet weg.

Wanneer hij een zeldzame keer dispensatie krijgt en de muren van het klooster mag verlaten voor een hoogdringend bezoek aan de tandarts, ontmoet hij in de wachtkamer een jonge vrouw. Zij ziet meteen dat hij niet in het klooster hoort, maar zelfs haar liefde kan hem niet tot weglopen verleiden. Tot op een Witte Donderdag zijne Eminentie de bisschop het Franciskanenklooster met een bezoek vereert.

Dat Brouwers kan schrijven, hoeft geen betoog. Het hele boek is een aaneenrijging van prachtige zinnen, zinnige beelden, beeldende metaforen. Alleen al de aandacht die hij besteedt aan de spreektaal van de afzonderlijke karakters. Vooral het hakkel- en kwakkeltaaltje van broeder overste Benedictus is een meesterwerk op zich. De met zichzelf in de knoop liggende pater weet geen gedachte helder te formuleren, rijgt zinsdelen aan elkaar, duikt van de ene halve zin in de andere. Eén voorbeeld slechts van hoe hij Bonaventura een niet toegelaten uitstapje verwijt: 'Hier in het dorp en in Rodakerken flierefluitend rondgezwalkt en in boekenwinkels nietwaar al die boeken die je las voor wij in onze gemeenschap je opnamen in liefde die zedeloze rommel en in winkels waar ze van die muziekschijven hebben van jes en liedjes ik bedoel.' (p 225) Zulke zinnen dus. Ik vermoed dat Brouwers er met gemak een hele dag aan besteedt.

Ik kan alleen maar enthousiast zijn over dit boek, veel beter dan zijn Bittere bloemen in elk geval, maar van het niveau van Geheime Kamers en Datumloze dagen en zijn vroegere romans. De meester kan het nog.

Jeroen Brouwers heeft met “Het Hout” een meesterwerk geschreven. De samenvatting van Bol.com volstaat inhoudelijk. Het is gruwelijk wat er met name in de RK-jongensinternaten in die jaren is gebeurd. Dat je daar als slachtoffer nooit meer overheen komt is meer dan duidelijk. Gestapo-methoden (Brouwers noemt dit woord bij herhaling) als pedagogiek, lijfstraffen, brainwashing, ontpersoonlijking, verkrachting, het is te gek voor woorden. De “broeders” wisten het van elkaar, maar zwegen. Zweeg het instituut RK-kerk nu maar eens, in schaamte, maar nee, er is weer eens een bisschoppensynode die uitspraken doet over “afwijkende” relatievormen, gescheiden mensen, enz. De bisschoppen moesten dit boek eens lezen. Je kent de verhalen wel uit de kranten, maar in dit boek ben je er wel heel dichtbij. Onthutsend.
De schrijfstijl is ook geweldig. De woorden vliegen je als kloostermoppen om de oren. Sommige zinnen in telegramstijl, woorden die iedere lezer wel kan raden weglatend. Heel bijzonder.

Een ontzettend aangrijpend boek dat je naar de keel grijpt. Plaatsvervangende schaamte!
Onbegrijpelijk dat mensen elkaar op zulke wijze kunnen benaderen.
Een zeer goede schrijfstijl, maar dat is Jeroen Brouwers wel toevertrouwd.
Een aanrader!

Aangrijpend verhaal op reële basis.
Ingeleefd (inlevend) tot het bot.
Emotioneel, van een glimlach tot een traan.
Treffende beschrijvingen met rijke woordenschat.
Zoals je van een Brouwers verwacht : meesterlijk.

Geschreven bij Het hout

Adembenemende roman die zich afspeelt in een katholiek jongenspensionaat in de naoorlogse jaren van de vorige eeuw. Hoofdpersoon is broeder Bonaventura, docent Duits. In een dagelijkse realiteit van vernederingen en manipulaties tussen de kloosterlingen onderling en diverse misdadige vormen van geweld tegen de leerlingen probeert Bonaventura zich als min of meer redelijk mens staande te houden. Als het slachtofferschap zich echter ook aan hem onontkoombaar opdringt voelt hij zich gedwongen een ingrijpend besluit nemen.
Nog afgezien van de fabelachtige stijl die Brouwers in elke roman weer opnieuw laat zien blijft na het lezen van ‘Het hout’ vooral het deprimerende gevoel van alom aanwezige dreiging nog lang bij de lezer hangen. Een fantastisch geschreven roman, vlijmscherp en soms geestig sarcastisch. In recensies in de serieuze pers volkomen terecht een meesterwerk genoemd. Annelies Leijdeckers

Geschreven bij Het hout

Een aangrijpend en knap geschreven boek over een tijd die ik zelf ook heb meegemaakt.
Deze tijd en de praktijken binnen de kerk zijn met een precisie beschreven die alleen gekend is door ingewijden.
Ik las het met veel plezier en met de idee dat er inderdaad niet meer mag gezwegen worden.

Het hout, symbool van lijden (kruis van Jezus) en tuchtiging (houten stok waarmee de leerlingen weren afgeranseld). De afranselingen waren volgens de opvoeders verwaarloosbaar vergeleken bij het lijden van Christus, sterker nog, ze moesten er dankbaar voor zijn. Meedogenloze tirannie, gecombineerd met blinde lust. Heldere krachtige zinnen sleuren de lezer door het verhaal. Sterk beeldend taalgebruik, geen boek dat je makkelijk even weglegt. Een onthutsend en beklemmend verhaal over machtsmisbruik, hoeveel er inmiddels ook bekend is geworden over dit soort praktijken in de RK-kerk, wat door de schrijver genadeloos wordt verteld. Gruwelijk prachtig zullen we maar zeggen.

Geschreven bij Het hout

In dit boek geeft Jeroen Brouwers de toestanden in een jongenspensionaat tijdens het begin van de jaren 50 weer. Het pensionaat wordt door paters geleid. Er is weinig of geen plaats voor warmte of liefde. De jongens worden met ijzeren hand geleid en worden vaak psychisch en lichamelijk mishandeld. Ook seksueel misbruik is schering en inslag. Alle volwassenen draaien zich de andere kant op, verzwijgen en zijn daardoor medeplichtig.
Het boek is zeer realistisch geschreven, de taferelen spelen zich af voor je ogen. Ik voelde de woede en machteloosheid van de jongens die de kwelling ondergingen. Over deze periode en het misbruik is al vaak geschreven, maar ook dit boek is geen boek te veel. Jeroen Brouwers is er op een schitterende manier in geslaagd om op een haast naturalistische wijze de realiteit weer te geven.

Tot nu toe was ik nauwelijks een fan van de schrijver Jeroen Brouwers, maar nieuwsgierig geworden waarom juist hij de Librisprijs gewonnen had, heb ik zijn laatste boek HOUT gekocht. In één woord: een magistraal boek, een spannende vertelling en een kijkje in de onbekende wereld van een katholiek jongens pensionaat, waar wrede geestelijken ongestraft hun lusten kunnen botvieren. Prachtig creatief taal gebruikt!

Geschreven bij Het hout

Brouwers schildert vanuit eigen ervaringen met fenomenale literaire penseel de weerzinwekkende praktijk in een katholiek jongenspensionaat in Zuid-Limburg aan het begin van de vijftiger jaren. Een praktijk van seksueel misbruik. Ik heb altijd naïef voorondersteld dat pedofiele praktijken, hoe verwerpelijk en intens fout dan ook, tevens toch meestal een zachte en liefdevolle kant zouden hebben. Brouwers heeft dit onterechte beeld voor altijd en met harde hand uit mijn ideeëngoed verbannen. Hij schetst juist zeer geloofwaardig hoe seksueel misbruik bloedrood en inktzwart wordt gekleurd door een martelcultuur van fysiek en psychisch sadisme, gevoed door tirannie, spionage, verklikpraktijken, opsluiting, isolement en tenslotte een overdaad aan ge- en verboden. Die laatste hebben vooral tot doel onderlinge speciale vriendschappen en aanbidding van wereldse zaken uit te roeien. De verhaallijn behoeft geen inhoudelijke samenvatting om het belang van het boek te illustreren. Brouwers toont aan hoe goddelijke moraal leidt tot duivels gedrag die zelfs geilheid verziekt. Hij verbindt de gedrags-uitwassen van de broeders via snijdende beelden met de Gestapopraktijken uit de nazitijd die pas enkele jaren voorbij is. Het wisselende tijdperspectief heeft voor de lezer een hermetisch effect: je blijft gevangen tussen muren van dit goddeloze klooster. Maar gelukkig op elke pagina stilistische parels die het opgelucht ademen tussendoor mogelijk blijven maken. Brouwers verwoordt dit gruwelijke thema met filmische literaire verbeeldingskracht. Schaarse dialogen maar des te meer verstikkende foto's van helse werkelijkheidsmomenten. Het gif in Brouwers taal heeft de kracht van zijn vroegere polemieken en geneest elke lezer van mogelijke sympathieën voor religieuze organisaties. Ik beschouw het boek als een moedig eerbetoon aan alle slachtoffers van weleer. Een standbeeld met terugwerkende erkenningskracht.