Het mysterie van de tijd

Ik weet niet veel van natuurkunde en moest daarom een paar passages twee keer lezen voordat ik het begreep. Maar wat een goed boek! Het gaf mij veel nieuwe inzichten. En mooi geschreven ook. Zeer de moeite waard.

Ik heb het boek van Rovelli met veel belangstelling en plezier doorgenomen. Het zet aan tot denken over de Tijd. Het geschetste mysterie is echter een pseudo-mysterie, want de oorzaak daarvan ligt in de éénzijdige benadering van de natuurkundigen zelf. Dat wordt aangetoond in het recent verschenen boekje getiteld 'De Tijd als fundamentele werkelijkheid'. In dat goed leesbare boekje wordt dat mysterie stap voor stap geanalyseerd en opgelost. Dat boekje is overigens ook verkrijgbaar bij Bol.com.

Helaas moet ik Tielo uit Zeeland hier gelijk geven. Het boek begint heel wetenschappelijk, maar als je niet al bekend bent met de materie, dan zal je niet heel veel wijzer worden. In het laatste deel, bij de grote vraag waarom wij mensen dan toch tijd ervaren, een verleden heden en een nu, verlaat Rovelli de wetenschap en gaat hij de mystieke kant op. En hoewel nog best interessant om te lezen had ik toch eigenlijk wel gehoopt op een volledig wetenschappelijke verhandeling. Nu blijft de tijd voor mij een mysterie. Maar goed, dat is ook precies wat de titel stelt, dus wat dat betreft waren mijn verwachtingen misschien te hoog.

Ik lees veel boeken die de wiskundige en conceptuele materie van kwantumtheorieën zo goed als dat gaat in gewone taal proberen uit te leggen en in woorden te verbeelden.
Rovelli is hier geen meester in. Hij ontstijgt de materie niet en blijft er te veel als theoretisch fysicus in hangen. Opmerkelijk is ook hoe hij willekeurig met voetnoten werkt die vaak inhoudelijk niet relevant zijn maar vooral de status van wetenschappelijkheid lijken te moeten benadrukken. Kortom een afrader, tijdverspilling.

Geschreven bij Het mysterie van de tijd

Het betoog over wat tijd is loopt uiteindelijk vast. Einstein deed het beter. Verder teveel poezie die niet bijdraagt aan een beter begrip. En net als in het boekje Zeven korte beschouwingen over natuurkunde, pakt Rovelli niet echt door en laat de lezer achter met een kater.

Voor wie de tijd neemt om iets over Tijd te lezen, is dit een aanrader. Ik kreeg dit boek over de natuurkundige definitie van tijd van een taalkundige. Je zult er dus ook geen wiskundige formules in tegenkomen. Maar dat betekent wel dat je moet geloven dat uit wiskundige logica en natuurkundige metingen volgt dat de fysische tijd niet altijd en overal even snel gaat (de onderliggende wis- en natuurkunde staat er niet in). Daar kun je heel mysterieus over schrijven, maar dat doet Rovelli gelukkig niet. Integendeel. Niet alleen is hij er zich er zeer van bewust dat er ook zoiets is als ervaren tijd: tijd gaat snel als je druk bezig bent, en langzaam als je je verveelt. Maar ook, en dat is echt verfrissend, dat we ermee moeten leven dat er in de natuurkunde fundamentele maar niet experimenteel toetsbare aannames gedaan worden op basis van wiskundige extrapolaties (bv. dat de tijd heel traag verliep vlak na de oerknal. Heel goed mogelijk maar niet te bewijzen.). Daardoor wordt de natuurkunde zelfs voor astronomen bijna even ongrijpbaar als de menselijke geest voor psychologen.

Degene aan wie ik dit boek kado gaf was er helemaal lyrisch over dus.... een geslaagd kado!

Veel stof om over na te denken, amusant om te lezen, helder uitgelegd. In het eind gaat een beetje de energie er uit, helaas.

Geniaal boek.
Mijn kennismaking met Rovelli was via een documentaire van de VPRO over dataisme.
Rovelli vat de laatste status van de stand van de wetenschappelijke kennis over de aard van de wereld / werkelijkheid samen. Dat hij die kennis heeft, lijdt geen twijfel. Dat hij die kennis stapsgewijs helder weet uit te leggen aan iemand met alleen middelbare school kennis van natuurkunde is de tweede reden dat ik dit boek geniaal noem.

Geschreven bij Het mysterie van de tijd

Zowel een natuurkundig technische als een filosofische en soms ook poëtische beschouwing. Helder uitgelegd. Wel zelf een beetje moeite doen, maar dat is ook een van de clous van het verhaal: laat je leven niet voorkauwen maar kauw en herkauw je leven zolang je de tijd hebt.