Hitte en heimwee Brieven en berichten van passanten op Curaçao, 1910- 1930

“Het is een curieus boek, waarin sprake is van een duidelijke tweedeling. Allereerst de hoogst persoonlijke brieven en op de tweede plaats de meer journalistieke en vooral ook (maatschappij)kritische commentaren in twee bladen. De combinatie van de twee invalshoeken maakt het een uiterst lezenswaardig boek, niet alleen door wat je allemaal te weten komt, maar vooral door het grote verschil in perspectief. Het is een panorama geworden van het vaak primitieve dagelijkse leven dat zich afspeelt in een samenleving waar van alles op aan te merken is. Met alle slagen om de arm, omdat het maar om een paar bronnen gaat, maakt het je als lezer niet bepaald trots op ons koloniaal verleden. En het maakt duidelijk dat de passanten volstrekt onwetend waren over wat ze te wachten stond, anders waren ze er niet aan begonnen. Het boek is als een postzegel, het geeft een miniatuur van een wereld die we slechts uit verhalen kennen en laadt niet de pretentie op zich van geschiedschrijving. Tegelijkertijd brengt het wel een paar mensen uit het verleden heel dichtbij. Dus zeer de moeite waard!”

“Hitte en heimwee” is een leuk boekje voor geïnteresseerden in de geschiedenis van Curaçao. Het geeft een beeld van hoe Curaçao werd gezien door mensen die daar 100 jaar geleden voor korte of langere tijd verbleven. Het is dus geen gewoon geschiedenisboekje maar een boekje samengesteld op basis van brieven van “passanten”. Ik wist niet dat de armoede daar toen zo schrijnend was en verbazend is het dat sommige “passanten” daar niets over schrijven naar de familie in Nederland. Dat ze zelf veel last hadden van de hitte lijkt belangrijker. En zo zijn er meer voor mij onbekende beelden die uit de verhalen blijken. Ik heb het boekje met veel plezier gelezen.

De auteur heeft op intelligente wijze de brieven en columns verwerkt in het boek. Het boek maakt de armoede en bijkomende verschijnselen in de jaren voordat de raffinaderij het eiland met welvaart overspoelde, goed voelbaar. De teksten zijn een boeiende insteek gebleken en zijn een verrijking van de kennis van het verleden, juist ook door de grotendeels zeer zelfingenomen westerse kijk op de gang van zaken op het eiland. Dit vormt hoe dan ook een essentieel onderdeel van het verleden voor zowel de Nederlandse passanten, maar juist ook voor de eilandbewoners: die moesten daarmee (leren) leven.
Ik had van alle brieven en columns toch wel één volledig voorbeeld opgenomen willen zien – al was het maar fotografisch. Het handschrift van rechter De Gaay Fortman. Een column van pater Delgeur ‘onder de streep’ op de voorpagina van de Amigoe.
Dit puntje geeft vooral aan hoe dit boek nieuwsgierig maakt naar nog meer. Los hiervan, de fotokeuze is fantastisch.

Dit boek is een goed leesbaar en toegankelijk tijdsdocument uit het begin van de vorige eeuw. Het is mooi vormgegeven en met fraaie foto's verlucht. Geen officiële geschiedschrijving maar een aanvulling daarop vanuit het gezichtspunt van gewone mensen. Nederlanders die naar Curaçao vertrokken voor kortere of langere tijd schreven brieven naar hun familie. Ook waren er enkelen die stukjes schreven voor de krant. Peter Frederiks heeft dit bronmateriaal verwerkt en ons daarmee een inkijk gegeven in de opvattingen van die tijd en de relatie tussen de eilanders en de Nederlanders. Dit boek heeft mij persoonlijk ook duidelijker gemaakt waarom de relatie tussen Nederland als vroegere koloniale macht en Curaçao nog steeds zo moeizaam is.

De Curaçaose tijd van grootvader Bastiaan de Gaay Fortman, omaatje Betsy en mijn vader Gaius komt heel dichtbij. Wat is dit een mooi en boeiend boek geworden! Complimenten, ook met de prachtig afgedrukte illustraties.
. Bastiaan de Gaay Fortman jr.