Hoe overleven we? Een verhaal over intergenerationeel trauma en heling

Hoe overleven we? Door: Francine Oomen.

Francine ken ik van haar geweldige graphic memoir: Oomen stroomt over. Dat boek gaat over de overgang, nog ver weg voor mij en toch boeide én raakte het me. Daarom dat ik graag “Hoe overleven we” over intergenerationeel trauma en heling wou lezen. (Oké, het feit dat ik ptss heb speelt ook een rol.)

Puur toevallig zag ik dat Het Uur van de Wolf een documentaire over haar uitzond. Die heb ik net voor het lezen van deze graphic novel gezien. Ik zou je aanraden om deze ook te zien, voor of na het lezen, dat maakt niet veel uit. Je krijgt extra inkijkjes, inzichten, en je ziet Francine ook regelmatig aan het werk (heel boeiend en inspirerend).

Ze heeft 5 jaar aan dit boek gewerkt hoorde ik, en dat snap ik. Oomen is aan iets begonnen waarvan ze de afloop niet kende, omdat het boek gaat over de zoektocht naar het trauma van haar moeder, en later naar dat van zichzelf. Het is immens moedig om al die lastige, moeilijke dingen te onderzoeken, eerlijk te analyseren en ze daarna ook nog duidelijk, aangrijpend (maar nooit pathetisch) op papier te krijgen, in woord en beeld.

Haar verhaal in boekvorm is logisch opgebouwd, het is persoonlijk én maatschappelijk relevant. Het is een puzzel, een zoektocht en een vorm van therapie in één.

Voor de lezer is het een prachtige graphic novel, voor mensen met een trauma een herkenbaar hart onder de riem én een soort van zelfhulpboek. Ik las al verschillende boeken over trauma maar ik las nog nooit eerder zo duidelijk over de verschillende vormen van reactie op een trauma en wat die reacties op de langere termijn teweegbrengen. De ‘loeiboei’ is ook een geweldige metafoor.

Het is grappig om sommige personages (die in Francine wonen) weer voorbij te zien komen in dit boek. Ik hoop dat ze verder gaat met het schrijven van dit soort verhalen. Oomen’s leven was niet makkelijk maar ze is niet langer dat meisje van 12, 13, 16 jaar. Ze is een vrouw met littekens en trauma’s die de moed heeft gevonden om diep in zichzelf neer te dalen en die reis met ons te delen. Dikke merci en diepe buiging.

Dit boek heeft zoveel helderheid gegeven door het complete verhaal weer te geven, het verleden van ouders, verleden, en het heden. Het geeft inzicht wat er gebeurt als er familie’geheimen’ onbesproken blijven en wat er in het nu gebeurt. Helder en vooral met veel humor in beeld gebracht, waardoor zo’n complex en pijnlijk verhaal heel luchtig te lezen is. Moet zelf lachen om de metaforen die ik herken! Veel aha momenten gehad. Het heeft me veel inzichten en woorden gegeven, en kan het boek als een soort leidraad voor mijn verhaal aanhouden in mijn proces.

Het laatste boek van Francine Oomen, Hoe Overleven We, gaat over haar (en onze menselijke) trauma’s en hoe we daarmee dagelijks aan het overleven zijn. Het is een origineel en creatief vormgegeven werk dat inzicht geeft in het ontstaan van trauma’s, de soorten trauma’s, de vele stemmen die in ons leven, en hoe we de eerste stappen naar zelfheling kunnen maken.

Inzicht krijgen

Het is essentieel inzicht te krijgen in hoe je jezelf ondermijnt, hoe je je relaties onbewust saboteert, hoe je jezelf beschermt tegen al te bedreigende gevoelens en hoe je je eigen kind-delen (en daarmee ook jezelf) keer op keer in de steek laat, precies zoals je dat ‘geleerd’ hebt. Dan kun je daar namelijk mee stoppen. Althans, dat is meestal je bedoeling.

Maar is dat ook werkelijk zo? Inzicht en begrip zijn mooi, maar blijken in de praktijk niet zo direct te leiden tot het stopzetten van oude patronen. De trauma’s waar Francine het over heeft, zitten celdiep en worden van generatie op generatie doorgegeven. Vaak zitten ze ook verweven in het familiekarma of de familiepatronen. Traumaverwerking is dan een levenslang en een vele levens lang proces.

Een poging is een mooi begin

Dit boek is een dappere poging om daarmee te dealen. En daarmee creëert het een beginnend bewustzijn voor degenen die ervoor open staan. Maar het is niet meer dan een poging. Ik durf je te verzekeren dat zodra je “loeiboei” afgaat, iets komt te dichtbij, dat je eerste gang nog steeds direct naar de schuilkelder voert, waar je veilig met de deur dicht jezelf op afstand van “het gevaar” houdt. Ondanks je voornemen om het anders te doen, is wegwezen nog steeds je eerste ingeving.

Hoe anders?

Het hoeft niet zo te gaan. Als je echt het pad van traumaverwerking wilt gaan, dan moet je allereerst beseffen dat je niet perfect hoeft te zijn, dat je nog steeds in oude beschermende patronen zult vervallen. Voor je het weet, lig je weer in bed met Knaag en Knak.

Ten tweede, wees bewust van alles wat je doet. Mijn wijze vrouw zegt altijd: “Je moet continu een schijnwerper zetten op al je acties.” Vraag drs Mol, de psycholoog van de koude grond, om je te helpen. Wat gebeurt er, waarom val ik terug in een oud overlevingspatroon, waarom ben ik weer vertrokken? En wil ik dat wel?

Als het antwoord ‘nee’ is, kun je het anders gaan doen. Je kunt iets heel engs doen: teruggaan naar de situatie waaruit je bent gevlucht of vertrokken, en een 'risico' nemen. Natuurlijk moet je je niet zomaar zonder beleid in een gevaarlijke situatie brengen. Maar was deze situatie wel zo gevaarlijk, of denk je dat alleen maar? Je zou kunnen zeggen: “Sorry voor mijn eerdere vluchtrespons, maar ik merk dat dat dit voor mij heel dichtbij komt, en dat roept nogal wat angst bij me op.” Wees transparant, wees eerlijk en vooral: maak een connectie of verbinding waar je vroeger altijd keihard wegrende.

Verbinding maken

Ik denk dat het aangaan van een verbinding een heilzame en helende weg is, waar je voorheen meteen vertrokken was en de deur dichtgooide. Wees gerust, je krijgt altijd genoeg oefenmateriaal. Zo werkt dat in dit bestaan. Je moet het oefenmateriaal alleen wel herkennen als het op je weg komt. Patronen doorbreken gebeurt pas als je al je uitdagingen aangaat. En dat vereist echte moed. Waarlijke doodsverachting zelfs... ;-)

Ik vind dit écht een prachtig boek. Op authentieke wijze, humoristisch, gevoelig en ook nog eens geweldig geïllustreerd, ontvouwt zich een persoonlijk verhaal. Een verhaal van een reis om persoonlijk en intergenerationeel trauma onder ogen te zien en te helen. Ook nog eens worden in het boek bijzonder laagdrempelig 'en passant' enkele essentiële trauma concepten behapbaar uitgelegd.

Minder dan lyrisch kan ik niet zijn over dit werk!

Voor iets heftigs als traumaverwerking blijkt een graphic novel een fantastisch middel. Aanrader!

Heel mooi verwoord. Duidelijk en begrijpbaar met leuke plaatjes en stukken ter verduidelijking. Het is een lang proces, waarbij ze zich absoluut kwetsbaar opstelt en je een inkijkje geeft hoe je dit kunt aanpakken. Vind het heel praktisch weergegeven, waar je zelf ook wel wat mee kan, los van welk trauma dan ook. Geen zwaar boek over een toch niet gemakkelijk onderwerp. Het leest snel en gemakkelijk, terwijl het echt wel een heftig onderwerp is. Denk dat ik het boek nog vele malen erbij zal pakken en door zal nemen. Leen hem nu even uit, want in met enthousiasme beveel ik hem zeker naar mensen in mijn omgeving aan.

Dit boek is een eye opener. Het vat zoveel kennis en inzichten overzichtelijk en laagdrempelig samen. Geeft handvatten om het te bespreken, ook met de naasten die er niets van snapten. Een heel fijn boek dat ik reeds aan verschillende mensen cadeau heb gedaan. Ik gun anderen ook deze rijkdom en mijn eigen versie hou ik graag zelf, om nog eens terug te lezen en weer tot nieuwe inzichten te komen.

Traumaverwerking zo beeldend uitgelegd! Dit helpt mij meer dan alle therapieën die ik gevolgd heb

Wat een mooi boek, alsof je in t hoofd van de schrijver mee gaat in gedachten en gevoelens. En echte aanrader

Zeer goed boek over inter generationeel trauma, zeer beeldend verwoord, waardoor het op meerdere manieren binnen komt. Mooi dat Francine ook de oplossingen aandraagt, heel helpend.

Een aanrader voor elke hulpverlener