Ik Heb Altijd Gelijk

Geschreven bij Ik Heb Altijd Gelijk

Zeer lezenswaard, en direct op de lijst van te herlezen, al is dit meer voor de inhoud dan voor de vorm, die zoals gezegd niet erg pakkend is. De auteur legt een duidelijke maatschappijvisie neer die getuigt van inzicht in de menselijke geest.

Titel: De hoofdpersoon refereert geregeld naar het al dan niet gelijk hebben van personen. Hij rechtvaardigt zichzelf dat hij in bepaalde opzichten altijd gelijk heeft. Daarentegen doet hij zelf niet mee en kan hij geen “wapenfeiten” overleggen. Zelfs zijn gymnasiumdiploma is op het eind van het verhaal zoek.
Zijn overleden zus die als een wolk boven het verhaal hangt was vroeger als oudste ook altijd in een bevoorrechte positie en had altijd gelijk vanuit die situatie, na haar dood werd dat nooit anders.
Verder worden idealen ook afgedaan als tegenhanger van de werkelijkheid, in feite kun je op basis van idealen dus nooit gelijk hebben.

Stijl: Het boek ademt zwartgalligheid uit doordat het tegen een oorlogsachtergrond plaatsvindt, zowel in het verhaal-heden (vlak na de Indonesische oorlog, rond 1949) als in het verleden (de tweede wereldoorlog).
De hoofdpersoon is dermate apathisch en gewetenloos dat de lezer er geen band mee kan opbouwen en voelt zich dan ook meer toeschouwer dan lotgenoot.
Deze ‘klinische’ setting geeft de auteur wel de gelegenheid om contrasterende politieke ideeën op de kaart te zetten. Van communistisch tot confessionalistisch paraderen de denkbeelden aan de lezer voorbij, en geen van allen hebben zij gelijk. Men kan zich afvragen waar de auteur eigenlijk zelf in gelooft, of wat zijn hoofdpersoon gelooft.
De schrijfstijl is realistisch en prozaïsch, geen neiging tot opsmuk, wel veel vergelijkingen “als een “ of “zoals/gelijk …” en is gespeend van enige vorm van humor.
Het boek leest gemakkelijk door een heldere ongecompliceerde woordkeuze en het ontbreken van gekunstelde zinsconstructies, maar het verhaal “pakt” niet echt omdat alle hoofdpersonen opzichtig negatieve kanten hebben, met uitzondering van Gertie die als enige een oprechte aard lijkt te hebben en door de hoofdpersoon Lodewijk in feite op alle vlakken wordt bedrogen.

Het boek lijkt een nihilistische kijk op de wereld uit te willen dragen, een wereld waarin geen ruimte is voor idealen en waarin het zinloos is om je tegen de mainstream te verzetten. Uiteindelijk wordt de wereld aangedreven door geld en geld alleen, zoals onverbloemd duidelijk wordt op de laatste bladzijde: “Alleen mensen die het niet hebben, plegen lang uit te weiden wat er voor geld niet te koop zou zijn”. Tevens wordt de godsdienst, met name het katholicisme op de hak genomen. Een hoger doel in de wereld wordt met klem ontkend: de wereld is een chaotisch systeem.

De auteur is visionair (in ca. 1951!) in zijn beschrijving van hoe de radio wordt ingezet voor commerciële doeleinden en hoe de commercie er bij gebaat is om de luisteraars zo dom mogelijk vertier te bieden. Kijk anno nu naar de commerciële omroepen en je ziet exact dit, doorontwikkeld in televisieland.
Eenzelfde vooruitziende blik stelt de auteur ten toon als hij het heeft over het wegkopen van getalenteerde voetballers (Het voetbal wordt als kapstok gezien van de politiek).

Geschreven bij Ik Heb Altijd Gelijk

Op en top Hermans. Wat een heerlijk boek! Even wennen aan de vertelwijze, maar daarna meteen genieten van Hermans' heerlijke pessimistische kijk op de mens, met die verrukkelijke cynische ondertoon. Een boek voor de intelligente lezer, met een behoorlijke achtergrondkennis van zowel de auteur als van de periode waarin de roman werd geschreven.

Zoals gewoonlijk haalt Hermans fel uit tegen alle, in zijn ogen, maatschappelijke misstanden en ongenoegens. De hoofdpersoon, een uit Nederlands-Indie terruggekeerde, verbitterde soldaat, zwaar teleurgesteld door Nederlandse regering en autoriteiten, probeert zijn gelijk te krijgen.