Last en liefde

Henriëtte de Smet heeft een vlotte en fijne schrijfstijl. 'Last en liefde' bevat een prachtig verhaal over de strijd voor vrouwenrechten. Het boek wordt vanuit twee verschillende perspectieven geschreven en dat maakt het echt een aanrader! In enkele gebeurtenissen ontbreekt wat diepgang, maar het slot maakt dit dubbel en dwars goed.

Een goed geschreven, historische roman. Het gaat over twee vrouwen die strijden voor hun rechten tijdens de opkomst van het feminisme. Als je eraan begint lees je het boek in één adem uit. Een van Henriette 's best geschreven boeken!

Je hebt van die boeken die je in één adem uitleest.
Je hebt van die boeken die je na het lezen bij je wilt houden, die bij je blijven en die je bijblijven.
"Last en Liefde" is zo'n boek.
Zo mooi geschreven. Details, hoe klein ook, haken in elkaar, soms zonder dat je het eerst nog ziet.
Dan later, als kleine verrassinkjes, komen ze op je pad.
De twee vrouwen... je vóélt hen, je lééft daar, je hoort en je ruikt zelfs hun leven.
Een genot om te lezen.
En om te herlezen.
Nu nog even niet. Even bij je houden.
Maar later.
Dan dan nog meer ontdekken.

Met Last en Liefde heeft Henriette de Smet een goed leesbare en mooie historische roman geschreven. Het boek is geschreven vanuit het perspectief van Celine en van Alie en aan de hand van hun onderlinge briefwisseling. Het is gebaseerd op een waargebeurd familieverhaal en is doorspekt met historische gebeurtenissen en gewoonten.

Celine is diep gekwetst als haar starre, autoritaire man, de relatie van hun zoon Arend-Jan met zijn vriendin Alie afwijst en het contact met hun zoon verbreekt. Daarmee verdwijnt de zon uit het leven van Celine. Arend-Jan trekt in De Brielle bij Alie in en richt zich op het opbouwen van hun leven daar, terwijl hij gepijnigd en koppig niets meer van zijn ouders wil weten. Hij krijgt een baan bij de gemeente en sluit zich aan bij de SDAP als verzet tegen de gevestigde politiek. Alie is een bescheiden, eenvoudige vrouw, die als weeskind niet gewend is aan rijkdom of ontwikkeling. Zij koestert de liefde van Arend-Jan, maar voelt zich schuldig dat hij door haar zijn ouders en erfdeel kwijt is. Celine worstelt met haar rol als echtgenote enerzijds, waarbij ze gehoorzaam hoort te zijn aan haar man, en de liefde voor haar kind anderzijds, waardoor ze zich niet kan neerleggen bij de verbanning van Arend-Jan. Celine besluit een brief te schrijven aan Alie. Hiermee ontstaat een voorzichtige briefwisseling waarin Celine en Alie een onderlinge band krijgen, maar ook een band in stand houden richting hun partners, terwijl de brieven een groot geheim voor hen zijn. Deze briefwisseling stimuleert Alie meer te gaan lezen, waarbij ze meer over het leven gaat nadenken. Celine gaat een vriendschap aan met Emilie, een vrouwenactiviste, die zich inzet voor gewonde soldaten. Onder invloed van Emilie laat Celine meer geheim verzet tegen haar echtgenoot zien, door stiekem boeken over emancipatie te lezen, te naaien voor gewonde soldaten en door de eerste vrouwenbroek te kopen. Opmerkelijk is de gedragsverandering van Theodoor, die meer contact krijgt met Emilie als Celine ziek op bed ligt.

Het is lang onvoorspelbaar hoe het boek gaat verlopen, waarbij de vragen blijven. Hoe gaat het verzet tegen de gevestigde orde (en bedekt daarmee tegen Theodoor) een rol spelen? Kan er nog iets van verzoening ontstaan tussen Arend-Jan en zijn ouders? Wat doet Theodoor terwijl hij zegt te gaan werken? Terwijl je toch een positief einde verwacht, is de ontknoping onverwacht en duurt deze tot het einde van het boek. Knap gedaan.

Nederland tijdens en vlak na de eerste wereldoorlog.
Een land in ontwikkeling, er is nog sprake van klassenverschillen, de SDAP is in opkomst en de vrouwenemancipatie is nog ver weg.
Als Arend-Jan de zoon van Celine en Theodoor een relatie krijgt met Aaltje die uit een ander milieu komt is dit niet bespreekbaar voor vooral zijn vader. Arend-Jan verbreekt de relatie met zijn ouders, vertrekt uit het bekrompen Oostburg en gaat met Aaltje samen wonen in Brielle. Celine en Aaltje starten een geheime briefwisseling om elkaar beter te leren kennen en voor Celine is dat ook de kans om te weten hoe het met haar zoon gaat. Beide vrouwen ontwikkelen zich in het verhaal op hun eigen manier. Celine komt steeds vaker in opstand tegen Theodoor en zijn ideeën over vrouwen, Aaltje ontwikkeld haar intellect.
Het boek is afwisselend geschreven vanuit het perspectief van Aaltje (Allie) en Celine en deels in briefvorm. Hierdoor krijg je als lezer een goed inzicht in het leven van beide vrouwen en de omgeving waarin zij leven. Een leven waarin het voor vrouwen niet gewoon is: een eigen mening te hebben of mee te praten over politiek. Klassenverschil is nog duidelijk aanwezig en de verschillende klasse hoort niet samen op te trekken. Maar ook dat vrouwen veel verzwegen voor hun man soms met grote gevolgen.
Het is een lekker vlot lezend boek, de grote onderwerpen van vrouwenemancipatie, geboortebeperking, abortus en de opkomst van het socialisme worden benoemd in het boek, maar niet meer dan dat. Maar voor een historische roman hoeft dat ook niet. Wel wordt duidelijk in welke tijd het verhaal zich afspeelt en die sfeer heeft de schrijfster in haar eerste historische roman goed weten neer te zetten.

Wat een mooi en meeslepend boek! Vanaf het eerste moment sluit je Aaltje in je hart, en niet veel later doe je dat ook met Celine. Dankzij het boek realiseer je je bovendien hoe bijzonder het eigenlijk is dat we onze eigen keuzes kunnen maken, dat het nog maar zo kort geleden was in Nederland dat dat niet kon. De historische feiten komen als een prettige draad door het verhaal heen; het liefdesverhaal staat voorop. Het is het beste boek van Henriette - tot nu toe hoop ik!