Maar dat mag je niet zeggen De nieuwe generatie radicaal- en extreemrechts in Nederland

"Eerst wordt het als grapje gebracht, daarna is het een gedachteoefening en vervolgens wordt die gedachteoefening gebracht als een idee 'waar natuurlijk niet iedereen het mee eens zal zijn maar dat wel moet worden besproken'." Met deze woorden geeft Nikki Sterkenburg een van de meest essentiële gewaarwordingen uit haar nieuwe boek weer.

Starkenburg behandelt in haard boek een drietal 'soorten' rechtsradicalen en rechtsextremisten, waarbij ze een vijftal motieven die achter hun activiteiten liggen signaleert. Wat betreft twee deze soorten radicalen en extremisten, de straatactivisten en de neonazi's, toont het boek een beeld dat ik uit de reeds gemaakte documentaires over dergelijke groeperingen al kenden. Ze tonen het karakter van een wat aandoenlijk soort mensen, waarvan je vooral zou hopen dat ze een wat minder ongelukkige levensloop hadden gekend. Hun acties ogen daarbij vaak wat knullig. Ze hebben verwerpelijke denkbeelden en vormen in kleine mate een bedreiging voor de openbare orde, maar daar is dan ook alles mee gezegd.

Wat betreft de derde soort, de alt-righters, opent Sterkenburg voor de lezer echter een wereld die nog amper op deze wijze naar voren is gebracht. In tegenstelling tot de eerdergenoemde groepen, kan het radicaliseren van de alt-righters niet vanuit tegenslagen of foute vrienden verklaard worden. Integendeel, het is een groep die doelbewust voor deze denkbeelden kiest en er bovendien grotendeels in slaagt om vrij 'normaal' over te komen. Sterker nog, het normaliseren van rabiate ideeën door ze als 'heel logisch' en 'iets dat besproken moet worden' neer te zetten behoort bij hen tot de communicatiestrategie.

Sterkenburg verwijst daarbij bijvoorbeeld naar de aanval die zij met hun ideeën openen op het 'gelijkheidsdenken' en hun fascinatie voor rassen. Wie het boek ter kwade trouw leest, zou op deze onderdelen met vooringenomenheid aan kunnen komen zetten. "Maar het is toch helemaal niet raar om te stellen dat niet iedereen hetzelfde is?" "Maar mag ik dan niet bewondering voor mijn cultuur hebben?" Dat is echter helemaal niet wat Sterkenburg betoogt. Het is juist een schoolvoorbeeld van het gevaar van de grensvervaging die optreedt bij alt-right.

Want er is niets mis mee om te stellen dat er verschillen tussen individuen zijn, of op metaniveau tussen 'groepen'. En het is ook helemaal niet erg om trots te zijn op je eigen cultuur. Alt-right maakt echter gebruik van deze 'normale' ideeën om de stap naar het extreme te verkleinen. Verschillen tussen mensen verworden tot 'de vrouw moet achter het aanrecht' en een pleidooi tegen rassenvermenging. Trots zijn op je cultuur verandert in het bepleiten van een absoluut, onveranderlijk karakter van die cultuur en het maken van een koppeling tussen cultuur en etniciteit.

Daarmee kan op slinkse wijze een klimaat worden gecreëerd waarbinnen extreme ideeën genormaliseerd worden. Een beroep op de eigen cultuur en het wijzen op evidente verschillen maakt zo vrij baan voor een pleidooi om bepaalde groepen hun burgerrechten als het uitdragen van hun religie of het stemmen tijdens verkiezingen af te nemen. Misschien wel terechte kritiek op George Soros wordt gekoppeld aan zijn joodse achtergrond om daarmee antisemitisme salonfähig te maken. Maar bovenal opent het de poorten voor extremisten om de politiek te infiltreren, doordat radicale ideeën worden goedgepraat of van een 'common sense' jasje worden voorzien.

Alleen deze inkijk in de ideeën en werkwijzen van de alt-right beweging in Nederland zou al reden genoeg tot het schrijven van een boek an zich zijn. Juist om de vage scheidslijn tussen normale en radicale ideeën te verduidelijken. Dit boek is daarmee, ondanks de lezing die sommigen eraan zullen willen geven, geen aanval op rechtse mensen of rechtse standpunten. Het is een waarschuwing voor de wijze waarop vrij normale standpunten soms worden gebruikt om begrip op te wekken voor de meest extreme en gevaarlijke ideeën.

Geschreven bij Maar dat mag je niet zeggen

Een echte eye-opener dit boek, en het leest heerlijk weg. Goed onderbouwd en met diepgaand, gedegen onderzoek legt Sterkenburg extreemrechts in Nederland bloot zonder sensationalistisch te worden. Een absolute aanrader!

Met veel plezier het boek van Nikki Sterkenburg gelezen. Leerzaam is haar uitgangspunt dat extreem-rechts niet meer een kwestie van organisaties is maar van individuen en kleine groepjes die langs ‘events’ en organisaties waaieren. Ook zijn deze extreem-rechtse mannen en vrouwen sociaal geaccepteerder dan vroeger.

Sterkenburg vraagt niet naar de opvattingen, maar naar de levensgeschiedenis van de extreem-rechtse jongeren. Ze volgt hen soms lange tijd en je krijgt een goed beeld van hen. Het is een benadering vol mededogen. 'Een deel van de geïnterviewden zou goed geholpen kunnen worden als iemand namens de overheid eens hun problemen met ze zou bespreken'. Je ziet de jongens (en een enkele vrouw) worstelen met de wereld en hun leven.
Op het einde van haar boek beschrijft ze ook haar ontmoetingen met mannen van Erkenbrand. Zij zijn opvallend veel harder en ideologischer.

Je kan het boek samenvatten met het citaat van Etty Hillesum dat ze geeft op p.205. Hillesum werd in 1942 op straat toegeschreeuwd door een jongen van de Gestapo en schreef: ‘deze jongens zijn beklagenswaardig zolang ze geen kwaad kunnen, maar levensgevaarlijk als ze op de mensheid worden losgelaten’.

Geschreven bij Maar dat mag je niet zeggen

Heel goed boek dat je een kijkje gunt in de wereld van extreem-rechts.
Must-read!

Geschreven bij Maar dat mag je niet zeggen

Fijn en verhelderend boek. In een ruk uitgelezen!

Na een 'leestip' in de Tweede Kamer dit boek aangeschaft. Het leest vlot en is zeer interresant. Het boek geeft een uitgebreide uiteenzetting van de diverse drijfveren van rechts radicalen terwijl het leest als een spannend verhaal. Zeer informatief om te lezen wat voor theorieën extremen aanhangen om zo ook uitspraken in het huidige politieke debat te kunnen categoriseren.

Het bijna onzichtbaar voorkomen van “far right” ook in Nederland met gedegen onderzoek en duiding.

Radicale rechtsextremistische jongeren zijn te redden, net als ik. Ook na het lezen van deze fantastische, verhelderende inkijk in de wereld van extreem- en radicaal rechts, kom ik tot deze conclusie. Nikki Sterkenburg gaat namelijk zonder politieke bril het gesprek aan met neonazi’s, bezorgde burgers, PVV-stemmers en gestudeerde rassenideologen. Ze laat zien waar de pijnpunten liggen en maakt inzichtelijk wat deze mensen drijft. Het resultaat is een must-read voor iedereen met enige maatschappelijke interesse.

Een betere kijk in het leven van een deel van de samenleving die je liever niet had dat hij bestond kun je je niet wensen. Confronterend, pijnlijk, en hopelijk een leidraad voor hoe we onze kinderen moeten behoeden voor dit soort gedachtegoed.

Ik heb het boek in één ruk uitgelezen. De schrijfstijl pakt je meteen, een zeer makkelijk leesbaar en uiterst informatief actueel boek. Heel knap hoe de schrijfster de essentie heeft weten te halen uit haar vele ontmoetingen over een jarenlange periode en deze plaatst in een overzichtelijke indeling van denkbeelden en menstypen. De zeer verschillende jongens hebben een menselijk gezicht gekregen, ondanks hun denkbeelden. Het is een respectvolle serie portretten geworden die een inkijkje geven in een wereld waar de gemiddelde lezer amper weet van heeft en waarbij de schrijfster kritische noten niet geschuwd heeft.
Het boek geeft een schat aan informatie over de wereld van radicaal en extreem rechts in Nederland en biedt context en samenhang.
Voor een ieder die onze samenleving iets beter wil begrijpen een regelrechte must read.
Voor jongerenwerkers, politie en hulpverlening is dit boek een absolute aanwinst en zeer geschikt als naslagwerk.