Noodlot

Na de vele boeken van weleer die ik voor mijn lijst had moeten lezen was Psyche van Couperus blijven hangen. Lekker klein, zo uit, maar sprookjesachtig mooi. Omdat ik in aanraking kwam met Bas Heijne's enthousiasme over Louis Couperus via zijn boek Angst en schoonheid. Louis Couperus, de mystiek der dingen, bekroond met de P.C. Hooftprijs 2017 begon ik Noodlot te lezen. Ik zelf woonde in Den Haag, vlakbij waar Couperus gewoond heeft en nu woon ik te Scheveningen, waar de voorvaders van mijn man vandaan komen. Ik herinner me een foto van zijn overgrootvader, die met zijn vrouw flaneerde langs de boulevard met een hoge hoed op. Het was een speciale tijd waarin Couperus schreef in Den Haag, waar veel gegoede burgerij woonde, maar ook adel. Er gebeurde ook veel en veel zie je terug in de Haagse cultuur. Daarom vond ik het ook zo leuk om ondergedompeld te worden in het bloemrijke taalgebruik van Couperus, omdat het de oorspronkelijke taal was van 'de Haagse kak'. De taal deed me ook denken aan de boeken van Marten Toonder over heer Ollie en Tom Poes. In veel mooie woorden komt er veel vuiligheid naar boven. Negatieve gevoelens heersten in die tijd ook volop en werden gepresenteerd in een bedje welsprekendheid. Dat vind ik zo grappig. Het onderwerp en het plot zelf is allesbehalve grappig. Behoorlijk zwart, maar heel goed leesbaar in onze tijd van social-media achterklap en gevloek. Invoelbaar ook. De klaploper van toen is de profiteur en oplichter van nu. Echt lezen. Is heel goed! En als je jammergenoeg geen rust kan opbrengen voor wat er onder de wollige woorden nu eigenlijk écht gezegd wordt, dan is het nog een heel goed boek om te lezen.

Ik ben bij 'Noodlot' aangestroomd omdat ik voor Nederlands een boekverslag moest maken van een boek uit 1880-1940 en 'Noodlot' sprak me het meest aan.
Het boek heeft een heel goed verhaal. Het enige wat me soms stoorde is het ouderwetse taalgebruik, maar veel last had ik daar niet van. Het verhaal is echt goed en ik heb er ook geen spijt van dat ik het boek heb gekocht ipv het geleend te hebben bij een bibliotheek ofzoiets dergelijks.

Geschreven bij Lalito Klassiek - Noodlot

Deze korte roman van Couperus verscheen als feuilleton in twee delen en later als roman*- een weg die Couperus vaak bewandelde, want dan kon hij twee maal cashen; van geld had Couperus altijd te weinig - na zijn roman Eline Vere.

Een oude vriend van Frank, Bertie, komt op een avond bij Frank in zijn Londense appartement aankloppen: volkomen berooid is hij en doet een beroep op zijn oude maat. Frank zit goed bij kas en vindt het gezelschap van Bertie eigenlijk wel aangenaam. Hij voelt zich door de uitvreter niet bekocht. Beiden hebben een aangeboren neiging tot melancholie en fatalisme. Daarom verzetten zij hun zinnen en doen een reisje Noorwegen, waar Couperus ook zelf geweest is. Daar, in de bergen en op de fjorden, worden zij begeleid door Henriks Ibsens Spoken**. Frank en Bertie ontmoeten de Engelse Eve. Frank en Eve worden verliefd en willen trouwen. Terug in Londen rijpt bij Bertie het besef dat hij en Frank daarom zullen moeten scheiden. Wanhoop en berekening gaan in Berties geest een bondgenootschap aan. Met een lonkend oog naar het noodlot is Bertie als de intrigant Jago uit Shakespeares Othello, die de hoofdpersoon allerlei venijn en onwaarheden influistert en op zo’n manier dat hem geen blaam treft. Hij suggereert meer dan dat hij boude uitspraken doet. Bertie doet dat om de beurt naar Eve en naar Frank.
Een psychologisch spel ontplooit zich tussen deze drie mensen, die nauw op elkaar betrokken zijn. Ook Eve en Bertie hebben een nauwe band, waarop Frank op zijn beurt jaloers is. Bertie is beurtelings het ‘spook’ maar wordt ook ‘bespookt’. Hij twijfelt tussen Noodlot en Toeval.

Toeval of Noodlot

Alle drie zijn zij bevattelijk voor het concept ‘noodlot’. Dat komt enerzijds door hun gevoeligheid en melancholie, die zij ook met elkaar delen en die zij in elkaar ontdekken waardoor zij nog nauwer op elkaar betrokken raken, anderzijds door wanhoop en niet weten hoe te handelen. In deze zin lijkt de roman een naturalistische: mensen kunnen hun noodlot niet ontsnappen omdat ze niet in staat zijn het lot in eigen hand te nemen.*** Maar anderzijds houden zij vast aan dat noodlot om hun leven toch een richting en zingeving te verschaffen. Toeval of noodlot, vraagt Bertie zich verscheidene malen af, alsof hij niet kan besluiten tussen die twee. Bij ‘toeval’ zou hij zelf handelend moeten optreden; bij ‘noodlot’ kan hij het laten gebeuren. Aanvankelijk treedt hij handelend op en lijkt zijn plannetje a la Jago te lukken, maar later blijkt hij dan toch buiten de waard te hebben gerekend en wordt hij door het noodlot ingehaald. En daarop laat hij gebeuren wat er gebeure.

Homoseksualiteit

In onze tijd zien we in Bertie natuurlijk een homo, verliefd op Frank maar Frank niet op hem. Ik ben daar een beetje ambigue in. Natuurlijk heeft Couperus daaraan gedacht maar of hij dat werkelijk gesuggereerd heeft, vraag ik me af. Couperus was niet open over zijn eigen homoseksualiteit. Deze roman is ook prima te lezen zonder Bertie het etiket ‘homo’ op te plakken, terwijl we dat misschien toch wel in ons achterhoofd kunnen houden. Ingewikkeld? Ja, heel ingewikkeld.
Ingewikkeld en complex is de verhouding tussen deze drie mensen om wie het draait in Noodlot. Ze worden elkaars ‘spoken’ en voltrekken elkaars noodlot.

‘Psychologie’

De beschreven processen over ‘psychologie’ en emoties zijn enerzijds een beetje ouderwets, onder andere vanwege de grote fijngevoeligheid van elk van deze personages - je hebt toch hier en daar de neiging om te roepen: kom op, jongens en meisje, maak er nu eens iets van -. Maar anderzijds schrijft Couperus, net als Ibsen overigens, het wel heel mooi, gedetailleerd en overtuigend op. Verrassingen zijn er genoeg in dit boek, net als in Eline Vere. Vrolijk word je er niet van en ik was als puber best ontdaan door de gebeurtenissen in Eline Vere; Noodlot las ik pas geleden voor het eerst.

Deze roman is het beslist nog waard gelezen te worden in deze tijd. Gewoon doen!

Zeker een aanrader. En het leest erg fijn.

Geschreven bij Noodlot

Ontzettend oud boek, in oud Nederlandsch geschreven. Leuk voor de afwisseling

Geschreven bij Lalito Klassiek - Noodlot

Makkelijk zo

Mooie klassieker. Echt een aanrader!

Mooi product!

Erg mooi, boven verwachting eerlijk gezegd!