Onafhankelijke mensen

Geschreven bij Onafhankelijke Mensen

Door mijn liefde voor de Scandinavische literatuur kwam ik via Astrid Lindgren, Selma Lagerloff, Gulbranssen en nog een hele reeks anderen terecht bij de IJslandse schrijver Halldor Laxness. Niet zo bekend misschien, maar hij ontving wel in 1955 de Nobelprijs voor de literatuur. "Onafhankelijke Mensen"behoort tot de mooiste boeken die ik ooit heb gelezen. Het verhaal speelt zich af in IJsland tijdens de eerste decennia van de vorige eeuw en het vertelt het levensverhaal-voor een deel- van de schapenboer Bjart. Na vroeger in dienst te zijn geweest van een grootgrondbezitter, heeft hij nu eindelijk zijn eigen schapen en land kunnen aanschaffen, zodat hij "onafhankelijk"is, en dat wil hij ook blijven. Dit boek bevat alles wat een goed boek m.i. moet hebben:prachtige natuurbeschrijvingen, afgewisseld met interessante feiten over de geschiedenis. En wij zijn toeschouwers van het gezin van Bjart, wij zien de offers die zij moeten brengen, hun voorspoed en tegenspoed, vreugde en verdriet, geboorte , ziekte en dood. Daarbij steenkoude en donkere winters en een vaak veel te nat voorjaar en een hele korte zomer. Graan en zoute vis eten zij en vaak niet eens genoeg.Maar Bjart is ondanks zijn hardheid een liefdevol persoon. Daar gaat het ook over, hoe deze mensen met elkaar leven en van elkaar houden in een heel klein huis, eigenlijk een stal met een zolderverdieping.En natuurlijk gaan de schapen voor alles. Dat was afzien en daar kunnen wij nog veel van leren.

Geschreven bij Onafhankelijke Mensen

Het is werkelijk een prachtig boek, waarbij je je bijna op IJsland waant. De sfeer is prima neergezet en ook de dilemma's waar Bjart van he zomerhuis mee te maken heeft, kun je je helemaal in meeleven. En dat allemaal op een prettig leesbare manier. Voor mij zijn deze boeken vooral voorpret, aangezien ik naar IJsland op vakantie ga.

Geschreven bij Onafhankelijke Mensen

Wie had gedacht dat uit IJsland's nevelige ijsdampen een wereldkunstenaar als Laxness zou opstijgen! Ik tot voor kort niet, terwijl het hier toch een Nobelprijswinnaar betreft. 'Onafhankelijke mensen' is een tijdloos verhaal, hoezeer het zich ook voltrekt aan het eind van de 19e eeuw en begin 20e eeuw. Hoofdpersoon is boer Bjart, die met ruige knuist en eenkennige wil zijn daglonerbestaan opgeeft om een eigen boerenbedrijf te starten. Twee vrouwen schenken hem kroost: een onechte dochter en zoons. Geschilderd wordt het harde bestaan van de keuterboer, in een taal die één is met de stugheid van het bestaan. Ongeëvenaard zijn de opgetekende gesprekken tussen de buurtbewoners, bij tijd en wijle zo absurdistisch als de beste tweegesprekken tussen Don Quichot van la Mancha en zijn knecht. En ín de ijzige onbarmhartigheid van het boerenbestaan komen de ontluikende gevoelens van de dochter aan bod, zo aandoenlijk en liefdevol geschilderd, dat de lezer zich levendig kan voorstellen hoe de stugge Bjart - gedurende zijn werk immer in star rijm dichtend - haar als zijn bloem bestempelt. De rauwheid van klimaat en land wordt overtroffen door de alomtegenwoordige almacht van kooplui, bankwezen, en ambtenarij, die de bedelstaf paraat houden voor alle onafhankelijke mensen. Ijsland: here we come!

Geschreven bij Onafhankelijke Mensen

Een van de beste boeken ooit, vergelijkbaar met de toverberg, oorlog en vrede en andere klassieken. De worsteling van deze keuterboer doen je de rillingen over je rug lopen en je gaat op zoek naar alle dekbedden in het huis om het maar weer warm te krijgen.

Geschreven bij Onafhankelijke mensen

Verzot op de Noordel. landen en hun oogverblindende schoonheid, aan dit boek begonnen.
Niet verder gekomen dan de eerste honderd bladzijden.
Laxness toont ons een wereld uit het verleden, van ontberingen en soberheid.
Hier en daar proef je ook humor, kan hij op een leuke manier een persoon of situatie beschrijven, maar er gebeurt weinig, hier en daar een droevige gebeurtenis of feest, voor de rest sappelende mensen en
schrijnende levensomstandigheden.

Qua rolverdeling komen de vrouwen er bekaaid af.
Ijsland is bij uitstek het land waar al vanaf de vroege Oudheid vrouwen zelfstandige, mondige wezens waren met recht op eigen land en bezit (in Ned. pas in de 50-er jaren vorige eeuw!), maar op het boerenland van Laxness is daar niks van te merken. Waar is het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen in dit boek gebleven? en
de vrouwelijke lijn binnen families, die altijd de basis van de samenleving waren, eeuw na eeuw? Vrouwen die hun eigen boerenbedrijf hadden, zélf hun eigen land bewerkten, de ruggengraat van IJsland.

De sfeer van het boek is archaÏsch en statisch en kan niet een dik boek lang mijn aandacht
houden, daarvoor is het te eentonig en te eenzijdig mannelijk. Het vasthouden aan zijn moeizaam verworven zelfstandigheid van de hoofdpersoon is een goed gegeven, maar dit thema wordt zo eindeloos herhaald, dat het saai wordt.
De sfeer van het boek is mooi en uniek.

Wie had gedacht dat uit IJsland's nevelige ijsdampen een wereldkunstenaar als Laxness zou opstijgen! Ik tot voor kort niet, terwijl het hier toch een nobelprijswinnaar betreft. 'Onafhankelijke mensen' is een tijdloos verhaal, hoezeer het zich ook voltrekt aan het eind van de 19e eeuw en begin 20e eeuw. Hoofdpersoon is boer Bjart, die met ruige knuist en eenkennige wil zijn daglonersbestaan opgeeft om een eigen boerenbedrijf te starten. Twee vrouwen schenken hem kroost, een onechte dochter en zoons. Geschilderd wordt het harde bestaan van de keuterboer, in een taal die één is met de stugheid van het bestaan. En ín die ijzige onbarmhartigheid komen de ontluikende gevoelens van de dochter aan bod, zo aandoenlijk en liefdevol geschilderd, dat de lezer zich levendig kan voorstellen hoe de stugge Bjart - gedurende zijn werk immer dichtend - haar als zijn bloem beschouwt. De rauwheid van klimaat en land wordt overtroffen door de alomtegenwoordige almacht van kooplui, bankwezen, en ambtenarij, die de bedelstaf paraat houden voor alle onafhankelijke mensen. Zónder hier verder in details te willen treden: lézen dit boek!
Mars van Leent.

Geschreven bij Onafhankelijke mensen

"Onafhankelijke mensen" is het derde werk dat ik van Halldór Laxness lees, en deze auteur blijft mij in stijgende mate verbazen, overdonderen, aangrijpen, amuseren en ontroeren. Nadat ik eerder al "De klok van IJsland" met vier en "Salka Valka" heel overtuigd met vijf sterren bekroonde, dacht ik het beste van deze schrijver wel gehad te hebben, maar "Onafhankelijke mensen" heeft mij alweer met verstomming geslagen...

IJsland, begin 20ste eeuw... Bjart is een schaapherder met een droom: hij wil van niemand afhankelijk zijn. Na 18 jaar knechtschap bij heer van Buitenroodmoeras, kan hij eindelijk zijn eigen bedrijfje opstarten: hij verwerft een klein huisje − een krot eigenlijk, maar hij doopt het wel 'Het Zomerhuis − met een lapje grond, en hij heeft zich een bescheiden kudde schapen bijeen kunnen sparen. Op een wat listige wijze weet hij een vrouw bij zich in huis te halen, en hij is vastbesloten om nu geheel onafhankelijk door het leven te gaan. Maar een schier eindeloze reeks tegenslagen wordt zijn deel... Zijn vrouw sterft bij de bevalling van een dochter die niet eens de zijne is. Zijn tweede vrouw schenkt hem de zo gewenste zoon die zijn opvolger moet worden, maar een nietsnut blijkt te zijn. Zijn schapen worden getroffen door alle mogelijke ziektes of worden moedwillig afgeslacht. Hij verliest ook zijn tweede vrouw, en van de zeven kinderen die zij hem schenkt blijven er maar drie in leven. Asta Sollilja, de onechte dochter waar hij zielsveel van houdt − hij noemt haar zijn levensbloem − raakt ongehuwd zwanger en krijgt er tbc bovenop. Een financiële onoplettendheid zal hem uiteindelijk op de knieën krijgen: hij gaat failliet en moet opnieuw in ellende leven, alleen nog bijgestaan door de dan al doodzieke Asta. Maar Bjart houdt zelfs dan het hoofd nog opgeheven...

Deze samenvatting wekt ongetwijfeld de indruk dat "Onafhankelijke mensen" een zwaarmoedige en neerslachtige vertelling is, maar dat is slechts een misleiding. Het verhaal is in een luchtige toon geschreven, en doorspekt van de soms satirische maar meestal erg cynische alomtegenwoordige humor die zo typisch is voor het werk van deze auteur. Wat er ook gebeurt of wat hem ook overkomt, Bjart blijft op een bijna aandoenlijke manier onverzettelijk in zijn optimisme en laat zich niet breken: hij is allesbehalve een meelijwekkend figuur. Net zoals in de hierboven genoemde werken van deze auteur, staat ook in deze familieroman de eenzame overlevingsstrijd van de enkeling centraal. Alweer is de term 'contrast' kenmerkend voor deze roman: alle mogelijke ellende, tegenslagen en rampspoed aan de ene kant, en aan de andere het koppige, onwrikbare optimisme dat het slachtoffer van al die miserie daar tegenover stelt... Laxness speelt op meesterlijke wijze en liefdevol met contrasten.

In zijn nawoord bij dit boek schrijft vertaler Marcel Otten dat "Onafhankelijke mensen" niet meer is dan 'een verhaal over een keuterboer en zijn schapen', en in wezen is dat ook zo. De schapen − die voor zijn broodwinning zorgen − staan symbool voor Bjarts garantie op zelfstandigheid, en hij is bereid daar alles voor op te offeren. Zijn koppig individualisme kost hem vrouwen en kinderen, maar dan nog blijft hij rotsvast geloven in de waarde van het onafhankelijke leven. De sociale ondertoon is duidelijk: de roman is een aanklacht tegen het blinde en compromisloze nastreven van bezit. Laxness schreef deze roman in 1934/35, een periode in zijn leven waarin hij uitgesproken socialistische/communistische sympathieën koesterde, maar moraliserend of belerend is dit boek zeker niet.

Ik kan niet precies bepalen wat mij zo aantrekt in de boeken van Laxness. Ze moeten met enige verscherpte aandacht gelezen worden, want bijvoorbeeld schrikt hij er niet voor terug volzinnen van een halve bladzijde te construeren, en daar lees je niet zomaar even vluchtig overheen. En toch blijf ik ieder woord en iedere zin savoureren als ware het chocoladepudding.

Het is een boek dat je in een periode moet lezen waarin je hoofd leeg is, je moet er de tijd voor nemen en vooral géén aktie verwachten. Neem je er de tijd en rust voor, dan is het een ronduit prachtig boek, vooral als je interesse hebt in het harde boerenbestaan van begin 20e eeuw in IJsland. Na lezing blijven de hoofdpersonen nog lang door je hoofd spelen, het is een boek waar je nog vaak aan terugdenkt. En afgezien van het menselijk drama in dit boek is het - hoe is het mogelijk! - een juist in deze tijd superactueel boek: moet je al je vertrouwen in de bank stellen??? Dacht het niet, denkt de hoofdpersoon, en als hij dan uiteindelijk toch een beetje die kant uitgaat, komt hij er gauw achter waarom dat ook alweer niet goed aanvoelde... Eigenlijk verplichte kost voor elke hedendaagse bankdirecteur!

Geschreven bij Onafhankelijke mensen

Onafhankenlijke mensen gaat over een idealistische boer, die ondanks alles blijft strijden om een zelfstandige schapenboer te zijn.
Laxness heeft een meeslepende en ontroerende manier van schrijven. Het prachtige Ijsland gaat door het lezen van dit boek leven. Knap is de humorvolle schrijfwijze en de verbinding met oude-Ijslandse mythen.

Geschreven bij Onafhankelijke mensen

Wie had gedacht dat uit IJsland's nevelige ijsdampen een wereldkunstenaar als Laxness zou opstijgen! Ik tot voor kort niet, terwijl het hier toch een nobelprijswinnaar betreft. 'Onafhankelijke mensen' is een tijdloos verhaal, hoezeer het zich ook voltrekt aan het eind van de 19e eeuw en begin 20e eeuw. Hoofdpersoon is boer Bjart, die met ruige knuist en eenkennige wil zijn daglonersbestaan opgeeft om een eigen boerenbedrijf te starten. Twee vrouwen schenken hem kroost, een onechte dochter en zoons. Geschilderd wordt het harde bestaan van de keuterboer, in een taal die één is met de stugheid van het bestaan. En ín die ijzige onbarmhartigheid komen de ontluikende gevoelens van de dochter aan bod, zo aandoenlijk en liefdevol geschilderd, dat de lezer zich levendig kan voorstellen hoe de stugge Bjart - gedurende zijn werk immer dichtend - haar als zijn bloem beschouwt. De rauwheid van klimaat en land wordt overtroffen door de alomtegenwoordige almacht van kooplui, bankwezen, en ambtenarij, die de bedelstaf paraat houden voor alle onafhankelijke mensen. Zónder hier verder in details te willen treden: lézen dit boek!
Mars van Leent.