Tuinen van overvloed permacultuur als inspiratie voor een duurzaam leven op aarde

Zoals F. de Waard duidelijk maakt in de inleiding van 'Tuinen van Overvloed' (hierna TvO), het eerste Nederlandstalig boek over permacultuur, is deze aanpak “geen handjevol techniekjes voor de tuin”. Dat is niet verbazingwekkend aangezien permacultuur niets meer of minder is dan “de leer van de samenhang van het leven”. Om zo’n leer te introduceren in een land is een geen gemakkelijke opgave. Het doel van de Waard is o.a. om de lezers wakker te schudden en ze zo ver te krijgen dat ze “in de taal van de ecologie gaan dromen”.

Toen ik het boek in handen kreeg tien jaar geleden gaf het mij veel plezier omdat het inzicht gaf in de permacultuur, een visie waarover ik toen niets wist. Het heeft ideeën die ik wel had, maar niet goed kon verwoorden, zwart op wit gezet en daarbij vele aspecten van onze relatie met de natuur, waar ik niet over nagedacht had, toegevoegd in een geïntegreerde visie en handeling. De opzet van het boek, waardoor de elementen van de permacultuur weerspiegeld worden in de structuur van de hoofdstukken (wortels, stam, takken, bladeren, vruchten, zaad), vond ik mooi coherent.

Bovendien was het fijn dat het in het Nederlands was geschreven. Engels is mijn moedertaal maar Nederland is mijn geadopteerd land. Het baart mij zorgen dat innovaties in Nederland altijd in het Engels binnenkomen met een Angelsaksische achtergrond muziek.

De recensies die op deze (Bol.com) lijst staan geven aan dat de leer ambities van de schrijver verschillende reacties hebben opgewekt.

Voor een flink aantal lezers kwam het boek op het juiste moment in hun leven. Voor hen was het denkraam, gepresenteerd in de principes van de permacultuur, een stimulans om anders over de natuur te gaan denken en soms zelfs een aanzet om hun leven te veranderen. Dat was het niet om het moment van het lezen voor mij maar ik nam het gedachtengoed mee in mijn zorgen over ons milieu en denken over wat eraan te doen valt.

Andere lezers waren op het moment dat ze in aanraking kwamen met het boek nog niet aan de boodschap toe. Die vinden het boek ‘te theoretisch’ en niet ‘praktisch genoeg’, een typisch Nederlandse houding tegenover iets dat onbekend is.

Het is opmerkelijk dat de recensies positiever worden in de loop der jaren. Zoals sommige lezers schrijven was TvO, de ‘tijd ver vooruit’. Het zou kunnen zijn dat de meer recente reacties allemaal positief zijn omdat permacultuur als begrip inmiddels ingeburgerd is en dus zijn lezers, als ze aan TvO beginnen, al beter in staat om de principiële aspecten te waarderen.

Nu hebben Nederlanders een praktische inslag en dat is mooi. Immers, de steeds sneller worden synergie van negatieve ecologisch en klimaat dreigingen eist dat men holistisch en ontwerpend te werk gaat bij het zoeken naar oplossingen.

Een kader zoals uitgezet in TvO is daarbij, in mijn ogen, onontbeerlijk. Het zou een goed idee zijn om dit boek op digitale sites over permacultuur een prominente plaats te geven omdat het juist de nadruk legt op die principes van permacultuur die mensen zich eigen kunnen maken. Met het internaliseren van de Waards benadering kunnen wij, hoe divers wij dan ook zijn, elkaar vinden in het samen opbouwen van weerstand tegen de komende klimaat storingen en ecologische achteruitgang.

Ik had iets andere verwachtingen van dit boek. Ik had meer een praktisch tuinboek verwacht, een doe-boek, en wat minder theorie over permacultuur en de toepassing daarvan, bijvoorbeeld ook in de stad. Er staan wel een aantal tuiniertips in, maar er is meer nodig dan dit boek alleen als je de principes van permacultuur wilt toepassen in je tuin, zeker als je net met een moestuin wilt beginnen.
Al bij al ben ik blij dat ik het gelezen heb, want ik vond een aantal dingen wel interessant en verhelderend, bijvoorbeeld de uitleg over onkruid en dat de bodem van nature bedekt 'wil' zijn. Daardoor krijg je toch een andere kijk op de dingen.

Erg veel niet terzake doende theorie, misschien interessant voor iemand die permacultuur in theorie wil leren kennen en er verder niet veel mee doen wil.
Ik had gehoopt eindelijk eens een boek te lezen waar ik in de praktijk iets aan heb. Vooral wat betreft de moestuin geen nieuws onder de zon, achterhaalde methodes zoals bier in een schoteltje voor de slakken zodat ze verdrinken. Voor mijn gevoel niet echt een vorm van samenwerking met de natuur. De foto's achterin zijn mooi, maar ook hier geen enkele praktische uitleg zoals hoe in die overvloed van planten de looppaden zijn gemaakt.
Jammer, een gemiste kans om mensen over de streep te krijgen om eens een vorm van permacultuur toe te passen.

Dit prachtige en inspirerende boek begint met een inleiding in ‘hoe de wereld werkt’ en slaat dan de brug naar de ‘permanent culture’ (permacultuur) ontwerpfilosofie. Ondertitel van het boek is niet voor niks: ‘permacultuur als inspiratie voor een duurzaam leven op aarde’.

Als je wil leren systeemdenken door te oefenen in de natuur, vanuit de wens om als mens veel meer in verbinding te staan met de natuur en de natuur in staat te stellen om haar overvloed weer ten diensten te stellen van de mens, dan wordt dit boek jouw bijbel.

Fransjan schrijft op een niet-aanvallende, liefdevolle wijze over de manier waarop wij als mensen nu met de aarde omgaan en hoe onlogisch dat eigenlijk is. Als we niet tegen universele waarheden in zouden werken, maar daar juist in mee zouden bewegen, zouden we zoveel meer voor elkaar krijgen. Waarheden als:

‘dat alles een is, dat alle vormen die ooit bestaan hebben, die nu bestaan en die nog zullen bestaan, voortkomen uit een en dezelfde bron’
dat wij als mensen ‘onderdeel zijn van de natuur en er niet boven staan’
dat ‘alles verandert en voortdurend in beweging is, alles is permanent bezig zich te vernieuwen, alles stroomt’

Als we dat zouden doen dan verdwijnt de economie waarin schaarste regeert. De natuur is overvloedig. Het is aan ons om daar niet tegenin te werken maar juist aan mee te werken.

De permacultuur vertaalt deze waarheden in ontwerpprincipes, waarbij Fransjan de lezer aanmoedigt om die principes niet slechts uit het hoofd te leren, maar deze te ondervinden en te ontdekken door te doen en daarvan te leren.

Fransjan vergeet niet enkele belangrijke aspecten uit de systeemtheorie toe te lichten (elementen, relaties, randen, inputs en outputs, structuur en functie, synergie), alvorens hij de 10 ontwerpprincipes van de permacultuur beschrijft. Het gaat om:

Het creëren van relaties door plaatsing van elementen.
Het zorgdragen voor meerdere functies per element.
Het zorgdragen dat meerdere elementen voor belangrijke functies zorgen
Het werken met ruimtelijke relaties in zones, sectoren en hoogtes.
Het besef van tijdsrelaties en successie
Het werken met biologische hulpbronnen
Het organiseren van kringlopen van energie
Het zorgdragen voor diversiteit in polyculturen
Het benutten van randen en grensvlakken
Het werken vanuit de menselijke maat

Hoewel deze principes enigszins abstract zouden kunnen klinken, zijn ze juist heel praktisch en zorgen ze er samen voor, dat wij mensen in overvloedig voedsel kunnen voorzien, zonder dat we daar heel hard voor hoeven werken en zonder dat dit ten koste gaat van al het andere leven op aarde. Eerder het tegenovergestelde: de mens is onderdeel van natuurlijke cycli en draagt daar zijn steentje aan bij. De rest regelt de natuur.

Mooi boek maar door de uitleg en het steeds maar terugdenken in systemen en vakjes wordt het boek soms heel moeilijk om lezen. Ik zit nu halfweg en hoop dat ik nog veel praktische tips zal lezen...

'Tuinen van overvloed' van Fransje de Waard vind ik een inspirerend boek. Er staan veel bruikbare, praktische ideeën in voor het zelf aan de slag gaan met permacultuur en het begrip wordt goed uitgelegd. De persoonlijke betrokkenheid van de schrijfster die uit het boek spreekt, vind ik wel mooi. Verder herken ik in dit boek veel van mijn eigen ideeën. Heerlijk boek om te lezen dus!

Schrijfstijl is te saai. Permacultuur is een zeer interessant onderwerp maar na 1 hoofdstuk had ik het al helemaal gehad met dit boek en als dit boek mijn enige contact met permacultuur was zou ik er nooit aan beginnen.

Heel informatief, een eye-opener

Met de kennis van nu kan ik zeggen: je was je tijd toen al ver vooruit. Dat ben je nog steeds. Prachtig boek, geweldig werk. Er is meer dan ooit werk aan de winkel om de ecologische en sociale balans in de wereld om ons heen te herstellen. Praktische tips kunnen we daarbij uitstekend gebruiken, veel dank daarvoor.

De Waard beschrijft fundamentele grondgedachten en van daaruit basisprincipes voor duurzaam handelen. Het is een belangrijke bron van inspiratie voor je tuin of voor het opdoen van ideeën om op een andere manier in ons voedsel te voorzien. De principes zijn zelfs van toepassing op alle levende systemen. Dus wie bereid is een vertaalslag te maken van de voorbeelden over tuinen of landbouw naar zijn eigen werkveld, kan op veel meer fronten overvloed bereiken!