Op zoek naar Esmir

Ik las eerder het artikel van juni 2020 in de Trouw en zag de foto van dat prachtige ondeugende jong en las over hoe hij was en ik dacht aan mijn ondeugende ook nieuwsgierige en avontuurlijke kleinzoon die wel alle mogelijkheden had en heeft om zich te ontplooien. Het was die gelijkenis met mijn kleinzoon die me de volle omvang van de tragedie deed voelen en ik heb er bij zitten janken van machteloosheid.
Het enige dat ik kan doen is met dit boek de nagedachtenis aan Esmir levend te houden.

Dank Nick Teunissen voor het optekenen van het verhaal van de zoektocht naar wie Esmir was en in welke levens hij op allerlei manieren een plaats heeft gehad. De betrokkenheid die veel veteranen nog steeds hebben bij Bosnië wordt daarnaast ook mooi in beeld gebracht. In een keer uitgelezen.

‘Een evenwichtig verhaal over de geliefden die zij zijn verloren, zijn wij moreel aan hen en aan Bosnië verplicht.’ Auteur Nick Teunissen schrijft het in het voorwoord. Om vervolgens de daad bij het woord te voegen in een non-fictienovelle die ontroert.

‘Op zoek naar Esmir’ schetst de levens van enkele jongeren in Srebrenica, waarbij het lot bepaalde of ze de genocide wel of niet zouden overleven. Daarbij overstijgt de auteur de grens van leven en dood, door een natuurgetrouw portret neer te zetten van Esmir. Zijn moeder verliest hem en haar persoonlijke bezittingen in 1995. Vorig jaar krijgt ze – dank aan Teunissen en zijn netwerk – voor het eerst sinds de gruweldaden een foto van hem onder ogen. Ze drukt hem tegen haar borst aan als een knuffel. Ze kan niet stoppen met huilen. En ook deze lezer houdt het niet droog.

Het is een bijzondere gave als een verteller zich met hart en ziel met iedereen kan verbinden. Teunissen beheerst deze magie. De levensverhalen die hij optekent stromen. Ook bijzonder: de royalty’s van dit literaire debuut vloeien naar een welgekozen doel. Teunissen schenkt ze aan een Bosnische organisatie die jongeren steunt bij hun opleiding.

Overigens krijgt Esmir tijdens de zoektocht niet alleen zijn gezicht terug. Het boek laat hem ook spreken. In drie talen verschenen, is het daarmee Esmir die hier de wereld toont dat een volk en cultuur nimmer kunnen worden uitgewist. Zijn geest en die van andere ontvallen zonen van Srebrenica zijn onaantastbaar en onsterfelijk, bewijst deze novelle.

Een filmisch relaas met voortdurend wisselende camerastandpunten, fragmentarisch zo je wilt, van een adembenemende zoektocht naar het verhaal achter de foto van Esmir. In één keer de 136 pagina's uitgelezen op deze novembergrijze zaterdagmiddag in juli. Het hadden er wat mij betreft een paar honderd meer mogen zijn. In zijn theaterstuk 'Enkeltje Hollandija' heb ik de trauma's van Ismir in Sarajevo gezien. In 'Op zoek naar Esmir' haalt Nick Theunissen die van Srebrenica beeldend naar voren. Geschiedenissen die we nooit mogen vergeten. Ik word er opnieuw nieuwsgierig van. Wat is daar toen onder onze ogen gebeurt? Hoe dan? Ik zou nog veel meer willen lezen over de personen uit dit boek met elk hun eigen verhaal, hun eigen gezichtspunt. Dank Nick voor het optekenen hiervan. Maarten Smit