Viktor roman

Viktor. Door Judith Fanto.

Ik zag dit boek overal voorbij komen. Zo vaak dat ik er nieuwsgierig naar werd en het ook wou lezen. Blij dat ik het gedaan heb; ik heb zo veel bijgeleerd.

In Viktor wordt het verhaal verteld van de welgestelde Weens-Joodse familie Rosenbaum, vanaf 1914 tot het heden (1995).
We volgen Viktor en zijn familie toen en Geertje die op zoek gaat naar haar Joodse roots, nu. In het begin is het wat wennen want het boek bevat geen tijdsaanduiding en per hoofdstuk wisselen we tussen toen en nu. Maar eens je in het verhaal zit kan je niet stoppen met lezen.

Dit is geen zoveelste oorlogsverhaal. Dit is wel het verhaal van mensen wiens leven zo ingrijpend veranderd dat het generaties later nog steeds een levendig probleem vormt. Mensen die worstelen met hun identiteit en, hoewel het in feite niet langer nodig is, blijven onderduiken. Woorden blijven taboe, over doodsoorzaken mag niet gesproken worden en over Viktor valt er amper een goed woord. Terwijl hij toch de held van de familie is, blijkt later.

Het knappe is dat dit geen verzonnen verhaal over echte feiten is. Viktor is het verhaal van Geertjes (Judiths) eigen familie. Dat maakt het des te schrijnender (wegens waargebeurd) en des te knapper (omdat boeiend over je eigen leven schrijven zeer moeilijk is).

Dit is een boek dat iedereen moet lezen. Omdat het een andere kijk geeft op de geschiedenis die te weinig aan bod komt. Omdat het eigenlijk een waarschuwing is voor een wereld die zo maar weer zou kunnen ontstaan. En omdat het op allerlei vlakken doet denken aan de wereld waarin wij nu al enkele maanden leven. Het doet je nadenken over goed en kwaad, het al dan niet volgen van (soms absurde) regels en de moed hebben om op te staan als er onrecht voor je ogen plaatsvind. Je begint na te denken over hoe jij zou reageren als je bijvoorbeeld in Viktor zijn schoenen had gestaan. Aan welke kant van de lijn zou jij je bevinden?

Fanto speelt het klaar om je te onderwijzen, je hoofd en hart te beroeren en je even helemaal weg van de wereld te laten zijn. Knap voor een debuut, benieuwd naar haar volgende boek.

Ook al ziet niemand dat zo is Viktor een held. Zijn geschiedenis en die van Viktor's Weense familie wordt in de jaren negentig uitgeplozen door Judith. Ze komt tot ontstellende ontdekkingen die haar identiteit zullen vormgeven.
Dit boek leest als een razende en is overladen met prachtige zinnen. Het heeft een sterke dynamiek die afwisselt tussen heden en verleden, humor en denkvermogen. Viktor zet zo'n hoge standaard dat dit boek zomaar het beste debuut van 2020 zal worden.

Deze roman is betoverd mooi, met Viktor als ondergewaardeerde held, met Geertje die haar eigen ‘ik’ vormt wanneer ze dieper graaft in de Weense familie. Dit is een debuut dat kan tellen, eentje om rekening mee te houden. Vijf sterren, meer dan verdiend.

Een bijzonder verhaal over een Joodse familie in Wenen, voor een deel kan vluchten voor de Nazi’s. Na een onderduik in België komen ze in Nederland terecht, vanuit historisch perspectief en vanuit het heden wordt hun leven beschreven.

Geschreven bij Viktor

‘Onze familie mocht dan Joods zijn, maar dat merkte je nergens aan,’ benadrukt Judith Fanto (1969) aan het begin van haar doeltreffende debuutroman Viktor. De relieken in huis – de negenarmige chanoekia, de Estherrol en de sidoerim – worden gezien als niets meer dan toevallige erfenissen van de Weens-Joodse familie Rosenbaum die tijdens de Tweede Wereldoorlog van Oostenrijk naar Nederland vluchtte. ‘Hoewel ik me er al vroeg van bewust was dat wij Joods waren, begreep ik niet wat het betekende,’ gaat Fanto verder. En zo begint het verhaal van Fanto’s alter ego Geertje van den Berg, die tijdens haar studententijd in Nijmegen stiekem de familiearchieven induikt en haar ouders de stuipen op het lijf jaagt door ‘Joods te gaan doen’.

Fanto wisselt in Viktor twee verhaallijnen af. Het verhaal over Geertje – die later in het boek niet onwillekeurig Judith zal heten – speelt zich af in het studentikoze Nijmegen van 1994. Als tweedegeneratie oorlogsgetroffene wil zij uitzoeken waarom haar familie altijd zo geheimzinnig heeft gedaan over hun Joodse identiteit. Ze sluit zich aan bij de joodse gemeente in Nijmegen, waar ze voor het eerst in haar leven echt in contact komt met de Joodse religie en spijswetten. Ondertussen speurt ze in het geheim haar grootmoeders zolder af op zoek naar bruikbare documenten met waardevolle informatie over haar Joodse familieleden.

De tweede verhaallijn situeert Fanto rondom de familie Rosenbaum. In het Wenen van 1938 grijpt Hitler op dat moment de macht. Onder leiding van de SS krijgt de familie steeds meer te maken met Jodenhaat. Fanto richt haar aandacht in het bijzonder op de rebelse Viktor Rosenbaum. De jongeman wordt beschouwd als het zwarte schaap van de familie door zijn rokkenjagerij en kortstondige baantjes. Hij is een schande voor de intellectuele Rosenbaums, die studeren, goede banen hebben en (het liefst) naar Gustav Mahler luisteren. Maar Viktor heeft lak aan regels en autoriteit. Daar staat tegenover dat hij voor zijn dierbaren door het vuur gaat. Tijdens de Anschluss is hij dan ook degene die de familie Rosenbaum met zijn vastberaden vindingrijkheid helpt te vluchten.

Fanto baseerde Viktor op de waargebeurde familiegeschiedenis van haar eigen Weens-Joodse familie. De twee verhaallijnen komen samen in oudoom Viktor, aan wie de familie uiteindelijk veel te danken heeft. Het debuut is in zekere zin een ode aan hem en aan familiebanden in het algemeen. Viktor hanteert daarnaast thema’s als identiteit, het gevoel van thuishoren, liefde en vriendschap. Het boek bevat krantenstukken en een gruwelijk verslag van de deportatie naar een vernietigingskamp. Deze doen het waarheidsgehalte van deze verrassende debuutroman omhoogschieten.

Ook niet geheel onbelangrijk: Fanto hanteert van begin tot eind een vlotte schrijfstijl waardoor dit ingrijpende familieportret wegleest als een historische roman. Het is bovendien aardig hoe Fanto familiefavoriet Mahler subtiel in de opbouw van haar boek laat resoneren, zoals het verhaal dat na de laatste bladzijde ook nog even in het hoofd van de lezer doet.

*Deze recensie van "Viktor" is ook te lezen op Hebban en elineschrijfthier.nl

Zo een boek dat je niet weg wilt leggen.
Of uit wilt hebben. Het verhaal gaat onder mijn huid zitten op meerdere manieren: de verhaallijnen zelf, maar zeker ook de wijze inzichten die er in geweven zijn en mij tijdens en na t lezen bezig hielden. Levensvragen over familiebanden en persoonlijkheidsontwikkeling. Spannend ook, grappig en nuchter, lief en wijs en eerlijk, wat een prachtige combinatie. Heerlijke schrijfstijl en mooie opbouw.

Wat een fantastisch debuut heeft Judith Fanto met dit verhaal geschreven. Een ode aan de Joodse gemeenschap. Met een humorvolle, boeiende, ietwat simpele maar vooral respectvolle schrijfstijl weet ze de erbarmelijke omstandigheden van een familie te beschrijven tijdens de opkomst van Hitler. De impact die de overname van de Duitsers heeft is schrijnend weergegeven en de moed, wanhoop maar vooral de overlevingskracht spat van elke bladzijde. Veel kom je te weten over de Joden onderling, hun gebruiken maar ook hun angsten en wensen. Door het aaneenrijgen van de verhalen in het verleden met het heden is duidelijk geworden waarom een generatie van nu nog steeds kan vechten tegen de verschrikkingen van toen. De worstelingen met je ware identiteit, levensvragen en familiebanden, alles komt ruim en duidelijk afgewerkt aan bod.
Dit is niet zomaar een verhaal uit de oorlog die begint met een ontdekking op zolder waarbij een zoektocht begint naar het verleden door de hoofdpersoon. Dit is het ware verhaal van de schrijfster Judith Fanto (lees Geertje) zelf, wat op een sublieme wijze beschreven is. Het boek zet je ook aan het denken; want wat zou jouw keuze zijn in een periode van angst en overheersing? Misschien is dit verhaal wel actueler dan de bedoeling is geweest. Het is in ieder geval een boek wat je in je hart sluit en daarom ten zeerste aan te raden is.

In deze complete roman vind je alles. Vlot geschreven met humor, de nodige wijsheden, ook nog spannend en ontroerend. Je wordt volledig meegezogen in de 2 verhaallijnen die goed en logisch op elkaar aansluiten. Door het interessante perspectief - het volwassen worden van de hoofdpersoon, dat op zo’n grappige manier wordt beschreven - vergeet je bijna dat dit boek ook vooral over antisemitisme gaat. Een absolute aanrader!

Judith Fanto beschrijft op weergaloze wijze met vlijmscherpe humor de zoektocht naar haar (Joodse) identiteit. Het heden wordt prachtig afgewisseld met het verleden, waardoor we als lezer langzaamaan zicht krijgen op de achterliggende familie tragedie en een familie geheim.
Een pageturner eerste klas!

Met veel ironische humor haalt zowel de schrijver als verteller Geertje/Judith flink de bezem door een kast vol skeletten. Ik ben diep onder de indruk en heb een groot ontzag voor het getoonde respect naar de zachtmoedige, rechtvaardige mens toe, die zwakken ten koste van alles vanzelfsprekend beschermt en hulp biedt aan mens en dier in nood. Wat een meesterwerk! Ik beschouw het als een genre overstijgend verhaal, ook al leest het schijnbaar als een spannende zoektocht naar het helder krijgen van identiteit.