We moeten spelen wat onderwijs aan een verkenning van onze natuur heeft

‘Dit is geen academische publicatie, daar gelden immers andere spelregels.' Zo begint psycholoog en motivatieonderzoeker Rob Martens zijn boek 'we moeten spelen'. In plaats daarvan gunde hij zichzelf als auteur de vrijheid van een playful mind. Het gevolg: een boek over spelen en leren, geschreven als een verwondertocht door verschillende onderzoekstradities. De reis van Martens is vooral een lees- en kijkervaring, omdat vormgever en tekenaar Mark Schalken ook de nodige speelruimte kreeg toebedeeld.

Iedereen weet wat spelen is, maar zelfs de grootste denkers komen niet tot een sluitende definitie. Iets aan spel ontsnapt altijd aan ons begrip, aan een nette inkadering. Dat is ook goed, stelt Rob Martens: hij verkent voorbeelden, ontsluiert kenmerken, boort onvermoede evolutionair-psychologische en pedagogische lagen aan, om zo uit te komen bij spelen als een essentiële kwaliteit van ons mens-zijn, van het leren kennen van onszelf, de ander en de wereld.

Zijn boek is een tocht langs archeologische vindplaatsen van de grotschilderkunst van de Cro-Magnonmens, langs het speelse gedrag van een hond en het hoogspel van The Wolf of Wall Street, om, via de stiltecoupé en het theater in supportersvak F, traditionele onderwijsvernieuwers en onze hedendaagse toetscultuur, uit te komen bij de serieuze vraag over het wezen van spelen en leren.

Volgens Martens zijn spelen en leren geen tegengestelde activiteiten. Spel is een serieuze, diep menselijke activiteit, die voorwaardelijk is voor leren, maar die zich altijd zal hullen in de kolderieke gedaante van de nar. Daarmee is het boek een vurig pleidooi om in ons onderwijs ruimte en tijd te scheppen voor de verwondering, voor het speelse, voor het onvoorspelbare. Niet om het leren ‘op te leuken’, maar om in volle aandacht en engagement als lerend mens te verschijnen.

Martens legt zijn lezer één spelregel op: wees nieuwsgierig. Laat je meevoeren, neem een moment afstand van dat wat je al meende te weten en kijk met verwondering naar jezelf en alle spelende, lerende mensen om je heen.

Over Rob Martens
Prof. dr. Rob Martens is wetenschappelijk directeur van stichting NIVOZ en tevens hoogleraar bij het Welten-instituut van de Open Universiteit. Martens’ specialismen zijn onderwijsvernieuwing, motivatieprocessen en docentprofessionalisering. Hij is ooit begonnen als onderwijspsycholoog aan de Radboud Universiteit en is ook werkzaam geweest bij de Universiteit Leiden. Vanaf 2008 is hij verbonden aan de Open Universiteit in diverse functies. Bij stichting NIVOZ is hij de opvolger van founding father Luc Stevens.