Baltische zielen lotgevallen in Estland, Letland en Litouwen

'Baltische zielen' is een geschiedenisboek a.d.h.v. de levensbeschrijvingen van ons niet altijd bekende personen uit de drie landen. De keuze van de personen zelf is erg verscheiden, van kunstenaars tot politici, activisten... Niettemin krijg je ook een inkijk in het leven van de 'gewone mens'. De beschrijvingen van de leefomgeving is dermate levendig dat je het gevoel hebt aanwezig te zijn. Je voelt je een getuige op de eerste rij.De verhalen lezen als spannende, bijna avontuurlijke romans en slokken je helemaal op. De auteur kent de landen en hun geschiedenis door en door, heeft contacten met inwoners of met mensen uit hun omgeving en baseert zich op heel wat bronnen, waardoor het werk ook wetenschappelijk onderbouwd is. De taal van de auteur is briljant. Ik krijg bij het lezen niet alleen de drang om steeds maar verder te gaan in het boek, maar ook de drang om meer van Jan Brokken te lezen en tot slot de drang om mijn reiskoffer te pakken en deze staten te gaan bezoeken...

De Baltische staten, Estland, Letland en Litouwen kennen een bewogen geschiedenis. Russische tsaren, de communistische Sovjet Unie, het Duitse Rijk, Nazi Duitsland heersten in wisselende volgorde over deze gebieden. Tussendoor en heden ten dage waren ze onafhankelijk of hadden ze de status van vazal staat.
Jan Brokken beschrijft in 15 hoofdstukken een levensgeschiedenis of geschiedenis van een familie die speelt in een van de Baltische staten. Meestal gaat het over kunstzinnige, vaak muzikale personen of families. De hoofdstukken laten zich afzonderlijk lezen. In elk beleeft een persoon of een familie op zijn eigen wijze de woelige tijden in één van de staten.
Boeiende lectuur en geschiedenissen in voor ons vaak onbekende landstreken en onbekende tijden. Altijd als persoonlijke herinneringen opgedist.

Geschreven bij Baltische zielen

Teleurstellend! Het boek wemelt van de fouten. Dat moet ik tenminste aannemen, want ik heb een paar streekproeven genomen en meteen een heleboel fouten ontdekt.
Pagina 15: "... door ene Carl Robert Jakobson waren bewoond. Een soort Tolstoj, begreep ik. [...] ..., schrijver, filosoof, politicus, nationalist, stichter van het eerste dagblad in de Estse taal. Hij overleed in 1882 aan tyfus..." Jakobson was belangrijk in de tijd van nationale emancipatie in Estland, maar hij heeft geen enkel grote roman geschreven zoals Tolstoj. De stichter van het eerste dagblad in het Estisch was hij evenmin, filosoof werd hij nergens genoemd en aan de tyfus is hij ook niet overleden.
Pagina 309: "In het midden van de achttiende eeuw grepen de burgers van Rakvere, dat toen Wesenberg heette, naar de wapens om zich tegen de Russische annexatie te verzetten. Alle houten huizen van de stad gingen in vlammen op. De opstand inspireerde Jaan Kross tot zijn Rakvere romaan, die in de meeste buitenlandse edities de dubbeltitel De vrouwen van Wesenberg of De opstand van de burgers kreeg." Aldus Brokken in het hoofdstuk over Arvo Pärt. In een zo korte passage vier fouten in te bouwen is een hele prestatie: 1) Het is verkeerd te zeggen dat Rakvere toen Wesenberg heette. Estische en Duitse namen hebben altijd parallel bestaan; 2) er was nooit een opstand tegen wat Brokken de 'Russische annexatie' noemt. De opstand was tegen de Duitse bovenlaag gericht. En dat de huizen in vlammen zijn opgegaan, dat gebeurde al veel eerder, tijdens de grote Noordse oorlog (1700-1721) toen Rusland Estland en Lijfland veroverde; 3) deze opstand heeft Kross dus ook geenszins geïnspireerd tot zijn roman, de inspiratiebron was algemeen de boeiende geschiedenis van de stad en Estland überhaupt; 4) alleen in de Duitse vertaling luidt de romantitel "De vrouwen van Wesenberg of De opstand van de burgers", in geen enkele andere taal. Brokken heeft de roman dus hoogstwaarschijnlijk niet gelezen en slecht gerechercheerd wat de vertalingen naar andere talen betreft.
Laatste voorbeeld, pagina's 312 en 313: in verband met de naturalisatietoets beweert Brokken: "Geen van de Russen overweegt ook maar één seconde om aan het examen deel te nemen." Slaat nergens op, een hele hoop hebben het examen inmiddels afgelegd en hadden dat ook toen Brokken er was. Evenmin is het correct om een paar regels later te beweren: "Een derde van de bevolking heeft geen rechten." Mag iedereen zomaar iets roepen zonder een beetje onderzoek te doen? Al in 2012 had 84% van de inwoners van Estland een Estisch paspoort. (zie Van IJstijd tot Skype. Korte geschiedenis van Estland. Garant 2012, p. 214) Met alle rechten natuurlijk, afgezien van het feit dat ook mensen zonder Estisch paspoort niet volledig zonder rechten zijn.
Maar ook overdrijven in omgekeerde richting is verkeerd. Op p. 313 staat plotseling, i.v.m. de Sovjettijd: "... op de universiteit mochten doctoraalscripties alleen in het Russisch worden geschreven." Dat klopt ook weer niet, natuurlijk was het ook in het Estisch mogelijk (en werd door Esten doorgaans gedaan). Verder gaat het met "Aan de universiteit van Tartu stopten de meeste studies bij het kandidaats; om hun studie af te ronden moesten de studenten naar Moskou of Leningrad." Ook dit slaat nergens op: Het Nederlandse woord "kandidaats" is niet te verwarren met het Estische woord "kandidaat" - dit laatste komt overeen met een doctorstitel, dus wat vandaag de dag PhD wordt genoemd. Het Nederlandse kandidaats was de laagste graad (vergelijkbaar de huidige Bachelor).
En ga zo maar door. Wat moeten we met zo'n boek? Je kan het als luchtig lectuur over een reis lezen, dat wel, met hier en daar wat interessante gegevens en belevenissen, maar ja, je weet nooit of het wel klopt of toch foutief is. Daar heb je uiteindelijk niets aan.

Geschreven bij Baltische zielen

Verrassend leuk boek die aan de hand van aantal beroemde inwoners van Baltische staten bedwongen geschiedenis van deze landen schetst. Na het lezen kreeg ik meteen zin om heen te gaan. Een boek dat je wel steeds eer pakt om verder te leen.

Geschreven bij Baltische zielen

Dit boek sleept je mee in een wereld van leven en overleven in de Baltische steden/staten. Het is een unieke geschiedenis, misschien een z.g. "petite histoire van enkele bewoners van die landen. "Het is echter niet "klein" maar zoals het is en is gegaan. Het boek beschrijft aan de hand van personen afkomstig uit de BALTIC hoe men zich heeft ontwikkeld en ontworsteld aan de druk van overheersers. op wat voor manier ook.
Het boek levert het bewijs dat talent vrijheid zoekt en die uiteindelijk zal vinden.
Het boek is in dier voege ook een troostvol boek.
Compliment Jan Brokken.

Eén van de boeken die ik ter voorbereiding voor een reis door de Baltische staten las.
Pakkend geschreven, soms aangrijpende, verhalen tegen de achtergrond van de wereldse gebeurtenissen van dat moment.
Het maakt de recente geschiedenis van deze landen persoonlijk en daarmee toegankelijk.
Geen abstracte feiten en cijfers meer, je doorvoelt wat er gebeurd is en welk effect de geschiedenis op personen en families heeft gehad.
Wat mij betreft beslist een aanrader.

Geschreven bij Baltische Zielen

Prachtig geschreven verhalen over de Baltische staten, hun geschiedenis en dan vooral de voorvallen van een aantal markante en vaak zeer beroemde kunstenaars. Als je zoals ik tweemaal een maand door de Baltische staten gereisd hebt (met een camper) herken je zoveel terug van wat jezelf ervaren en gezien hebt dat het als een warme douche overkomt.
Daarenboven geeft het boek heel veel diepgang extra en het leest gewoon heel fijn. Sterk aanbevolen!

Geschreven bij Baltische Zielen

Dit is (weer) een schitterend boek van Jan Brokken. Als geen ander weet hij de lezer bij de strot te pakken. Iedereen die dit leest moet wel gepakt worden; wat een verhalen. Als musicoloog was ik uiteraard in eerste instantie geïnteresseerd in de geschiedenis van de diverse componisten, maar het mooie is, dat je alles leest: het is een groot verhaal over de tristehistorie van deze zo door de geschiedenis geslagen landen.. Mijn vakantieplannen liggen vast: erheen. En wel met de trein, want dan ervaar je misschien een beetje wat Jan Brokken hier zo meesterlijk beschrven heeft. Hulde.

Geschreven bij Baltische Zielen

Indrukwekkende verhalen. Het wekt zoveel nieuwsgierigheid op dat je direct deze landen wilt bezoeken. Het verhaal over Marc Rotko is voor mij de eyeopener geweest om het abstracte expressionisme van hem te begrijpen.

Geschreven bij Baltische zielen

Prachtige verhalen over boeiende personages uit de Baltische staten. De Baltische staten zelf zijn ook hoofdpersoon in het boek, elk met hun tragische geschiedenis. De verhalen zijn geschreven met veel compassie.