Berlijnse muur 13 augustus 1961 - 9 november 1989

Een boeiend boek over de Duitse geschiedenis en het ontstaan van de muur. In begrijpelijke woorden geschreven en laat zich dus gemakkelijk lezen.

Aanvankelijk vond ik het boek erg uitvoerig over de toekomstige leider van de DDR en daardoor een beetje sloom. Maar eenmaal daar doorheen (begrijp me niet verkeerd; ik vond ook dat gedeelte interessant) begon het me meer en meer te boeien. De grote na-oorlogse geschiedenis wordt tegen het licht gehouden en zeer aangenaam gecombineerd met persoonlijke verhalen. Hierdoor krijgt het boek vaart en blijf je lezen.
Ik vind het een aanrader voor een ieder die naar Berlijn gaat en meer wil weten. Het geeft een mooi inzicht in het tot stand komen van de muur, de periode dat hij er stond en de afbraak.

Toen de DDR in 1949 gesticht werd, was de grens tussen Oost- en West Duitsland al gesloten. Maar tussen de beide helften van Berlijn was nog normaal grensverkeer mogelijk. In de praktijk betekende dit dat een Oost-Duitser die de voorkeur gaf aan een leven in het vrije Westen, naar Oost-Berlijn kon reizen en daar simpelweg via één van de grensovergangen naar West-Berlijn kon oversteken. Via deze weg vertrokken tussen 1949 en 1961 ongeveer 3 miljoen Oost-Duitse burgers (ongeveer 15 % van de totale bevolking) naar het Westen. De vlucht van deze jonge en veelal hoogopgeleide mensen was een enorme aderlating voor de DDR, die economisch toch al veel zwakker was dan West-Duitsland. Er moesten dus maatregelen genomen worden om de leegloop te stoppen. In een zomernacht in augustus 1961 werden de twee stadshelften van elkaar gescheiden door prikkeldraad en haastig gemetselde muren. Gedurende de eerste chaotische dagen van ‘de Muur’, was die nog op vele plaatsen doorlaatbaar. Zo zijn er de beroemde foto’s van Conrad Schumann, een DDR-soldaat die over een rol prikkeldraad de sprong naar het Westen waagde. Ook was in de Bernauerstrasse een bizarre situatie ontstaan; het huizenblok aan één kant van de straat bevond zich in Oost-Berlijn, maar het trottoir voor deze huizen hoorde bij West-Berlijn. Voor een paar dagen waren de ramen op de lagere verdiepingen van dit gebouw een veelgebruikte vluchtroute. Naarmate de muur er langer stond werd hij echter steeds ondoordringbaarder. In de jaren ‘70 en ‘80 was het een complex van muren, hekken, wachttorens en prikkeldraad geworden. Het was nagenoeg onmogelijk en bovendien levensgevaarlijk om naar het Westen te ontsnappen. Gedurende zijn bestaan was de Muur het toneel van vele machtsspelletjes tussen Oost en West. Zo eiste de DDR grenspolitie begin jaren ‘60 opeens dat Amerikaans militair personeel in burger, zich legitimeerde alvorens toegang te krijgen tot Oost Berlijn. De Amerikanen weigerden aan die eis gehoor te geven. In de gespannen verhouding tussen Oost en West, was dit voldoende aanleiding voor beide partijen om zich met tanks, jeeps en helikopters naar de grensovergang Checkpoint Charlie te begeven, zich daar tegenover elkaar op te stellen en te wachten tot de ander toe zou geven of aan zou vallen....

Frederick Douglas maakt in De Berlijnse Muur inzichtelijk welke factoren hebben geleid tot de bouw van de Muur en wat de invloed van de Muur is geweest. Hij schetst een compleet beeld van alle facetten van dit betonnen monster; politiek, economisch, sociaal en historisch. Hij heeft ook een spannend hoofdstuk gewijd aan ontsnappingen. Wanhopige Oost-Duitsers waren buitengewoon inventief en dapper in hun pogingen de DDR te ontvluchten: Tunnels, valse paspoorten, luchtballonnen, auto’s waar de bovenkant vanaf gezaagd werd zodat ermee onder de slagbomen doorgereden kon worden. Er is zelfs een treinmachinist geweest die met zijn trein dwars door de Muur heen ramde. Frederick Douglas’ brede blik maakt van De Berlijnse Muur een boeiende en complete ‘biografie’

Een interessant boek over de geschiedenis van Berlijn en het onstaan van de muur en ondergang ervan. Door een afwisseling van persoonlijke verhalen van gebeurtenissen en politieke geschiedenis maakt het boek lekker leesbaar.