Beter leren Bijbellezen

BETER LEREN BIJBEL LEZEN

Gertjan Oosterhuis heeft zich gebogen over de Bijbel. Hij heeft gemerkt dat veel mensen Bijbellezen moeilijk vinden. Niet alleen om zich ertoe te zetten, maar ook om de inhoud te begrijpen. Daarom hield hij leerdiensten voor mensen die de Bijbel beter willen leren begrijpen. Deze cursus komt nu in boekvorm uit. In de inleiding legt de auteur het doel van het boek ook heel goed uit.
Ik vind het een mooi initiatief om aan de hand van dit boek te kijken naar de Bijbel. Op twee manieren heb ik zelf naar de inhoud van het boek gekeken: onderwijskundig en theologisch.
Onderwijskundig.
De opzet van de cursus is heel mooi. Je kunt merken dat de auteur ook in het onderwijs heeft gewerkt. Hij legt op een duidelijke manier uit hoe de Bijbel in elkaar steekt en verduidelijkt ook daarmee de inhoud van de Bijbel. Hij gebruikt daarvoor een communicatiemodel wat erg bekend is: van zender naar ontvanger. Aan het eind van elk hoofdstuk staan ook nog excursen die sommige dingen proberen nog beter voor het zoeklicht te krijgen. Ik noem als voorbeeld de verschillende Bijbelvertalingen. En elk hoofdstuk eindigt met duidelijke en mooie verwerkingsvragen. Ik had er wel voor gekozen de media er bij te betrekken. Er zijn mooie filmpjes te gebruiken. Het laatste hoofdstuk geeft mooie, praktische adviezen voor het lezen van de Bijbel.
Mijn conclusie is voor de onderwijskundige kant: prima!
Theologisch.
Over de theologische kant heb ik meer mijn bedenkingen. De auteur zegt in het “woord vooraf” dat hij ook de nieuwe theologische inzichten wil verwerken. En ter geruststelling voor de orthodoxe lezers schrijft hij: die “ook onder de theologen die de Bijbel beschouwen als het gezaghebbende Woord van God” worden aangenomen. En dat kun je in het boek ook merken. De auteur gaat naar mijn mening zijn eigen theologische inzichten of van andere auteurs gemakkelijk naar voren schuiven. Alsof je geen andere mening kunt hebben. Ik noem als voorbeeld de bronnentheorie (die hij noemt bij Genesis 1 en 2). Deze theorie is nogal omstreden en wordt steeds minder nagevolgd. Laat staan onder orthodoxe geleerden. Ook de rol van mannen en vrouwen wordt wel erg gemakkelijk ingevuld en als een vast punt naar voren gehaald. Ik vind dat de auteur soms wel erg stellig zijn punten naar voren brengt. Als voorbeeld het ontstaan van Job en de inhoud van Jona. Misschien was het goed geweest daar toch wat zinnen aan te wijden dat er ook andere mogelijkheden zijn.
Conclusie.
Dit boek leest prettig en onderhoudend en is goed te gebruiken in bijvoorbeeld de Alphacursus, in Bijbelkringen of voor persoonlijk gebruik. In de catechese is het boekje ook goed te gebruiken. Wel moeten de cursusleiders erop bedacht zijn dat de auteur zijn mening wel erg dominant naar voren brengt. Zij kunnen de verwerkingsvragen wellicht uitbreiden met eigen vragen en opmerkingen.

Lieuwe Boonstra.

Dit is een zeer toegankelijk boek om te lezen.

Verhelderend om te lezen hoe je de Bijbel kunt/mag lezen en hoe deze waarschijnlijk is bedoeld.
Cultuur en tijd hebben invloed gehad op het schrijven ervan, daar de schrijvers ook uit die tijd komen. Dit wil echter niet wil zeggen dat het voor ons niet meer van toepassing is. Het Woord van God is áán alle mensen geschreven.
De schrijver haalt voorbeelden aan van bijbelteksten, wat zijn uitleg duidelijk maakt en blijk geeft van veel bijbelkennis, cultuur- en historie.
Ik ben zeer benieuwd of er een vervolg komt, die nog dieper in gaat op de bijbelboeken en/of teksten afzonderlijk. Zou ook deze graag willen lezen!

Dit boek als cursusboek in een gespreksgroep is een prima uitgangspunt.
Als lezer van de bijbel had ik wel moeite met de vele verwijzingen in dit doek naar andere tekstgedeelten, die aansloten bij het onderwerp.
Die kennis had ik niet paraat en om dan de bijbel erbij halen was lastig.
Wel duidelijk dat de bijbel voor mensen is geschreven in de tijd van toen.
Er ging wel 1000 jaar overheen voordat de schrijvers de inspiratie kregen en dat geschreven taal een goed medium is.
Samenvattend de bijbel lezen zoals op pagina 114 is aangegeven, maakt dat een zekere saaiheid hiermee wordt voorkomen.

Een veelzijdig boek, leest makkelijk weg en bevat veel (praktische) info. Het boek duidt de bijzondere betekenis en boodschap van de Bijbel op een toegankelijke manier en doet dat zowel theoretisch als praktisch aan de hand van overzichtelijk uitgewerkte hoofdstukken en afwisselende verwerkingsvragen.
Dit boek is voor zowel de beginnende als de ervaren bijbellezer een mooi boek om in de boekenkast te hebben staan en er af en toe weer eens bij te pakken als je (weer) beter wilt leren bijbellezen.

'Het boek heeft een duidelijke en logische opbouw. Hoewel de hoofdstukken enigszins lang zijn (ca. 20 blz.), zijn deze opgedeeld in korte stukjes, waardoor het boek makkelijk leest.

Gertjan Oosterhuis stelt in dit boekje: 'De Bijbel werd wel geschreven voor ons, maar niet aan ons.' De Bijbel is volgens hem geschreven aan het volk Israël, maar wij kunnen er ook nog wel wat mee. Daarbij lijkt het erop dat de schrijver de Bijbel niet beschouwt als het Woord van God, maar dat er woorden van God in de Bijbel te vinden zijn. Deze moderne visie is doorlopend in het boekje te vinden.
De eerste vier hoofdstukken beschrijven de indeling en inhoud van de Bijbel, (ver)taalproblemen, schrijfstijlen en genres van de Bijbelboeken en (mis)communicatie in het uitleggen en begrijpen van Gods Woorden. Daarbij wordt toegelicht hoe deze informatie kan helpen bij het lezen en begrijpen van de Bijbel. Het laatste hoofdstuk geeft praktische tips voor het Bijbellezen. De schrijver noemt een aantal doelstellingen die je kunt hebben bij het Bijbellezen en geeft per doelstelling voorbeelden van leesstrategieën. Daarbij gaat de schrijver in op zaken die mogelijk ons in ons Bijbellezen belemmeren. Elk hoofdstuk eindigt met verwerkingsopdrachten. Deze zijn gedeeltelijk een verwerking van het gelezen hoofdstuk, maar geven ook (voorbeeld)opdrachten om Bijbelgedeelten te onderzoeken.
De hoofdstukken geven veel informatie en adviezen die je niet allemaal kunt onthouden. Daarom kun je het beste tijdens het lezen aantekeningen maken. Door tijdens het lezen van dit boek aantekeningen en de verwerkingsopdrachten te maken en ondertussen na te denken over jouw wensen en belemmeringen voor het Bijbellezen, kan dit boek je helpen om beter te leren Bijbellezen.'

Dit nieuwe boek van Gertjan Oosterhuis geeft voor beginnende en gevorderde bijbellezer een overzicht van de inhoud van de Bijbel en daarbij tegelijk een visie op het ontstaan en de overlevering van de inhoud. Het boek besluit met praktische tips hoe men persoonlijk en gemeenschappelijk aan het lezen vorm kan geven.

Reeds in de inleiding wordt al duidelijk wat de visie van de schrijver is: “Dat we bij de Bijbel te maken hebben met Gods Woord is een uitgangspunt.” En verder:”Een deel van zijn woorden is door de hoorders onthouden, doorgegeven aan anderen en na kortere of langere tijd opgeschreven.”

Zo wordt de lezer in het begin al van het idee afgebracht alsof God zijn woorden liet opschrijven zodat het meteen vast zou staan wat God wilde meedelen. Natuurlijk lezen we niet op elke bladzijde van de Bijbel dat God de opdracht geeft om alles meteen op te schrijven, maar wat de schrijver hier beweert geeft de indruk dat van een letterlijke weergave van Gods woorden geen sprake kan zijn. Dat wordt nog eens bevestigd door de volgende opmerking: “…dat de Bijbel heel lang geleden is geschreven en dat er ook nog eens meer dan duizend jaar aan is gewerkt.” Nu is de periode vanaf Mozes tot in de eerste eeuw na Christus al meer dan 1500 jaar. Dat is natuurlijk ook meer dan 1000, maar we worden hiermee al een beetje vertrouwd gemaakt met de opvatting van moderne theologen, dat de boeken van Mozes slechts aan hem zijn toegeschreven, in die zin, dat het volk Israel die woorden eerst lange tijd mondeling heeft overgedragen en pas tijdens en na de ballingschap schriftelijk heeft vastgelegd. Men hoeft slechts een concordantie op te slaan bij het woord ‘schrijven’ om te ontdekken dat vanaf het boek Genesis de kunst van het schrijven bekend was.
Het lijkt erop dat Gertjan Oosterhuis deze informatie anders interpreteert, want in Hoofdstuk 1 legt hij verder uit hoe het volgens hem gegaan is: “…de woorden en daden van God zijn in de Bijbel waar mogelijk geordend tot een doorlopend verhaal. Deze ordening heeft, na eeuwen van luisteren, onthouden, doorvertellen, opschrijven, redigeren en vormgeven, geleid tot de Bijbel die wij nu kennen…” Zo is duidelijk dat we met een willekeurige bijbeltekst alle kanten op kunnen. Hooguit “…blijft het Woord van God daarin herkenbaar. Het gaat allereerst om de inhoud en de vorm of taal is daaraan ondergeschikt.” (zie H.2)
Het moge ook duidelijk zijn dat ik met deze visie op de Bijbel bepaald niet gelukkig ben. Integendeel: door het Woord van God zo voor te stellen krijgen we een visie voorgeschoteld die opgaat voor elk ander boek wat ooit geschreven is. Hier staat de unieke betekenis van de Bijbel als het onfeilbare Woord van God ter discussie.
Op elke bladzijde van Beter leren Bijbel lezen zijn opmerkingen te vinden die het gezag van de Bijbel verder ondermijnen. Ik ga ze niet noemen, sommige zijn te kinderachtig om zelfs maar op in te gaan. En toch komt telkens de zin terug dat de schrijver de Bijbel beschouwt als het Woord van God. Op deze manier krijgen we geen bewondering voor de Bijbel, maar juist voor Gertjan Oosterhuis, die ondanks alle twijfels over de letterlijke betrouwbaarheid (en in zijn visie de beperkte geldigheid voor onze tijd en cultuur!) dit toch nog blijft beschouwen als het Woord van God. Onbegrijpelijk!
Ik moet dit boekje met klem afraden voor elk gebruik, behalve voor gelovigen die zich willen verdiepen in de manieren waarop de Bijbel bekritiseerd wordt.
Ik sluit af met een spreuk van Agur (Spreuken 30:5,6):
Alle woord Gods is gelouterd;
Hun die bij Hem schuilen, is Hij ten schild.
Doe niets aan zijn woorden toe,
Opdat Hij u niet terechtwijze
En gij een leugenaar bevonden wordt.