Blijf hun namen noemen Een ontluisterende familiegeschiedenis in de Tweede Wereldoorlog

Als liefhebber van boeken over onze geschiedenis wilde ik dit boek heel graag lezen. Het verhaal bevat verschillende verhaallijnen die zich in diverse tijdslijnen afspelen. Het waargebeurde verhaal over Gestapo-agent Henry Oliver Rinnan die je volgt als kind en hoe het zover is gekomen dat hij een gruwelijke bende heeft opgericht.

Dit intrigerende verhaal laat je weer even met beide voeten op de grond staan. Familiegeheimen, de Holocaust en verhalen over verlies en hoop.....lees dit boek!

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de Noorse jood Hirsch Komissar opgepakt, omdat hij naar het nieuws uit Engeland heeft geluisterd en dit verspreid heeft. Na kort verhoor wordt hij naar het Noorse concentratiekamp Falstad gebracht. Zeer heftige gebeurtenissen voor de familie Komissar, want wie heeft Hirsch verraden en hoe loopt het af?

Blijf hun namen noemen is geschreven door Simon Stranger. Deze roman vertelt de familiegeschiedenis van zijn schoonfamilie en is op de waarheid gebaseerd. Het is een hartverscheurend verhaal over de verschrikkingen van de nazi’s in Noorwegen. Ook daar is veel verraad gepleegd en zijn veel joden opgepakt. De familie Komissar woonde in Trondheim waar de Noorse verrader Henry Oliver Rinnan zeer actief veel verzetshelden en joden verraden heeft. Ook hij speelt een belangrijke rol in dit verhaal en je maakt kennis met deze man die samenheult met de nazi’s en zijn landgenoten verraad.

Deze historische roman is zeer boeiend, omdat aan de ene kant het verhaal van de joodse familie Komissar centraal staat, maar deels gaat het verhaal ook over een Noorse man die juist anders koos en met de Duitsers sympathiseerde. Hij verraadde mensen en heeft daardoor vele levens verwoest. Toch is het ook interessant om te lezen welke beweegredenen en frustraties hieraan ten grondslag liggen. Auteur Simon Stranger laat beide kanten zien: degene die verraden is en de verrader. Beide krijgen door dit boek een gezicht.

De opbouw van deze historische roman is bijzonder. De hoofdstukken volgen namelijk de letters van het alfabet. Bij elke letter noemt de auteur woorden die met deze letter beginnen en vertelt aan de hand van deze woorden een deel van het verhaal. De ene keer kort, zoals:
“De I van de ijzige rilling die langs je ruggengraat liep door de slagen van de stokken als je je moest opdrukken op de binnenplaats.”
Andere woorden leiden tot langere verhalen, of anekdotes, zoals de woorden Krieg en de M van mensen van de Rinnanbende.
Door deze opbouw en het vertellen van het verhaal aan de hand van bepaalde woorden, heerst er soms wel wat chaos in de structuur van het verhaal, omdat personages en tijd vaak wisselen. Aan de andere kant is deze opbouw zeer kunstig en origineel, waardoor het nadeel snel naar de achtergrond verdwijnt en je de opbouw gaat waarderen. De schrijfstijl van de auteur is zeer prettig en mooi geformuleerde zinnen vullen dit boek.

Ook speciaal aan deze roman is dat stukken van het boek in de 2e persoon enkelvoud geschreven zijn. De schrijver vertelt aan Hirsch Komissar hoe het met zijn familieleden en hun nakomelingen is gegaan. Niet iedereen heeft het makkelijk en draagt op een bepaalde manier het gebeurde uit de Tweede Wereldoorlog met zich mee.

Door dit boek maakte ik ook kennis met de struikelstenen. Struikelstenen zijn bedacht door een Duitse kunstenaar en deze stenen worden geplaatst voor de huizen waar joden hebben gewoond die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Stenen om bij stil te staan welke verschrikkingen zich tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben afgespeeld. Het is belangrijk dat het verhaal verteld wordt en we hierbij blijven stilstaan. De roman Blijf hun namen noemen van Simon Stranger levert hier een prachtige bijdrage aan.

@Indeboekenkast

Bij het zien van de cover van Blijf hun namen noemen van Simon Stranger krijg je al een idee dat je een historisch verhaal zal gaan lezen. De titel maakt nieuwsgierig. Je hebt wel een vermoeden waar het boek over zal gaan, maar bent er niet helemaal zeker van. De subtitel geeft zekerheid.

Blijf hun namen noemen van Simon Stranger vertelt de verhalen van diverse mensen die om een of andere reden en tegen wil en dank met elkaar vervlochten zijn. De hoofdstukken hebben als titel een letter van het alfabet en de laatste drie letters van het Noorse alfabet. Elk letter staat voor mooie, zoals bijvoorbeeld F van Ford, en minder mooie woorden, zoals bijvoorbeeld M van de Martelkamer, met betekenis. Op een enkel woord na, worden er op de meeste woorden uitgebreider op ingegaan omdat die een betekenis hebben in het verleden of heden wat met het verhaal te maken heeft. Het is een verhaal dat van de hak op de tak gaat, maar niet storend is. Wel moet je goed je aandacht erbij houden, want als je aandacht even verslapt, dan weet je niet meer waar het over gaat en moet je een stukje terug lezen om het verhaal te begrijpen. Het is voor te stellen dat er mensen zijn die hier helemaal niet van houden. Het verhaal is haast op een poëtische manier geschreven, waardoor het soms verzachtend overkomt ondanks dat het soms gruwelijk is wat er is gebeurd.

Blijf hun namen noemen van Simon Stranger is gebasseerd op een op het oog simpele vraag van een kind van de auteur, maar die niet zo simpel te beantwoorden is omdat niemand het waarom kan begrijpen. Hoe ga je dat dan uitleggen aan je kind? De auteur is daarom op zoek gegaan naar wat er met een van de voorvaderen van zijn vrouw is gebeurd en hoe het zit met het huis waarin zijn schoonmoeder haar eerste levensjaren als kind heeft door gebracht, wat voor verschrikkelijks er allemaal in het huis is gebeurd toen Henry en zijn bende erin kwam. Hoe de ouders van zijn schoonmoeder dat vonden en of zijn schoonmoeder en haar zus er wat van hebben gemerkt. De auteur heeft heel goed feit en fictie weten te vervlechten waardoor je een geloofwaardig beeld krijgt van hoe het gegaan kan zijn. Je komt ook meer te weten over de struikelstenen die je overal in diverse plaatsen in Europa kan vinden, waarom ze daar liggen, wat de betekenis ervan is.

Het is een verhaal over wat het met iemand kan doen als die jarenlang gepest wordt, wat het met iemand kan doen als hij het gevoel heeft dat hij niet genoeg verdiend, wat het met iemand kan doen als die zich ineens belangrijk weet te maken ook al is dat voor de vijand, de macht die hij dan heeft, over vluchten voor je leven omdat je niet meer gewenst bent in het land waar je jarenlang woont, geboren bent en je niet prettig voelen in een huis waar zoveel verschrikkelijks heeft plaats gevonden, wat dat met een bewoner kan doen.

Kortom; Blijf hun namen noemen van Simon Stranger is een aangrijpend en indrukwekkend verhaal over een familie waarvan alleen een voorvader het niet wist te overleven en een huis waar heel veel gruwelijkheden hebben plaatsgevonden, hoe die uiteindelijk samen komen. De auteur heeft de mensen een gezicht weten te geven en laat ze op die manier langer leven.

1941, de oorlog is in volle gang wanneer een doodgewone woning in het Noorse Trondheim in beslag genomen wordt door de Duitsers. De Rinnanbende, zo genoemd naar leider Henry Oliver Rinnan, neemt er zijn intrek. Het huis zal al snel de bijnaam ‘Bendeklooster’ krijgen. In de kelder van het huis werden honderden gevangenen gemarteld en vermoord. Wanneer de oorlog een vijftal jaren is afgelopen, wordt het beruchte huis opnieuw bewoond. Het jonge Joodse stel Gerson en Ellen moet, samen met zijn kinderen, proberen de gruwelen van het verleden te laten verstommen, een quasi onmogelijke opdracht, zo zal blijken.

Blijf hun namen noemen is gebaseerd op feiten en het vertelstandpunt is zeer bijzonder. Auteur Simon Stranger, de ik-persoon in dit verhaal, richt zich tot de overgrootvader van zijn vrouw, Hirsch Komissar. Het is met zijn arrestatie dat het boek begint en het is zijn huis dat door de Rinnanbende ingenomen wordt. Stranger neemt ons mee doorheen tachtig jaar geschiedenis en laat ons kennismaken met vier Joodse generaties. Strangers schoonmoeder is een van de kinderen die na de oorlog in het huis opgroeit.

Het verhaal wordt niet chronologisch verteld. Het is ook niet zo dat elk hoofdstuk zich op een bepaalde familie concentreert. Nee, het boek is - zeer origineel - opgebouwd aan de hand van de letters van het alfabet. Zo kan de S bijvoorbeeld simpelweg staan voor stilte, spuug en schoppen, woorden waar verder niet op ingegaan wordt, maar een S-woord kan net zozeer het opstapje naar een heel verhaal zijn. Het is niet altijd meteen duidelijk of je je nog in de oorlog, in de woelige jaren erna of zelfs in het nu van de verteller bevindt. Dat zou op zich niet zo’n probleem zijn, moesten de relaties tussen de verschillende personages duidelijker zijn. Hoewel ze niet heel talrijk zijn, blijft het behoorlijk werken om de draad van het verhaal niet kwijt te raken.

De meeste aandacht is er voor het opgroeien van de figuur Rinnan, hij is dan ook het personage dat het meest tot leven komt. De andere zijn minder goed uitgewerkt en blijven heel de tijd ietwat onderbelicht. En dat is jammer, een grotere focus op de verschillende Joodse families had het boek goed gedaan. Wel is het geschreven in een bijzonder leesbare stijl, vlot en ongecompliceerd.

De Noor Simon Stranger (1976) genoot niet alleen een schrijfopleiding, hij studeerde ook filosofie. Debuteren deed hij in 2003, nadien zouden heel wat romans en kinderboeken volgen. Met zijn Leksikon om lys og mørke, zoals Blijf hun namen noemen in het Noors heet, lijkt hij ook buiten het thuisland door te breken. Voor de Nederlandse vertaling zorgde Neeltje Wiersma.

De titel Blijf hun namen noemen is een verwijzing naar de struikelstenen (Stolpersteine) van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Hij kreeg het idee om straatstenen in messing te gieten, daar de namen van Joden in te graveren die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s werden vermoord, en ze in het trottoir te plaatsen voor de huizen waar de gezinnen woonden. Voorlopig zijn er ongeveer zevenenzestigduizend stenen in verschillende Europese steden gelegd.

Een boek over de gruwelen tijdens een van de wereldoorlogen doet het altijd goed, vooral als het gekleurd wordt door onschuldige families, liefst ook kinderen. De uitwerking van een idee bepaalt of een boek in het geheugen van de lezer blijft hangen. Blijf hun namen noemen kent een bijzondere insteek en opbouw, maar leeft niet genoeg om de tand des tijds te doorstaan. Evengoed is het boek het lezen meer dan waard.

* Deze recensie verscheen eerder op hebban.nl *

Het boek leest niet prettig. Het heeft verschillende verhaallijnen in verschillende tijden, ook beginnen de diverse alinea's met letters van het alfabet.
Ik lees meerdere boeken per maand, waaronder ook graag dit genre maar ik kom niet goed in dit verhaal. Zit ik net goed verdiept in het verhaal van een personage, springt hij weer naar een andere personage of noemt wat dingen op zoals de K van kamp, de K van kou.
Zonde want het is best een intrigerend verhaal.

Waarschijnlijk indringend verhaal. Schrijfstijl vind ik erg vervelend. Hak op de tak. En de steeds terugkomende beschrijvingen met letters van het alfabet erg vervelend. Zit je in een verhaal dan weer een ander verhaal. Na een aantal hoofdstukken gestopt met lezen.

Blijf hun namen noemen is een ongelofelijk aangrijpend verhaal. Er zijn meerdere verhaallijnen die in verschillende tijdsperiode plaats hebben gevonden. Wat hierbij centraal staat is het verhaal van Henry oliver Rinnan, de gevreesde Noorse gestapo agent.
Het verhaal doet mij weer realiseren hoeveel verschillende mensen geraakt zijn tijdens deze zwarte periode van onze geschiedenis.

Prachtig geschreven boek. Indrukwekkend en aangrijpend verhaal. Bijzonder dat de schrijver zijn hoofdstukken indeelt op de letters van het alfabet en daar passende teksten bij weet te beschrijven.

Het is een prachtig boek,berust op waargebeurd verhaal.Je blijft lezen ik kon het niet wegleggen en las het het liefst in een keer uit

Voor HarperCollins mag ik deze recenseren. Het begint meteen goed, na een op het oog simpele vraag (die eigenlijk helemaal niet simpel te beantwoorden is), duikt het de geschiedenis in.