De canon wat elke Nederlander weten moet

De kennis van de vaderlandse geschiedenis is gebrekkig bij de Nederlanders, zo blijkt uit
een groots opgezette peiling. Ruim duizend mensen maakten voor het onderzoek een test,
gebaseerd op de historische canon voor het basisonderwijs. Slechts 17 procent van de ondervraagden
wisten dat Nederland pas in de 19e eeuw een koninkrijk werd en ongeveer de helft
kon niet vertellen welke eeuw bekend staat als de Gouden Eeuw.


Waar schort het bij uw kennis of waar zou u meer over willen weten? Een item uitkiezen
hoeft eigenlijk niet, want de regering liet een speciale canoncommissie een lijst van 50 onderwerpen
vastleggen waarvan elke Nederlander op de hoogte moet zijn: van de hunebedden
over Koning Willem I tot de Gasbel. De Nederlandse historische en culturele canon zag
het licht.


Met dit boek loopt de lezer moeiteloos en met plezier door het rijke Nederlandse heden en
verleden. Over elk onderwerp wordt verteld wat er over te weten valt. Bovendien is het boek
rijk geïllustreerd.


Maar deze Canon is meer dan zomaar een onderwerpenlijst. De regering heeft het zelf over
‘vensters op de geschiedenis’. Door deze vensters kijken hoeft geen opdracht te zijn, maar is
een mooie kans om alles weer in zijn groter geheel te zien. Wie zijn verleden kent, begrijpt
immers meer van het heden met al zijn eigenaardigheden. Bovendien schept het een band
tussen mensen. Een gezamenlijke taal, een gezamenlijke geschiedenis en een door iedereen
erkend gezag zijn de drie elementen die van een groep mensen een volk of een natie maken.

Voor wie in Nederland geboren is, mag de kennis van het verleden tot verplichte kost worden
verklaard. Maar ook voor nieuwkomers is het op de hoogte zijn van de achtergronden
van de culturele gemeenschap waar zij binnentreden, van groot belang, evenals het leren
van de taal.


Bovendien wordt deze canon ook opgenomen in de kerndoelen van het primair (bovenbouw)
en het voortgezet onderwijs (onderbouw). Dat betekent dat alle leerlingen van acht
tot veertien jaar zich kennis moeten verwerven van de vijftig vensters.


1. Hunebedden, ca 3000 voor Christus: Vroege landbouwers

2. De Romeinse Limes, 47 – ca 400: Op de grens van de Romeinse Wereld

3. Willibrord, 658 – 739: Verbreiding van het christendom

4. Karel de Grote, 742 – 814: Keizer van het avondland

5. Hebban olla vogala, ca. 1100: Het Nederlands op schrift

6. Floris V, 1254- 1296: Een Hollandse graaf en ontevreden edelen

7. De Hanze, 1356 – ca 1450: Handelssteden in de Lage Landen

8. Erasmus, 1466? – 1536: Een internationaal humanist

9. Karel V, 1500 – 1558: De Nederlanden als bestuurlijke eenheid

10. De Beeldenstorm, 1566: Godsdienststrijd

11. Willem van Oranje, 1533 – 1584: Van rebelse edelman tot ‘vader des vaderlands’

12. De Republiek, 1588 –1795: Een staatkundig unicum

13. De Verenigde Oostindische Compagnie, 1602 – 1799: Overzeese expansie

14. De Beemster, 1612: Nederland en het water

15. De Grachtengordel, 1613 – 1662: Stadsuitbreidingen in de zeventiende eeuw

16. Hugo de Groot, 1583 – 1645: Pionier van het moderne volkenrecht

17. De Statenbijbel, 1637: Het boek der boeken

18. Rembrandt, 1606? – 1669: De grote schilders

19. De Atlas Major van Blaeu, 1662: De wereld in kaart

20. Michiel de Ruyter, 1607 – 1676: Zeehelden en de brede armslag van de Republiek

21. Christiaan Huygens, 1629 – 1695: Wetenschap in de Gouden Eeuw

22. Spinoza, 1632 – 1677: Op zoek naar de waarheid

23. Slavernij, ca. 1637 – 1863: Mensenhandel en gedwongen arbeid in de Nieuwe Wereld

24. Buitenhuizen, 17e en 18e eeuw: Rijk wonen buiten de stad

25. Eise Eisinga, 1744 – 1826: De Verlichting in Nederland

26. De Patriotten, 1780 – 1795: Crisis in de Republiek

27. Napoleon Bonaparte, 1769 -1821: De Franse tijd

28. Koning Willem I, 1772 – 1843: Het Koninkrijk van Nederland en België

29. De Eerste Spoorlijn, 1839: De versnelling

30. De Grondwet, 1848: De belangrijkste wet van een staat

31. Max Havelaar, 1860: Aanklacht tegen wantoestanden in Indië

32. Verzet tegen kinderarbeid, 19e eeuw: De werkplaats uit,de school in

33. Vincent van Gogh, 1835 – 1890: De moderne kunstenaar

34. Aletta Jacobs, 1854 – 1929: Vrouwenemancipatie

35. De Eerste Wereldoorlog, 1914 – 1918: Oorlog en neutraliteit

36. De Stijl, 1917 - 1931 Revolutie in vormgeving

37. De Crisisjaren 1929 – 1940: Samenleving in depressie

38. De Tweede Wereldoorlog, 1940 – 1945: Bezetting en bevrijding

39. Anne Frank, 1929 – 1945: Jodenvervolging

40. Indonesië,1945 – 1949: Een kolonie vecht zich vrij

41. Willem Drees, 1886 – 1988: De verzorgingsstaat

42. De Watersnood, 1 februari 1953: De dreiging van het water

43. De Televisie, vanaf 1948: Doorbraak van een massamedium

44. Haven van Rotterdam, vanaf ca. 1880: Poort naar de wereld

45. Annie M.G. Schmidt, 1911 – 1996: Tegendraads in een burgerlijk land

46. Suriname en de Nederlandse Antillen, vanaf 1945: De kolonisatie van de West

47. Srebrenica, 1995: De dilemma’s van vredeshandhaving

48. Veelkleurig Nederland, vanaf 1945: De multiculturele maatschappij

49. De Gasbel. 1959 – 2030?: Een eindige schat

50. Europa, vanaf 1945: Nederlanders en Europeanen


Theo Koops doceert Maatschappijleer aan de Lerarenopleiding van Hogeschool INHOLLAND
in Amsterdam.

Jan Willem Bultje was achtereenvolgens leerkracht, uitgever voor
Teleac/NOT en Open Universiteit, programmamaker voor radio en tv en auteur van non-fictie boeken voor jeugd en volwassenen.

Henk Frijters doceert Geschiedenis en Filosofie
aan het Emmaüscollege in Rotterdam.