De Cazalets 1 - Lichte jaren

Het hele boek is doorweven met prachtige en uitgebreide bloemrijke beschrijvingen van landschappen, personen, kledij, maaltijden, etc. Alles wordt zó uitgebreid beschreven dat het wel schilderen met woorden lijkt, je stapt als lezer zó binnen in het plaatje. Denk bijvoorbeeld aan een zin als ‘ze was gekleed in de kleuren van een rijpe banaan’ of ‘Zonlicht friste de kamer op: maakte toffee van het linoleum en gaf de kale plekjes op de witte emaillen lampetkan op de wastafel een leiblauwe kleur’.

Ook veel gesprekken en gedachten van de personages worden uitgebreid beschreven en hierbij zijn vooral de gesprekken en ideeën van de kinderen soms hilarisch, maar ook aandoenlijk en vaak erg opmerkelijk.

Naarmate Lichte Jaren het einde nadert wordt vooral de dreiging van de naderende tweede wereldoorlog - die zijn schaduw vooruit begint te werpen - voelbaar en lezen we hoe elk daar op zijn of haar manier mee omgaat en er zich op voorbereid.

Lichte Jaren is geen boek waarin veel gebeurt, dus niets voor mensen die van veel actie en snelheid houden, maar voor wie net als ik van bloemrijke beschrijvingen houdt is het een aanrader.

Lichte jaren is het eerste deel van de vijfdelige Cazalet-kronieken, van de Britse schrijfster Elizabeth Jane Howard (1923 – 2014). De eerste 4 delen schreef ze in de eerste helft van de jaren negentig en het laatste deel werd in 2013 gepubliceerd.

In Lichte jaren, dat eind jaren dertig speelt, maken we kennis met drie generaties van de familie Cazalet, de grootouders, hun ongetrouwde dochter en drie getrouwde zonen met hun echtgenotes en kinderen en het personeel van de gezinnen. De zomers van 1937 en 1938 brengen ze samen door op hun landgoed in Sussex, maar is het wel zo idyllisch als het op het eerste gezicht lijkt? Er wordt veel gesproken, maar vooral veel achtergehouden. Kennen ze elkaars karakter en wensen en kunnen ze hun zorgen en gedachten wel met elkaar delen? De auteur weet de sterk uiteenlopende karakters en hun onderlinge relaties zo goed te beschrijven dat je ze werkelijk denkt te kennen en vooral de gedachten en uitspraken van de kinderen zijn bijzonder treffend.

De gruwelen van de eerste wereldoorlog die nog vers in het geheugen liggen, de dreiging van een nieuwe oorlog die steeds sterker wordt, het verschil tussen de sociale klassen, de positie van de vrouw, de jongens die naar kostschool gaan en de meisjes die thuis les krijgen en de uitgebreide beschrijvingen van o.a. de kleding geven een mooi tijdsbeeld van de late jaren dertig.

In het eerste deel 'Lichte jaren', dat begint eind jaren dertig van de vorige eeuw lees je over de familie Cazalet. In deze laatste 'gouden jaren' waar een Tweede Wereldoorlog nog op de loer ligt maar niet iedereen dat wil zien komen inde zomermaanden drie generaties bij elkaar op hun familielandgoed 'Home Place', buiten Londen. Het zijn onbezorgde tijden, zo lijkt het.

Maar toch is de oorlogsdreiging al te voelen. Dat gevoel helemaal wegstoppen achter dagen die gevuld zijn met zomerdrankjes in de tuin, kinderspelletjes in het bos, kijken naar de konijntjes in de tuin, picknicken op het strand en de feestelijke maaltijden in de eetkamer lukt niet helemaal meer.

Tijdens het lezen wordt duidelijk dat hoe goed men ook probeert om de schijn op te houden, niet alles koek en ei is. Aan de ene kant is men herstellende van de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog en wil men nu even genieten van al het moois dat hen omringt tijdens deze 'lichte jaren', terwijl aan de andere kant de Tweede Wereldoorlog nadert.
Hitler is iemand waarom men moet lachen, ze noemen hem 'de huisschilder' en weigeren er verder over na te denken.
In deze tijd, waarin het not-done is om je ware gevoelens te tonen, zelfs niet binnen een gezin, moet men zelf proberen er wat van te maken.

Door gebruik te maken van teruggrijpen in de tijd, krijg je een goed totaaloverzicht van de gebeurtenissen in het verhaal.
De auteur heeft een prachtige, bloemrijke schrijfstijl waarmee ze alles kleurrijk omschrijft; zowel de omgeving, de kleding, de huizen en niet te vergeten de personages worden nauwgezet en tot in detail neergezet. Hierdoor worden alle personages steeds duidelijker voor de lezer. Hier maakt het niet uit hoe belangrijk hun aandeel in het verhaal is; stuk voor stuk worden hun karakters briljant neergezet.
Wat ook enorm helpt is de stamboom die voor in het boek is afgebeeld en een overzicht van de leden van de gezinnen Cazalet en hun personeel. Even terugbladeren is geen schande.

In dit eerste deel wordt het duidelijk dat er een heleboel broeit onder deze oppervlakte van rust en genieten.
Het is niet zo mooi als het er uitziet. Niet iedereen kan doen wat hij of zij wil doen. Terwijl de een zich zorgen maakt om het familiebedrijf, wil de ander eigenlijk een kunstschilder worden maar ziet daar vanaf om de lieve vrede binnen het huwelijk te bewaren.
De kinderen worden apart gehouden van de volwassenen en zelf willen ze ook niet dat de volwassenen zien wat zij doen. Soms zijn ze erg vroegwijs en net zoals sommige kinderen tegenwoordig zijn ook zij soms wreed te noemen in hun manier van doen.
Vrouwen hebben het niet gemakkelijk in de tijd waarin het verhaal zich afspeelt, hun karakters worden dan ook het meest uitgediept.

Gevoelens voor een persoon van hetzelfde geslacht zijn uit de boze en aan een relatie samen kan men dan beter niet denken. Het gedrag van een vader ten opzichte van zijn vijftienjarige dochter is beestachtig te noemen: in niet mis te verstane bewoordingen wordt zijn fysieke belangstelling voor haar uit de doeken gedaan.
Dit zijn maar een paar voorbeelden van verhoudingen tussen de personages die van 'Lichte jaren' veel meer maken dan alleen maar een boek om heerlijk bij weg te dromen. Het gaat veel dieper dan dat.

Elizabeth Jane Howard (1923-2014) had slechte huwelijken achter de rug en tevens bekende boeken op haar naam staan toen ze in 1988 begon aan de Cazalet-kronieken, boeken deels geïnspireerd op haar eigen leven. In 1990 verscheen het eerste deel, The light years. Er volgden nog enkele titels in deze serie die ook in het Nederlands zullen verschijnen: Aftellen, Verwarring en Bevrijding.

In Lichte jaren, maken we kennis met de Cazalets, de ouders, ook wel de generaal en de baronie genoemd, hun vier kinderen met aanhang, kleinkinderen en vooral ook hun personeel. Aan de vooravond van de tweede wereldoorlog brengen ze de vakantiedagen door op Home Place in Sussex. De spanning van de naderende tweede wereldoorlog is voelbaar en heeft effect op hun doen en laten. Ondanks de onderlinge hechte relaties zeggen ze elkaar niet altijd alles en houden ze soms ook zaken bewust verborgen. Het Britse stiff upper lip wordt mooi uitgewerkt in deze roman.
Oppervlakkig gezien lijkt dit eerste deel van de kronieken alleen een kennismaking met de Cazalet-clan en is het heerlijk om dit boek te lezen vanwege de prachtige persoonsbeschrijvingen en de in gedetailleerde bewoordingen omschreven omgeving. Bij verder doorlezen wordt helder dat de dreigende oorlog impact heeft op de diverse leden van de familie maar ook dat onderlinge intriges de toon zetten voor een roman met meerdere lagen. Howard vertelt het verhaal zeer uitgebreid met schijnbaar onzinnige details. De lezer moet hierbij moeite doen om juist door die details de onderliggende emoties, karaktertrekken en gedachten te herkennen. Naast de oorlog en onderlinge relaties is er aandacht voor contrasten tussen jong en minder jong, arm en rijk, trouw en ontrouw, angst en lef en worden deze elementen door Howard beschreven met hier en daar een licht ironische ondertoon.
Een van de sterke kanten van deze roman is het gekozen perspectief waarbij men als lezer voortdurend een inkijkje krijgt in het doen en laten van alle personages waardoor vele personages een sterke rol krijgen. Alsof je als vliegende camera alle situaties van over de schouder van de personages kunt meebeleven. Het is hierdoor mogelijk om hun gedachten en emoties mee te voelen, je waant je als lezer een vertrouwenspersoon van allen.

Ondanks dat dit de lichte jaren zijn en de oorlog de wereld nog niet in zijn greep heeft, zijn er genoeg conflicten die Howard onder de loep neemt met minutieuze beschrijvingen die een prachtig beeld schetsen van die tijdsperiode op het Engelse platteland bij de upper middle class. Het is een mooi en heerlijk begin van de kronieken van deze familie en smaakt naar meer.

Geschreven bij De Cazalets 1 - Lichte jaren

De Cazalet-kronieken is een vierdelige serie en speelt zich af in de jaren 1937 tot 1947. In deel 1, de Lichte jaren, maken we kennis met de familie Cazalet eind jaren dertig. We leren de drie generaties Cazalet kennen: De Generaal en de Baronie, hun vier kinderen met aanhang en diens kinderen. In de zomervakantie komen ze allen bij elkaar op het familielandgoed buiten Londen, vlak aan de kust. De tijd wordt gedood met het spelen van spelletjes, picknicken, strandbezoekjes en het lezen van boeken. Het gaat er gemoedelijk aan toe, zo lijkt het, maar met de naderende wereldoorlog nemen de spanningen ook binnen de familie steeds verder toe.

Het eerste deel van de kronieken begint langzaam. De schrijfster weet tot in den treuren de kabbelende zomers in het familiehuis te beschrijven. Dit doet ze met veel details. Dit levert regelmatig mooie zinnen op. Het boek stikt dan ook van de prachtige quotes. Howard kan namelijk als geen ander schilderen met woorden.

“De hemel was lichtblauw met een heleboel kleine wolkjes als veertjes. Naast het hek van de moestuin stond een enorme struik met paarse bloemen als seringen maar dan spits; hij zat vol vlinders, witte oranje waar zwart en wit op zat, kleine blauwtjes en één citroengele met minieme donkere adertjes, de mooiste van allemaal vond ze.”

Ondanks deze prachtige manier van schrijven zijn de passages lang en komt er weinig vaart in het boek. Essentiële gebeurtenissen in de levens van personages worden kort beschreven en lijken (nu) nog weinig invloed te hebben op onderlinge relaties. De alledaagse beslommeringen worden daarentegen uitgebreider uiteengezet. Op deze manier leren we wel uitgebreid alle leden van de familie kennen; we zien hun gewoontes en onhebbelijkheden in detail. Toch zijn de leden van de familie Cazalet nog erg op zichzelf staande eilandjes en lijken ze weinig met elkaar verbonden. De verhaallijnen lopen separaat en raken elkaar nauwelijks. De overgang van de vertellingen vanuit de ene persoon naar de andere zijn abrupt en zorgen soms voor wat verwarring, helemaal wanneer de aandacht is verslapt door de kabbelende verhaallijn.

De dreigende oorlog speelt een steeds grotere rol in Lichte jaren en laat enerzijds de angst voor de oorlog zien, de voorzorgsmaatregelen die worden genomen, maar ook de opluchting door de vruchtbare gesprekken tussen Chamberlain en Hitler (zoals het in eerste instantie lijkt). Howard weet dit op een goede manier te verweven in de dagelijkse beslommeringen van de kinderen en de volwassenen.

Ondanks de spannende tijden van een naderende oorlog speelt er bij de lezer maar één vraag door de gedachten; wanneer komt nou de spanning en de climax? Daarin wordt de lezers enigszins teleurgesteld. Dit eerste deel dient vooral als kennismaking met de familie en als opwarmer voor de volgende delen. De vraag is nu alleen of dit voldoende is geweest om mij te verleiden ook het volgende deel te gaan lezen. Het is denk ik de nieuwsgierigheid die het wint. Dit eerste deel geef ik vanwege zijn langzame karakter, maar zijn mooie citaten drie sterren.

Voor de liefhebbers van 'slow-reading', van Dowton Abbey en Uptairs-Downstairs! Wat een genot weer, een boek waarin je je helemaal kunt onderdompelen, met personages waaraan je overdag loopt te denken.. 'wat zou Polly...' Ik snak, na het lezen van de laatste regels alweer naar het vervolg in oktober. De beste boeken zijn het, die in je hoofd blijven zitten.

Engeland, eind jaren ’30. In de zomermaanden komen drie generaties van de familie Cazalet bij elkaar op het familielandgoed in Sussex, 15 kilometer van de kust. Drie broers: Hugh, Edward en Rupert met hun respectievelijke echtgenotes Sybil, Violet (Villy) en Zoe. En een zus: Rachel die thuis bij haar ouders (Baronie en de Generaal) op het landgoed woont. Rachel heeft een relatie met Sid, die om allerlei redenen niet openbaar mag worden. De drie broers hebben in totaal zeven kinderen. Ze vullen hun dagen met spelletjes in het bos, gin-tonics in de tuin, en eten samen in de eetkamer. De mannen werken doordeweeks in het familiebedrijf in Londen, en zij komen over voor het weekend. Hun echtgenotes ontfermen zich over de kinderen, geholpen door trouwe bedienden.

In het boek, dat bloemrijk geschreven is, heeft de oorlog een centraal thema, deze werpt een schaduw vooruit. Daarnaast is liefde, en relaties (tussen man en vrouw, tussen geliefden (niet automatisch hetzelfde!), tussen ouder en kind, en tussen 'upstairs en downstairs' een thema. De verstandhoudingen tussen de volwassenen en de kinderen wisselen nogal, en veel zoals in die tijd 'gewoon' was, werd niet gezegd. Het verhaal speelt zich voor een klein deel in Londen af, en verder in Sussex. Een mooi fragment vind ik bijvoorbeeld dat Hugh met zijn dertienjarige dochter Polly over de oorlog praat. Polly die zich duidelijk zorgen maakt leest veel, en weet dus veel meer dan de andere kinderen. Hugh neemt zijn dochter mee voor een ommetje ze hebben een vader-dochtergesprek, wat me ontroerde.

Een prachtig boek, het eerste deel van vier delen die de periode 1937-1947 omvatten. Ik kijk uit naar deel 2.

Deze familiesaga is geschreven door de Britse schrijfster Elizabeth Jane Howard (1923-2014). Na haar scheiding in 1947 bleef ze een tijdje alleen, ze was in die periode een eenzame ongelukkige vrouw, met als enige zekerheid dat ze wilde schrijven. En dat deed ze: ze schreef diverse romans en een verzameling spookverhalen. Twee van haar boeken werden verfilmd, waarvoor ze zelf de scripts schreef. Later is Howard weer getrouwd met een romanschrijver, maar ook dit huwelijk strandde. Hierna schreef Howard de Cazalet-Kronieken. De BBC maakte een televisieserie die gebaseerd was op de eerste twee boeken.
Lichte jaren is het eerste deel van de vierdelige ‘Cazalet-kronieken’. Dit deel begint in de jaren vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog en speelt zich af op het familielandgoed van de familie Cazalet, met aan het hoofd de ‘Generaal’, zoals opa William door zijn familie wordt genoemd. We maken kennis met drie generaties: William en Kitty (haar bijnaam is De Baronie, een verwijzing naar haar victoriaanse reputatie; zij was voorstander van een sobere levensstijl), hun zoons Hugh, Edward en Rupert en dochter Rachel. De zoons zijn allemaal getrouwd en hebben kinderen, Rachel is vrijgezel. Beetje bij beetje leren we de karakters beter kennen: hun mooie eigenschappen (zo is Rachel een behulpzame dochter die zichzelf volledig wegcijfert) en hun minder mooie eigenschappen, al zien ze dat soms zelf anders (Edward: “Hij behoorde tot de gelukkige lieden die er werkelijk van genoten om te doen wat juist was” en daarmee doelt hij op het feit dat hij zijn maitresse goed behandelt). We zien de kinderen en hun onderlinge vriendschappen en ruzies, en de manier waarop zij met hun ouders omgaan en in het geval van Ruperts dochter Clary, met haar stiefmoeder Zoë).
Het verhaal gaat over liefde, het opgeven van je passie voor je geliefde (Edwards vrouw Villy heeft haar balletcarrière voor haar man opgegeven, we leven mee met wat dit met haar doet), jezelf wegcijferen (Rachel die haar leven opgeeft voor haar ouders en ook Hugh en zijn vrouw Sybil, die er alles voor over hebben elkaar gelukkig te maken), verlies, zelfreflectie en ontplooiing, vriendschap en het volwassen worden, en vooral ook de dreiging van de Tweede Wereldoorlog die een aantal familieleden meer bezig houdt dan de anderen.
De victoriaanse ideeën die De Baronie erop na houdt lopen als een rode draad door het boek:
“Als het huwelijk niet de carrière van de vrouw is, wordt het geen goed huwelijk.”
Lichte jaren is een roman dat je tot je moet nemen als een goed glas whisky: slokje voor slokje de mooie zinnen tot je door laten dringen. Het verhaal kabbelt erg rustig voort in een gelijkmatig tempo, de karakters worden goed uitgewerkt en de onderlinge verhoudingen en gevoelens mooi verwoord. Helaas door het rustige tempo is dit wat mij betreft het geen boek dat je niet weg kunt leggen; het pakt je maar blijft niet nazinderen. Wat niet weg neemt dat het wel zodanig is geschreven dat een volgend deel welkom is omdat je toch nieuwsgierig wordt gemaakt naar het verdere verloop van de verhaallijnen.

Het eerste deel van het boek brengt ons naar de jaren 1937-1938, bij de familie Cazalet, ze brengen hun vakantie door te Sussex, Home place genoemd. De familie hoort tot de rijkere met een gevolg aan personeel. Aan het hoofd van de familie staat William Cazalet met de baronie Kitty Barlow, dan heb je de zonen Rupert met vrouw Zoë en kinderen Neville en Clary, Hugh en Sybil en kinderen Will, Polly en Simon, Edward en Villy kinderen Louise, Lydia, Teddy en dochter Rachel. Het begin van het boek laat je echt duidelijk kennismaken met de familie, kinderen en personeel. Voor mij op dat moment kwam het boek traag op gang, zoveel personages waar je een ontmoeting hebt, karakters die je moet plaatsen. Eens het verhaal op gang komt, merk je al direct de geheimen waar één ieder mee worstelt. Beslissingen die hun leven hebben gemaakt tot wat het is of misschien eerder de tijdsgeest die de rangen in hun leven bepaalt. Gevoelens zoals eenzaamheid, angst passeren de revue, geheime liefdes, onbeantwoorde liefdes en onuitgesproken woorden. Buiten de personages beschrijft de auteur echt wel mooi de tijdsgeest en de angst om de oorlog. De kinderen in het boek hebben mijn hart gestolen, je ziet personages blijven soms geen personages. Toen het boek uit was, is mijn honger naar meer echt wel aangewakkerd, naar meer van de familie Cazelet dus ik zou zeggen laat het tweede boek maar komen aandraven. Spijt met mijn kennismaking zeker niet, de Cazelets zijn een diesel die op gang moet komen.

'Lichte jaren' is het eerste deel van de Cazalet-kronieken. Het speelt zich af in het Engeland van de jaren dertig, de jaren voor het uitbreken van WOII. We maken kennis met de familie Cazalet die ontzettend groot is. Het wel en wee van verschillende gezinnen en hun kinderen wordt uitgebreid uit de doeken gedaan. De dreigende oorlog bepaalt steeds meer de sfeer en het dagelijkse leven, ook de kinderen blijven niet in onwetendheid en worden bang.

Auteur van de reeks is de Britse Elizabeth Jane Howard. Haar Cazalet-kronieken verschenen voor het eerst in de jaren 90 van de vorige eeuw. Kenmerkend is de heel beschrijvende manier van vertellen, de lezer krijgt zoveel details te verwerken dat het niet altijd makkelijk is de aandacht bij het boek te houden.

Er gebeurt heel weinig in het boek, het is aanvankelijk uitgebreid kennismaken met de tientallen personages en daarna een kijkje nemen in hun leven en onderlinge relaties. Het is best interessant om te lezen hoe de koppels onderling met elkaar omgaan en hoe het klassenverschil een grote rol speelt. Het verhaal kabbelt echter iets te veel, zodat het geduld van de lezer nogal op de proef gesteld wordt. Het is mogelijk dat daar in volgende delen van de serie, wanneer de oorlog zal uitbreken, verandering in komt.

Geschreven bij De Cazalets 1 - Lichte jaren

Als je eenmaal begint te lezen kun je nog moeilijk stoppen. Mooie verhaallijn.