De Engelenpoort

Het stormt bij Cambridge, de koeien vallen om en bomen storten ter aarde. Het is “Een tafereel van wanorde: boomtoppen op de aarde, poten in de lucht – en dat in een universiteitsstad die zich aan logica en rede wijdde.” Penelope Fitzgerald maakt al op pagina één duidelijk waar dit boek over gaat. Het gezond verstand versus de ongrijpbare liefde.
Het gezond verstand, dat is Fred Fairly, docent natuurkunde aan het St. Angelicus-college. Alles wat hij niet kan beredeneren, bestaat niet. Totdat hij – letterlijk – in botsing komt met de eigenzinnige Daisy Saunders. Opeens beseft hij dat er meer is dan wetenschap. Veel meer.
Het boek bestaat uit vier delen. Het eerste gaat over Fred, het tweede over Daisy, het derde over Fred en Daisy en het vierde over Fred zonder Daisy. Fitzgerald tekent knap de hoofdfiguren. Natuurkundige Fred is zonder moeite als zodanig te herkennen, maar Daisy heeft in het tweede deel ook meteen haar eigen stem. Je gaat al snel meeleven met de karakters en hun worsteling met het leven. En vooral met elkaar.
Want er is een probleem. Fred wil Daisy wel, maar Daisy wil Fred niet, of misschien, eventueel toch wel, maar vooralsnog toch niet. De kern van de spanning tussen die twee beschrijft Fitzgerald halverwege het boek in deze zinnen meesterlijk:
“‘Fred was ontsteld. ‘Weet je dan niet wat je voor mij betekent?’ vroeg hij.’
Daisy dacht na. ‘Ik geloof het wel, Fred. Om eerlijk te zijn: zelfs een kind van zes zou het in de gaten hebben.’
‘Maar dat is precies wat ik wil. Ik wil dat kinderen van zes het in de gaten hebben, ik wil dat ijzerhandelaren het in de gaten hebben.’”

Wonderlijke personages duiken op. Mensen doen totaal onverwachte dingen die de lezer op het verkeerde been zetten. Na zo’n gekke zijsprong pakt de schrijfster het verhaal weer op alsof er niets aan de hand is, en vertelt verder in briljant Engels dat je moeiteloos door de vertaling heen leest. Ik weet trouwens niet zeker of dit laatste een compliment is.
En intussen blijven Fred en Daisy naar elkaar zoeken. Fitzgerald eert in bloemrijke taal één van de belangrijkste thema’s van de mens, de liefde. Tot op de laatste pagina houdt ze de spanning erin. Tot daar lezen is zeker de moeite waard, niet eens om de ontknoping (die niet komt), maar alleen al door de flamboyant geplaveide weg daarnaartoe. Veel plezier!

‘The Gate Of Angels’ van Penelope Fitzgerald is voor het eerst vertaald naar het Nederlands. Vier keer drong Penelope door tot de shortlist van de Booker Prize, onder meer met ‘De Engelenpoort’.
Na ‘De Boekhandel’ en ‘De Blauwe Bloem’ is ‘De Engelenpoort’ de derde roman van haar hand die vertaald is geweest.
Het verhaal gaat over Fred Fairly, een jonge wetenschapper die Natuurkunde doceert aan het Sint-Angelicus-college. Een klein college waar Fred afgesloten leeft van de buitenwereld en waar, in de tijdgeest van de 20ste eeuw, het verboden terrein is voor vrouwen.
Op een dag krijgt Fred een fietsongeluk en wordt wakker naast Daisy. Ze kennen elkaar niet maar een behulpzame huisvrouw dacht dat het echtgenoten waren en heeft ze bij elkaar in bed gelegd.
Voor Fred het goed en wel beseft kan hij niet meer zonder haar en doet hij alles wat in zijn macht ligt om haar terug te krijgen.
De Engelenpoort is een roman geschreven op het einde van de vorige eeuw. Dit merk je wel aan de schrijfstijl, Penelope gebruikt een beschrijvende manier om het verhaal op gang te brengen en geeft veel achtergrondinformatie over bepaalde personages.
Hierdoor krijgend de personages wel meer ruggengraat en komen ze tot leven, anderzijds komt er in het boek wel veel informatie die -op het eerste zicht- overbodig lijkt.
Het boek is literair zeer sterk met mooi woordgebruik en beeldspraak, iets dat in een roman wel past. Hierdoor kan het boek wel zwaar overkomen, maar door de romantische lijn die zich tijdens het verhaal ontwikkeld is het boek wel leesbaar gebleven.
Het einde van deze roman raakte mij, Fitzgerald laat ruimte voor eigen invulling maar toch ben je blij dat bepaalde eindjes aan elkaar worden geknoopt.
Toen ik begon met lezen moest ik even wennen aan de schrijfstijl van Penelope, maar toen ik eenmaal mee was in het verhaal moest ik weten of en hoe Fred en Daisy weer bij elkaar kwamen na hun ongeluk. Het boek heeft me laten kennis maken met een auteur die ondergewaardeerd is gebleven. Van mij krijgt Penelope voor dit werk wel deze waardering met een mooie 4 sterren.

‘De engelenpoort’ van Penelope Fitzgerald is een literaire roman van een schrijfster waar ik veel van gehoord heb. Uitgeverij Karmijn geeft bijzondere boeken uit, zoals ‘Angel‘ van Elizabeth Taylor. ‘De engelenpoort’ is ook een bijzondere literaire roman.

Het verhaal gaat voornamelijk over Fred en Daisy, wat het verhaal best klein maakt. Het boek is bijzonder opgebouwd en de hoofdstukken volgen zich ook niet chronologisch op. Dat maakt het ontspannen lezen niet makkelijker, soms moet je even goed nadenken waar je precies over aan het lezen bent. Penelope Fitzgerald heeft een bijzondere schrijfstijl en ‘De engelenpoort’ is een net zo bijzonder boek. Je moet er van houden en ik vond het een indrukwekkend verhaal.

‘De engelenpoort’ is een bijzondere, met recht genoemd als literaire roman. Het is een bijzonder verhaal wat niet iedereen zal aanspreken. Ik vond het een roman die niet standaard is, met soms vreemde personages waarvan je de plek in het verhaal niet altijd begrijpt. Ik kan er mijn vinger niet goed op leggen waarom, maar ik heb wel echt genoten van deze bijzondere roman.

Het verhaal is opgedeeld in vier delen. In het eerste deel maken we kennis met Fred en in het tweede deel met Daisy. Zo krijgen we een beeld van de hoofdpersonages. In het derde deel lezen we hoe Fred en Daisy elkaar ontmoeten. In het laatste deel staat een rechtszaak centraal.

Het was voor mij onduidelijk hoeveel tijd er tussen de hoofdstukken zat, en over wat voor tijdsperiode het verhaal zich afspeelt. Is dit weken, maanden of jaren? Het verhaal wordt in stukken verteld en dat geeft de lezer gelegenheid om zelf de ontbrekende delen in te vullen en je een beeld te vormen van Fred en Daisy. Het einde van het verhaal roept allerlei vragen op. Het is geen afgerond geheel, maar dat vind ik niet erg.

Penelope Fitzgerald is goed in het scheppen van sfeer en het meenemen van de lezer naar een bepaalde tijdsperiode. Ik heb al eerder “De boekhandel” gelezen en ben benieuwd naar andere boeken van haar. Dit boek stond in 1990 op de shortlist voor de Booker Prize.

Dit is het eerste boek dat ik las van de in 2000 overleden getalenteerde laatbloeier Penelope Fitzgerald. Bij uitgeverij Karmijn zijn inmiddels drie vertaalde werken van haar verschenen: De blauwe bloem, De boekhandel en De Engelenpoort.

Fitzgerald heeft de setting in De Engelenpoort heel klein gehouden in en om het St. Angelicus-college, de universiteit van Cambridge, ten tijde van 1912. Deze periode staat geboekt als een roerige overgangsperiode tussen de traditionele natuurkunde en de kwantummechanica. Ze slaat een brug naar die tijd met de rationele domineeszoon Fred Fairly, de hoofdpersoon, die daar verbonden is als docent Natuurkunde. Aan zijn functie bij deze universiteit zit een restrictie verbonden: hij moet vrijgezel zijn en blijven. Het St. Angelicus-college is verboden toegang voor vrouwen. Met dit als uitgangspunt richt Fitzgerald de schijnwerper op de beoogde wetenschappelijke scheidslijn tussen ratio en emotie.

Fitzgerald brengt met fijne humor en een licht vleugje drama Fred's rationele theorie aan het wankelen. Zijn stelling komt na een fietsongeluk met Daisy Saunders, een leerling verpleegster, op losse schroeven te staan. Doordat zij een trouwring draagt wordt er door hun redders in nood per abuis aangenomen dat hij en Daisy een echtpaar zijn. Fred zou wensen dat het zo was, want hij is, tegen zijn nuchtere verwachtingen in, op slag verliefd op haar. Het is nog maar de vraag of dit gevoel wederzijds is, want ze verdwijnt en laat hem ontredderd achter. Fred's gevoel dreigt zijn ratio in het nauw te drukken en zijn carrière op het spel te zetten.

Ik ben verrast door De Engelenpoort, waarbij de titel overigens zeer letterlijk te nemen is, de poort heeft een veelzeggende rol in deze compacte roman. De Nederlandse cover licht een tipje van de sluier maar laat nog voldoende te raden over. De geschetste gebeurtenissen, met Fred als proefkonijn van het (nood)lot, laten zien dat het strikt scheiden van ratio en emotie niet zo eenvoudig is als werd aangenomen. Het verschil in afkomst èn toekomst van Fred en Daisy wordt fijntjes belicht en blootgelegd. Het geeft de lezer een goed beeld over de maatschappelijke rolverdeling ten tijde van het begin van de twintigste eeuw. Fitzgerald heeft me met dit verhaal een blik in het verleden gegeven, een literaire tijdreis waarin ze me (postuum) in hart en hoofd heeft weten te raken.

Penelope Fitzgerald overleed in 2000, maar haar boeken worden nog steeds veelvuldig gelezen. En gelukkig voor de Nederlandse lezers brengt uitgeverij Karmijn verschillende boeken van deze auteur uit. Na ’De boekhandel’ en ’De blauwe bloem’ kunnen we nu genieten van ‘De engelenpoort’.

Fitzgerald weet hoe ze een prachtig verhaal moet vertellen. Ze heeft een prettige schrijfstijl en zorgt ervoor dat een verhaal als het ware tot leven komt. ‘De engelenpoort’ speelt zich in 1912 af; de tijd waarin de kwantummechanica in opkomst is. Je waant je als lezer echt in die tijd. Geweldig om te lezen hoe het er toen allemaal aan toe ging en hoe anders sommige zaken nu gebeuren. De hoofdstukken zijn kort en dat zorgt er mede voor dat het allemaal lekker vlot leest. Heerlijk!

Als je al van eerdere boeken van Fitzgerald hebt genoten, dan is ‘De engelenpoort’ zeker een aanrader. En mocht je nog niets van deze auteur gelezen hebben, dan wordt het hoog tijd om daar verandering in te brengen ;-).