De familieziel

In de jaren zeventig keerden Nederlanders hun familie de rug toe, omdat we bevrijd wilden worden van knellende banden en dwingende waarden. Tegenwoordig is er echter weer volop aandacht voor families. Families dragen immers wijsheid in zich die kan helpen op je levenspad, en bij je familie en haar geschiedenis kun je steun vinden in moeilijke omstandigheden en in tijden van kwetsbaarheid. Maar hoe mobiliseer je deze familiewijsheid? Cruciaal is dat je inzicht krijgt in de manier waarop je familie is georganiseerd en op welke pijlers zij is opgetrokken. Wat is de geschiedenis van je familie? Welke heilige huisjes en tegelwijsheden draagt ze met zich mee? Wie hebben het gezag, wie bieden er steun en wie ontregelen de boel? Zijn er geheimen en onvertelde verhalen? Wat zijn sterke punten in je familie? Kortom, wat bezielt je familie? De familieziel toont dit aan de hand van ontroerende en herkenbare verhalen, afgewisseld met theorie en praktische aanwijzingen. Familietherapeut Kitlyn Tjin A Djie (1953) was jarenlang werkzaam in de jeugdzorg. Als antwoord op het westerse witte individualistische denken in de hulpverlening ontwikkelde ze het model `beschermjassen, dat uitgaat van de kracht van families. Ontwikkelingssocioloog Irene Zwaan was werkzaam als ontwikkelingswerker in Afrika en als adviseur emancipatie in Nederland. Tegenwoordig publiceert ze over diversiteitsvraagstukken en maatschappelijke ontwikkeling. Recent verscheen van haar De afwezige vader bestaat niet (2013). Tjin A Djie en Zwaan werken samen in Bureau Beschermjassen en publiceerden eerder onder meer Beschermjassen, transculturele hulp aan families en Managen van diversiteit op de werkvloer.

Recensie(s)

Volgens de schrijvers (werkzaam op het terrein van de hulpverlening) is in de Nederlandse samenleving na de Tweede Wereldoorlog het 'nucleaire gezin' de standaard geworden. Het gaat om het individu; dat gezin is ik-gericht. Gelukkig is de laatste jaren weer meer aandacht gekomen aan het grotere familieverband (ook door de aanwezigheid van migranten) waar de gerichtheid meer op het 'wij' is; de grootouders komen weer meer in beeld en ook hun belangrijke bijdrage aan de opvoeding. In de gezinstherapie werd het perspectief van de familie verwaarloosd, zo stellen de auteurs. Zij leren mensen hun persoonlijke geschiedenis in die van de familie te plaatsen en te begrijpen, maken duidelijk wat er aan hulpbronnen in de familiecultuur (riten, hiërarchie, taakverdeling, taal) aanwezig is. Met verschillende technieken wordt geleerd hoe men de eigen familie kan onderzoeken (onder meer het tekenen van een familieportret en de eigen plaats daarin, het maken van een genogram (in kaart brengen van verwantschapssystemen en de eigen levenslijn in relatie tot de andere familieleden). Zo kunnen mensen inzicht krijgen in de eigen geschiedenis en hun plaats in het breder familieverband en persoonlijke problemen oplossen. Helder geschreven boek, verlevendigd door persoonlijke levensverhalen.

L.G. Jansma