De geboorte van Rome de opkomst van het grootste wereldrijk aller tijden

Dit boek behandelt Rome en zijn invloedsgebied ten tijde van de koningen en de Republiek. De titel is duidelijk over het onderwerp, en ook de vragen waarmee het boek vrijwel direct opent laten geen twijfels bestaan over het centrale probleem dat aan de kaak zal worden gesteld: “Hoe is dit rijk ontstaan? Hoe wist een klein Italisch marktplaatje aan een voorde over de Tiber de bekende wereld te veroveren?” (p. 9). Even verderop constateert Everitt dat de scheppingsmythen van Rome en de verhalen over de eerste eeuwen uit ons collectieve bewustzijn beginnen te verdwijnen. Zijn boek wil dan ook een “waarschuwing zijn dat we niet alles zomaar overboord moeten gooien” (p. 10).

Ook nu maakt Everitt dankbaar gebruik van de geschriften van antieke auteurs. Een fundamenteel probleem is echter dat, hoewel Everitt zich van de problematiek rond deze teksten bewust toont en hun historiciteit geregeld in twijfel trekt, het toch deze bronnen zijn waaruit hij voornamelijk put. Everitt beweert dat moderne onderzoekers soms wat al te slim willen zijn: “dan verwerpen ze een verhaal dat voor het rationele brein niet erg plausibel is en gaan ze er zonder meer van uit dat het verzonnen is. Maar ze vergeten dan dat er in het verleden heel wat is gebeurd dat ons onaannemelijk voorkomt” (p. 12). Ook merkt de schrijver op, zijn publiek in het oog houdend, dat hij zich niet al te veel heeft willen mengen in discussies die alleen voor specialisten interessant zijn. Voor beide punten is natuurlijk iets te zeggen, maar of dat een predominantie van de geschreven bronnen rechtvaardigt valt zeer te betwijfelen. Toegegeven, de vroege geschiedenis van Rome is in dichte nevelen gehuld, en de oude geschriften – die meer dan eens een kern van waarheid bevatten – kunnen zeker enige verheldering verschaffen, maar het moge duidelijk zijn dat deze bronnen op eigen kracht een te eenzijdig beeld geven. Everitts relaas wordt weliswaar zo nu en dan onderbroken door (soms aardige) passages die een en ander moeten nuanceren, maar deze zijn veelal kort en te weinig diepgravend om het beeld dat de „traditie‟ ons opdringt goed bij te stellen. Aan de resultaten van archeologisch onderzoek, bijvoorbeeld, wordt slechts heel terloops aandacht besteed. Belangrijke zaken als de Romeinse economie en expansiepolitiek blijven eveneens onderbelicht. De vraag rijst of Everitt langs deze weg tot een goed antwoord op zijn hoofdvraag kan komen. Dat antwoord ligt overigens blijkbaar in de tekst besloten, want er is geen conclusie.

Wie zich voorneemt een boek te schrijven over de vroege geschiedenis van Rome dat even kritisch als toegankelijk is – een mooi streven – staat voor een ware herculestaak. Everitt heeft die helaas niet weten te volbrengen. De geboorte van Rome is een onevenwichtige en een te weinig kritische synthese van de verschillende gegevens die voor de periode beschikbaar zijn. In feite gaat het lijvige boek voornamelijk over hoe de Romeinen hun „roemruchte‟ verleden zagen. Op die manier kan geen bevredigend antwoord worden gegeven op de vraag hoe het Romeinse Rijk tot stand is gekomen, en dat gebeurt dan ook niet, terwijl dat bij herhaling wordt beloofd. Aan de andere kant is Everitt in zoverre in zijn opzet geslaagd dat hij met zijn duidelijk grote belangstelling en goede verteltrant het stof weet af te blazen van de oude mythen en geschiedenis. De geboorte van Rome is géén droog geschiedenisboek maar een boeiend schouwspel waarin vele, al dan niet historische, protagonisten uit deze vroege periode ten tonele worden gevoerd. Ook al is het boek zeker niet vernieuwend, het zal ongetwijfeld een breed publiek enthousiasmeren voor de Romeinse cultuur en er hopelijk aan bijdragen dat een en ander niet uit het collectieve bewustzijn verdwijnt.

Zeer uitvoerig beschreven verhaal over de beginperiode van het Romeinse Rijk.

Snelle bezorging. Mooi boek.